ANKARA(ANKA)- -Daha çok özelleştirmeler, şirket evlilikleri ve taşınmaz alımları için Türkiye'ye gelen doğrudan yabancı sermaye son yıllarda rekor kırarken, yurt dışına Türk sermayesi göçünde yaşanan ciddi artış ise gözden kaçıyor. Türk girişimciler 2002 başından bu yana yurt dışına doğrudan yatırım için 6.3 milyar dolar sermaye götürdü. Söz konusu sermaye yurt içinde yatırıma yönlendirilseydi yaklaşık 63 bin kişiye iş sahası açılacaktı.
İlk kez 2005 yılında 1 milyar doları aşan, 2006 yılında da 1.7 milyar dolara ulaşan sermaye ihracının, bu yıl ise daha ilk sekiz ayda 1 milyar 856 milyon dolara ulaştığı dikkati çekiyor. Türk sermayesi şu ana kadar en çok Avrupa ülkelerine sermaye götürdü. Son dönemde hızlanan sermaye göçünde en çok tercih edilen adresin ise Mısır başta Ortadoğu ülkeleri olduğu gözleniyor. Özellikle Mısır'a gelecek iki yılda 1 milyar doların üzerinde yeni yatırım bekleniyor. Türk girişimcilerin Orta Asya ve Çin'e ilgisi de artıyor.
"Sıfırdan yatırım" yerine daha çok özelleştirmeler, şirket evlilikleri ve taşınmaz alımı için gelen yabancı sermaye Türkiye'de istihdam artışı yaratmadığı için en önemli sorun olan işsizliğin çözümüne katkıda bulunmazken, yerli sermayenin çeşitli avantajlar nedeniyle dışarı kaçması da bu sorunun çözümünü güçleştiriyor.
-SERMAYE İHRACI KATLANARAK ARTIYOR
ANKA'nın Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerinden yaptığı belirlemeye göre yurt içi yerleşiklerin yurt dışındaki doğrudan yatırımlarının 2002 yılında 283 milyon dolar olan tutarı, izleyen dönemde adeta katlanarak arttı. 2003'te 505 milyon dolar olan yatırım tutarı 2004'te 896 milyon, 2005'te 1 milyar 86 milyon ve 2006 yılında 1 milyar 687 milyon dolara ulaştı. Bu yıl ise Türk sermayesi daha Ocak-Ağustos döneminde doğrudan yatırım için yurt dışına 1 milyar 856 milyon dolar sermaye ihraç etti.
Böylece 2002 başından bu yılın Ağustos sonuna kadar olan dönemde Türk sermayesinin yurt dışındaki doğrudan yatırımlar yoluyla gerçekleştirdiği toplam sermaye transferi 6 milyar 313 milyon dolara ulaştı.
-63 BİN KİŞİYE İŞ YARATIRDI
Türkiye'den sermaye ihracının hızlandığı anılan yaklaşık beş yıl sekiz aylık dönemde yurt dışında yapılan net doğrudan yatırım tutarı yurt içinde realize olsaydı, 63 bine yakın insana istihdam alanı yaratılacaktı. ANKA'nın Hazine teşvik verilerinden yaptığı hesaplamaya göre bu dönemde bir kişilik iş yaratmak için gerekli ortalama yatırım tutarı yıllara göre farklılık gösterdi. 2002'de 72 bin, 2003'te 92 bin, 2004'te 90 bin dolar dolayında bulunan bir kişilik iş yaratmak için gerekli yatırım tutarı, 2005'te 100 bin doları, 2006'da da 129 bin doları aştı. Bu yılın ilk sekiz ayında ise bir kişilik istihdam yaratmak gerekli için ortalama yatırım tutarı 140 bin dolar oldu.
Buna göre 2002'de yurt dışına yapılan 283 milyon dolarlık yatırım yurt içinde yapılsaydı 3 bin 909 kişi, 2003 yılındaki 505 milyon dolarlık yatırımla 5 bin 492 kişi, 2004'te 896 milyon dolara ulaşan doğrudan yatırımla da 9 bin 908 kişiye iş alanı açılabilecekti. Türklerin 2005'te 1 milyar 86 milyon dolara ulaşan yurt dışındaki doğrudan yatırımlarının yurt içinde yapılması durumunda 10 bin 827, 2006'daki 1 milyar 687 milyon dolarlık yatırımla 13 bin 61 kişiye iş yaratılacaktı. Bbu yılın Ocak-Ağustos dönemindeki 1 milyar 856 milyon dolarlık yatırımla da 13 bin 253 kişilik istihdam yaratmak mümkün olacaktı. Böylece anılan dönemde yurt dışında yapılan 6 milyar 313 milyon dolarlık yatırımın yurt içinde gerçekleşmesi durumunda kaydedilecek toplam istihdam artışı 62 bin 644'e ulaşacaktı.
