ANKARA (ANKA) - Son yıllarda rekor kıran, ancak daha çok özelleştirmeler, şirket evlilikleri ve taşınmaz alımları için Türkiye'ye gelen doğrudan yabancı sermaye istihdam artışı yaratmazken, yurt dışına Türk sermayesi göçü de işsizlik sorununun çözümüne olası katkıdan ülkeyi mahrum bırakıyor.
Türk girişimciler 2002 başından bu yana yurt dışına doğrudan yatırım için 6.6 milyar dolar sermaye götürdü. Söz konusu sermaye yurt içinde yatırıma yönlendirilseydi yaklaşık 60 bin kişiye iş sahası açılacaktı.
İlk kez 2005 yılında 1 milyar doları aşan, 2006 yılında da 1.7 milyar dolara ulaşan sermaye ihracının, 2007 yılında ise ilk onbir ay itibariyle 2 milyar 149 milyon dolara ulaştığı dikkati çekiyor.
Türk sermayesi şu ana kadar en çok Avrupa ülkelerine sermaye götürdü. Son dönemde hızlanan sermaye göçünde en çok tercih edilen adresin ise Mısır başta Ortadoğu ülkeleri olduğu gözleniyor.
"Sıfırdan yatırım" yerine daha çok özelleştirmeler, şirket evlilikleri ve taşınmaz alımı için gelen yabancı sermaye Türkiye'de istihdam artışı yaratmadığı için en önemli sorun olan işsizliğin çözümüne katkıda bulunmazken, yerli sermayenin çeşitli avantajlar nedeniyle dışarı kaçması da bu sorunun çözümünü güçleştiriyor.
-SERMAYE GÖÇÜ KATLANARAK ARTTI-
ANKA'nın Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerinden yaptığı belirlemeye göre yurt içi yerleşiklerin yurt dışındaki doğrudan yatırımlarının 2002 yılında 283 milyon dolar olan tutarı, izleyen dönemde adeta katlanarak arttı. 2003'te 505 milyon dolar olan yatırım tutarı 2004'te 896 milyon, 2005'te 1 milyar 86 milyon ve 2006 yılında 1 milyar 687 milyon dolara ulaştı. 2007 yılında ise Türk sermayesi Ocak-Kasım döneminde doğrudan yatırım için yurt dışına 2 milyar 149 milyon dolar sermaye ihraç etti.
Böylece 2002 başından Kasım 2007 sonuna kadar olan dönemde Türk sermayesinin yurt dışındaki doğrudan yatırımlar yoluyla gerçekleştirdiği toplam sermaye transferi 6 milyar 606 milyon dolara ulaştı.
-59 BİN KİŞİYE İŞ YARATIRDI-
Türkiye'den sermaye ihracının hızlandığı anılan yaklaşık altı yıllık dönemde yurt dışında yapılan net doğrudan yatırım tutarı yurt içinde realize olsaydı, 60 bine yakın insana istihdam alanı yaratılacaktı. ANKA'nın Hazine teşvik verilerinden yaptığı hesaplamaya göre bu dönemde bir kişilik iş yaratmak için gerekli ortalama yatırım tutarı yıllara göre farklılık gösterdi. 2002'de 72 bin, 2003'te 92 bin, 2004'te 90 bin dolar dolayında bulunan bir kişilik iş yaratmak için gerekli yatırım tutarı, 2005'te 100 bin doları, 2006'da da 129 bin doları aştı. 2007'nin ilk onbir ayında ise bir kişilik istihdam yaratmak gerekli için ortalama yatırım tutarı 136.2 bin dolar oldu.
Buna göre 2002'de yurt dışına yapılan 283 milyon dolarlık yatırım yurt içinde yapılsaydı 3 bin 909 kişi, 2003 yılındaki 505 milyon dolarlık yatırımla 5 bin 489 kişi, 2004'te 896 milyon dolara ulaşan doğrudan yatırımla da 9 bin 912 kişiye iş alanı açılabilecekti. Türklerin 2005'te 1 milyar 86 milyon dolara ulaşan yurt dışındaki doğrudan yatırımlarının yurt içinde yapılması durumunda 10 bin 827, 2006'daki 1 milyar 687 milyon dolarlık yatırımla 13 bin 57 kişiye iş yaratılacaktı. 2007'nin ilk onbir aylık dönemindeki 2 milyar 149 milyon dolarlık yatırımla da 15 bin 778 kişilik istihdam yaratmak mümkün olacaktı. Böylece anılan dönemde yurt dışında yapılan 6 milyar 606 milyon dolarlık yatırımın yurt içinde gerçekleşmesi durumunda kaydedilecek toplam istihdam artışı 58 bin 972'ye ulaşacaktı.
