Sigara bağımlılarının büyük çoğunluğu, sigaranın sağlıkları için ne kadar zararlı olduğunu, çocukları ve çevreleri için kötü bir örnek teşkil ettiklerini, sigara içmeyenleri ne kadar çok rahatsız ettiklerini ve uğradıkları ekonomik kayıpları çok iyi bilirler. Sigarayı bırakmak isterler, ama bir türlü de bunu başaramamaktan yakınırlar. Aslında en etkili ve kalıcı sigarayı bırakma yöntemi kimseden hiçbir yardım almadan ‘kendi kendine bırakma' dır. Sigarayı kendi kendilerine bırakanlar bunu sigarayı azaltarak değil, bir anda terk ederek başarırılar.
Bunlar arasında, günde birkaç paket sigara içen kuvvetli nikotin bağımlısı kişiler pek çoktur. Bazıları için sigaranın kendilerine zarar verdiğine inanmak ve bırakabileceğine karar vererek buna niyetlenmek yeterli olabilmektedir. Bazı tiryakiler ise, sigarayı bırakmak akıllarının köşesinden bile geçmez iken… ya kalp krizi geçirip hastaneye düştükleri veya balgamlarında kan görüp kanser mi oldum endişesine kapıldıkları gün sigarayı bir daha ağızlarına almamak üzere bırakırlar. Benim bu konudaki kişisel gözlemlerime göre, bu şekilde tamamen kendi inisiyatifleri ile, başkalarından hiçbir yardım almadan sigarayı bırakanlarda her ne hikmet ise nikotin yoksunluğu belirtileri de ortaya çıkmamaktadır.
SİGARAYI BIRAKMAK İSTEYENLER NASIL YARDIMCI OLUNUR?
Sigarayı bırakma niyetleri olan fakat bunu kendi başlarına başaramayanların tıbbi yardım almaları gerekir. Öncelikle sigara içen bir kişinin bunu bırakmaya ne kadar niyetli olup olmadığı belirlenmelidir. Maalesef, birçok sigara içen kimse, kendileri hiçbir gayret göstermeden, hiçbir sıkıntıya zora girmeden… ‘sihirli bir ilaçla' veya ‘mucize bir yöntemle' sigarayı bırakma hayâlindedir. Sigarayı bırakmaya kesin kararlı olan birinin öncelikle, sigaraya başlama yaşı, neden sigara içtiği, bir günde içtiği sigara sayısı, hangi durumlarda daha az veya fazla sigara içtiği, nikotin bağımlılığının derecesi… gibi sigara içme özellikleri hakkında fikir sahibi olmak gerekir. Hekimler, sigara içen hastalarına her görüşmelerinde çok kesin ifadelerle sigarayı bırakmaları gerektiğini söylemeli, onları bu konuda cesaretlendirilmeli ve motive etmelidirler. Sigaranın zararları ve sigarayı bırakmakla elde edecekleri yararlar ayrıntılarıyla anlatılmalıdır. Sigara bırakmayı daha önce denemiş ama sonra tekrar içmeye başlamış olanlarla da sabırla ilgilenilmelidir.
SİGARAYI BIRAKMAYA KARAR VERENLER NELER YAPMALIDIR?
Sigarayı bırakmaya ‘kesin karar vermek' çok önemlidir. Her şeyden önce, sigarayı bırakmanın zor olabileceğini, ama asla ‘imkânsız' olmadığını unutmayın. İlk baştan kendinize çok ileri olmayan sigarayı bırakma tarihi belirleyin. Bunu ailenize, arkadaşlarınıza ve sevdiklerinize duyurun. Onlardan size destek olmalarını isteyin, hatta onlara beraber sigara bırakmayı teklif edin. Sigara bırakma gününden önce tadı ve içimi hoşunuza gitmeyen, nikotini daha az olan bir markaya geçin. Sigarayı kartonla değil tek paket olarak alın, yedek paket bulundurmayın. Sigara içmek istediğinizde bunu olabildiğince geciktirin, mümkünse ortam değiştirin, bir şeyler yiyip için. Mesela, sakız çiğneyin, kabak çekirdeği çıtlatın veya bir meyve yiyin. Sigaranın tamamını değil yarısını için ve böylece içtiğiniz sigara miktarını azaltın. Sigara paketi elinizin altında olmasın. Bulunduğunuz ortamda size sigarayı hatırlatacak çakmak, kibrit, kül tablası… gibi nesneleri kaldırın. Yanınızda çakmak ve kibrit taşımayın, gerektiğinde bunları başkalarından isteyin. Kül tablasını sık sık boşaltmayın, bütün gün ne kadar sigara içmiş olduğunuzu gözlerinizle görün.
Sigara bırakma günü geldiğinde elinizdeki tüm sigara paketlerini, kibrit veya çakmağınızı çöpe atın. Kül tablalarını ortadan kaldırın. Evinizi temizletin ve havalandırın. Elbiselerinizi yıkatın, sigar kokan kıyafetleri temizlenmeden asla giymeyin. Zamanınızı sigara içilmeyen yerlerde geçirin. Sigara içmemekle maddi manevi neler kazanacağınızı düşünün. Sigara içmekten hoşlandığınız ortamlardan uzak durun. Meselâ, yemeklerden sonra kahve ile sigara içme alışkanlığınız varsa, yemekten sonra kahve içmeyin, sokağa çıkın yürüyün. Televizyon seyrederken veya kitap okurken sigara içiyorsanız, bir süre bu alışkanlıklarınızdan vazgeçin. Kendinize daima bir meşguliyet bulun, boş kalmamaya dikkat edin. Parklarda veya ormanda uzun yürüyüşler yapın, sinemaya tiyatroya veya kütüphaneye gidin. Bahçe ile uğraşın, arabanızı kendiniz yıkayın. Düzenli spor ve egzersiz yapmaya başlayın. Diş hekimine dişlerinizi temizlettirin. Her yemekten sonra dişlerinizi iyice fırçalayın ve çalkalayın. Şekersiz sakız, meselâ damla sakızı çiğneyin. Bol su için, ama çay, kahve ve alkolden uzak durun. Elinizde sizi oyalayabilecek kalem, anahtarlık veya tespih bulundurun. Dış görünümünüze önem verin. Kıyafetleriniz temiz ve ütülü olsun ve onları her gün değiştirin.
Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi
ahmetrasimk@mynet.com