Türklerin yurt dışında doğrudan yatırımları (Milyon$)
/**
Yur dışına Bir kişilik Giden sermayeyle
Çıkan Serm. İsth.mal. Yaratılacak isth.
(Milyon $) (Bin $) (Kişi)
2002 283 72,4 3.909
2003 505 92,0 5.492
2004 896 90,4 9.907
2005 1.086 100,3 10.827
2006 1.687 129,2 13.061
2007-8 ay 1.856 140,0 13.253
TOPLAM 6.313 100,8 62.644
**/
-EN ÇOK İHRAÇ AVRUPA'YA
Türk sermayesinin 1 Ocak 2002-31 Ağustos 2007 döneminde yurt dışında yaptığı yatırımların 3 milyar 884 milyon dolarla yaklaşık yüzde 62'si Avrupa ülkelerinde gerçekleştirildi. Hollanda 1 milyar 216 milyon dolarla Türk sermayesinin bu dönemde en çok doğrudan yatırım yaptığı ülke konumunda. Buna göre söz konusu dönemdeki yatırımların beşte biri bu ülkeye yapıldı.
-MİNİK MALTA'YA DEV YATIRIM
Yatırım tutarında Hollanda'yı 1 milyar 74 milyon dolarla Malta'nın izlediği dikkati çekiyor. Vergi ve diğer alanlardaki çeşitli avantajları nedeniyle tercih edilen Avrupa'nın bu mini ülkesi, anılan dönemde Türklerin toplam yatırımlarından yüzde 17 pay aldı.
Türkiye'nin en büyük dış ticaret partneri olan, 80 bine yakın Türk girişimcinin faaliyet gösterdiği ve yaklaşık 3.5 milyon Türk'ün yaşadığı Almanya ise 794 milyon dolarla Türk sermayesinin en fazla yatırım yaptığı üçüncü ülke oldu. Bu ülkeleri de 126 milyon dolarla İtalya, 90 milyon dolarla Romanya, 80 milyon dolarla İngiltere, 56 milyon dolarla İsviçre, 23 milyon dolarla Fransa, 24 milyon dolarla Bulgaristan, 20 milyon dolarla Avusturya izledi. Türk sermayesi bu dönemde Avrupa ülkelerinden ayrıca İrlanda, Belçika, Polonya, Yunanistan, İspanya, İsveç ve Finlandiya'da da düşük tutarlarda da olsa doğrudan yatırımlar gerçekleştirdi.
-TÜRK SERMAYESİNİN MISIR İLGİSİ
Türk girişimciler bu dönemde doğrudan yatırımlar kapsamında Avrupa'dan sonra en çok sermaye ihracını 1 milyar 928 milyon dolarla Yakın ve Ortadoğu ülkelerine gerçekleştirdi. Bu bölgeye son dönemde yapılan yatırımlarda ise serbest ticaret alanıyla sağlanan avantajların da etkisiyle Mısır ön plana çıktı. Mısır'a yapılan yatırımlar tekstil alanında yoğunlaşıyor. Mısır'da özellikle 2006'da yatırım yapan Türk tekstil şirketi sayısının 60'ı bulduğu dikkati çekiyor. Aralarında LCW'yi üreten Taha Grup'un yanı sıra Aksa, Akel, Evyap, Abalıoğlu, Hilteks Mısır'a yatırımı tercih etti. Nergis Holding'in "amiral gemisi" konumundaki Yeşim Tekstil de üretiminin bir bölümünü Mısır'a kaydırdı.
Mısır'ın yanı sıra diğer bazı Ortadoğu ülkeleri, Orta Asya ve Çin de Türk yatırımcıların ilgisini çekiyor. Şahinler Holding bünyesindeki tekstil ve hazır giyim firmaları Ürdün, Bulgaristan, Çin, Mısır ve Hindistan'da faaliyet gösteriyor. Özbekistan'a gidenler arasında ise Acar Tekstil ve Alkım Tekstil bulunuyor. Atateks'in de Ürdün'deki nitelikli sanayi bölgesine giden iki yatırımcıdan biri olduğu gözleniyor.