Sigortasız işçi çalıştırma problemi vatandaşların haklarının en çok sömürüldüğü alanlardan bir tanesi olmasının yanı sıra çeşitli nedenlerden dolayı sigortasız çalışan işçilerin sayısı azımsanmayacak derecede fazladır. Ülkemizde sigortasız işçi çalıştırmak yasaktır ve bu sorunun önüne geçmek için ülkemiz, sigortasız işçi soruna çözüm bulmak için devlet ihbar hakkını saklı tutarak işverenlere büyük cezalar uygular.
Çoğu vatandaş işe başlandığı andan itibaren anında sigortanın aktifleştiğini düşünür. Bu nedenle sigortalarını kontrol etme ihtiyacını hissetmezler. Ancak kişi nerede işe başlamış olursa olsun mutlaka sigorta girişini ve sigorta ödemelerini düzenli olarak takip etmelidir. Sigortalı olarak bir iş yerinde çalışan vatandaşlar kendi sigorta durumlarına dair sorgulama yapabilirler. Sorgulama işlemleri sayesinde vatandaşların mağduriyeti önlenirken sigortasız işçi çalıştırmanın önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Kişiler sigorta sorgulamalarını yaparak primlerinin düzenli olarak ödendiğinden emin olabilirler. Fırsatçıların hızla arttığı günümüzde artık çalışanlar "sigortam başlamış mı, aktif mi" sorularına cevap bulmak için hemen araştırma yapıyorlar.
Her çalışan kendisini güvence altına almak için sigortasına dair bilgileri kontrol etmelidir. Düzenli prim ödemesi yapılması çalışanların emeklilik zamanını doğrudan etkileyen bir kriter olduğu için oldukça önemlidir. Özellikle de meslek hayatına yeni başlamış kişilere uygulanan "deneme süresi" içerisinde sigorta girişinin yapılmaması yasal değildir. