ANKARA (İHA) - Ankara Ticaret Odası (ATO) tarafından hazırlanan 'Sayılarla Yerel Seçim 2004' raporuna göre, 28 Mart Mahalli İdareler Seçimleri'nde 1 katrilyon lirayı aşkın paranın harcanacağı hesaplandı. Seçimlerde harcanacak para miktarı; seçmen başına 23 milyon, kişi başına ise 14 milyon lira olacak.
Rapora ilişkin ATO'dan yapılan yazılı açıklamada 28 Mart seçimlerinde 22 siyasal partinin yarışacağı ve 43 milyon seçmenin oy kullanacağı bildirildi. Türkiye'nin en ücra köşesine kadar kurulacak 172 bin 193 sandıkta 16 büyükşehir, 22 metropol ilçe, 65 il, 792 ilçe ve 2 bin 293 belde olmak üzere toplam 3 bin 184 belediye başkanlığı için, 70 bini aşkın aday yarışacak. Rapora göre yine bütün partilerin aday göstermesi halinde 818 bin 334 kişi, 3 bin 122 İl Genel Meclisi, 34 bin 75 Belediye Meclis Üyeliği için; 200 bini aşkın muhtar adayı 52 bin 929 muhtarlık için kıyasıya yarışacak. İster belediye başkanlığı, ister muhtarlık olsun, muhtemel aday sayıları alt alta toplandığında 1 milyonu aşan aday yerel yönetimlerde bir makam için uğraş verecek. Her 70 kişiden biri seçilmeye çalışacak.
PARALAR SANDIĞA GÖMÜLECEK Raporda seçimlerin mali portresine de yer verildi. Rapora göre; Seçimin devlete maliyeti 70 trilyonu bulacak. Partilerin adaylardan aldıkları başvuru paraları 100 trilyonu aşacak.
Sayıları 70 bini bulacağı ve her bir adayın 10 milyar lira harcayacağı varsayılarak yapılan hesaplamaya göre Belediye Başkan adaylarının ceplerinden harcayacakları para 700 trilyonu bulacak. 52 bin muhtarlık için yaklaşık 200 bin kişinin yarışacağı ve her bir adayın 1 milyar lira harcayacağı varsayılan hesaplama göre muhtar adayları da yaklaşık 200 trilyon lirayı seçimlerde harcayacak. Bütün bunlar hesaba katıldığında seçimlerde 1 katrilyon lirayı aşkın paranın piyasaya akması bekleniyor. Buna göre seçimlerde seçmen başına 23 milyon, kişi başına ise 14 milyon lira para harcanacak.
ADAYLARIN ALIŞVERİŞ LİSTESİ Adayların alış veriş listesi hayli kabarık. Raporda, adayı tanıtmak için her keseye uygun çözümler olduğu belirtilse bile bunlar alt alta toplandığında çok ciddi bir bütçe ortaya çıktığına vurgu yapılıyor. Adaya özel Beste ve sözü ile 3 günde hazırlanan seçim şarkıları 2.5-5 milyar lira arasında değişiyor. Profesyonel çekim ekiplerinin adayın seçim bölgesine giderek hazırladıkları özel tanıtım filmlerinin fiyatları 15-30 milyar lira arasında değişiyor. Kaset CD çoğaltımları seçmene göre değişmekle beraber ortalama 2-5 milyara çıkıyor.
Adayların seçim kampanyası boyunca kullanacakları 1000-5000 wat ses donanımlı seçim otobüsleri 15 milyar liraya kiralanıyor. Araç giydirmelerinde folyolar üzerine baskılar yapılıyor. Tanıtım araçlarının metrekaresi de 35 dolardan giydiriliyor. Bir seçim otobüsünün giydirilmesi yaklaşık 3 milyar liraya mal oluyor. Adaya özel İnternette web sayfası 500 milyon ile 5 milyar lira arasında hazırlanıyor. Kağıt baskılı bir bilboar 35-40 milyon liraya, ışık geçiren baskı tekniği kullanıldığında ise 125-150 milyon liraya yapılabiliyor. Yerel televizyonlara verilecek reklamlar için her adayın en az 5 milyar liralık bir bütçe ayırması gerekiyor.
Adayın seçim bölgesinde bir tanıtım bürosu açmasının maliyeti 1-5 milyar lira arasında değişiyor. Branda, folyo ve kağıt üzerine yapılan baskılardan ışıklı bilboardların metrekaresi 25 dolar, kağıt baskıların ise metrekaresi 15 dolara mal oluyor. Bu çapta bir tanıtım için adayın 20-30 milyar lirayı gözden çıkarması gerekiyor. El ilanları, afişler, bayrak, çakmak, kalem ve diğer baskılı tanıtım malzemeleri için ise adayı en az 2 milyar liralık bir bütçe bekliyor. Çay, kahve, pide, ayran masrafları da adayın en çok para harcayacağı kalemler arasında önemli bir yer tutarken, bu kalemler için en az 3 milyar para ayırması gerekiyor. 1 katrilyon liralık seçim pastasından kimin ne oranda pay alacağı bilinmese de seçimin tek galibi şimdiden belli.
NASİPLENECEK SEKTÖRLER Seçimlerde bazı adaylar kazanacak bazıları kaybedecek ama 300 trilyon liralık bütçeden bazı sektörler önemli bir pay alacak. Yaklaşan yerel seçimler öncesinde aday adaylarının, seçim aktiviteleri, çok sayıda sektörde canlanma sağlarken, iş yoğunluğunda yüzde 200'lere varan artışlar bekleniyor.
Raporda canlanma beklenen sektörler şöyle sıralandı:
Reklamcılar, davul zurnacılar, lokanta, pasta ve kahvehaneler, matbaacılar, kamuoyu yoklaması yapan şirketler, oteller, taşıma şirketleri, otobüs firmaları, kurye şirketleri, taksiciler, bayrakçılar, naylon baskıcılar, baloncular, çiçekçiler, ses tesisatçıları, telefon şirketleri, kumaşçılar, araba kiralama şirketleri, akaryakıt bayiileri, seyyar satıcılar, adaylar kaybetse de kazanacak sektörler arasında yer alıyor.
Vatandaşın kazancı ise "hizmet" ile sınırlı kalacak:
Yollar asfaltlanacak, kaldırımlar sökülüp yeniden yapılacak, gıda ve yakacak yardımları hızlanacak, cadde ve sokaklar seçim gününe kadar daha temiz olacak, yanmayan lambalar yanacak, olmayan yol çizgileri çekilecek, çukurlar kapanacak, yenileri açılacak, ağaçlar dikilecek, parklar yapılacak, çöpler zamanında toplanacak. Raporda bütün bu "seçim yatırımları"nın trilyonları bulacağı belirtiliyor.
AYGÜN'ÜN DEĞERLENDİRMESİ
Rapora ilişkin değerlendirmelerde bulunan ATO Başkanı Sinan Aygün, Türkiye'de çeşitli mevkiilerde görev yapan 6 milyon 107 bin 108 başkanının bulunduğunu hatırlattı. 70 bini aşkın kişinin Vekilleri ile birlikte 6 bin 368 Başkanlık için yarışacağını belirten Aygün, hükümete, mevcut belediye başkanlarına ve adaylara (ayağınızı yorganınıza göre uzatın) çağrısında bulundu. Aygün şunları söyledi:
"Türkiye ekonomisi zor bir dönemden geçiyor. Hükümet ve mevcut belediye başkanları seçim yatırımından kaçınmalıdır. Türkiye ekonomisine ek yük getirecek seçim yatırımları ile bir yere varmanın mümkün olmadığı görülmüştür. Diğer yandan adaylar, ev, arsa, araba satıp ekonomik durumlarını tehlikeye düşürecek harcamalar yapmamalılar. Sonuç olarak bu bir seçimdir ve itidalli davranmak gerekir. Önceki seçimlerde üyelerimiz, adaylardan paralarını alamamaktan şikayet etmişlerdir. Adaylar ayaklarını yorganına göre uzatmalı ve bütçelerini aşan harcama yapmamalıdır. Seçmen de işin tadını çıkarsın. Partileri değil, yönetecek olanı seçsin. Uzatılan havuca kanmasın, sağduyu ve demokrasi kazansın."