Türklerin yurt dışında doğrudan yatırımları
/**
Yurt dışına Bir kişilik Giden sermayeyle
Çıkan Serm. İsth.mal. Yaratılacak isth.
(Milyon $) (Bin $) (Kişi)
2002 283 72,4 3.909
2003 505 92,0 5.489
2004 896 90,4 9.912
2005 1.086 100,3 10.827
2006 1.687 129,2 13.057
2007-11 ay 2.149 136,2 15.778
TOPLAM 6.606 112,0 58.972
**/
-EN ÇOK İHRAÇ AVRUPA ÜLKELERİ VE ORTA DOĞU'YA-
Türk sermayesinin 1 Ocak 2002-30 Kasım 2007 döneminde yurt dışında yaptığı yatırımların 4 milyar 9 milyon dolarla yaklaşık yüzde 61'i Avrupa ülkelerinde gerçekleştirildi. Hollanda 1 milyar 262 milyon dolarla Türk sermayesinin bu dönemde en çok doğrudan yatırım yaptığı ülke oldu. Buna göre söz konusu dönemdeki yatırımların yaklaşık beşte biri bu ülkeye yapıldı.
-MALTA'YA YÜKLÜ YATIRIM-
Yatırım tutarında Hollanda'yı 1 milyar 76 milyon dolarla Malta'nın izlediği dikkati çekiyor. Vergi ve diğer alanlardaki çeşitli avantajları nedeniyle tercih edilen Avrupa'nın bu mini ülkesi, anılan dönemde Türklerin toplam yatırımlarından yüzde 16.3 pay aldı.
Türkiye'nin en büyük dış ticaret partneri olan, 80 bine yakın Türk girişimcinin faaliyet gösterdiği ve yaklaşık 3.5 milyon Türk'ün yaşadığı Almanya ise 797 milyon dolarla Türk sermayesinin en fazla yatırım yaptığı üçüncü ülke oldu. Avrupa'da ülkeleri 126 milyon dolarla İtalya, 91 milyon dolarla Romanya, 80 milyon dolarla İngiltere, 56 milyon dolarla İsviçre, 26 milyon dolarla Bulgaristan, 25 milyon dolarla Fransa, 20 milyon dolarla Avusturya izledi. Türk sermayesi bu dönemde Avrupa ülkelerinden ayrıca İrlanda, Belçika, Polonya, Yunanistan, İspanya, İsveç ve Finlandiya'da da düşük tutarlarda da olsa doğrudan yatırımlar gerçekleştirdi.
-MISIR'A YATIRIM GÖZDE
Türk girişimciler bu dönemde doğrudan yatırımlar kapsamında Avrupa'dan sonra en çok sermaye ihracını 2 milyar 11 milyon dolarla Yakın ve Ortadoğu ülkelerine gerçekleştirdi. Bu bölgeye son dönemde yapılan yatırımlarda ise serbest ticaret alanıyla sağlanan avantajların da etkisiyle Mısır ön plana çıktı. Mısır'a yapılan yatırımlar tekstil alanında yoğunlaşıyor.
-EN ÇOK YATIRIM PETROL ÜRÜNLERİNE-
Son dönemde tekstil yatırımları ön plana çıksa da Türk girişimcilerin, anılan dönemde yurt dışında yaptıkları toplam doğrudan yatırım tutarında en büyük payı 2 milyar 62 milyon dolarla kok kömürü, rafine petrol ürünleri ve nükleer yakıt üretimi sektörü aldı. Bu sektörü 1 milyar 666 milyon dolarla finansal aracılık izlerken, tekstil 738 milyon dolarla üçüncü sırada yer aldı. Bunları da 459 milyon dolarla ulaştırma, depolama, haberleşme, 361 milyon dolarla gıda, 254 milyon dolarla toptan ve perakende ticaret, 153 milyon dolarla inşaat, 140 milyon dolarla metal dışı madenler sektörleri izledi.
Türkler'in bu dönemdeki yatırımlarının toplam 3 milyar 786 milyon dolarının sanayi, 2 milyar 817 milyon dolarının hizmetler, 3 milyon dolarının ise tarım sektörü yatırımı olduğu belirlendi.(ANKA)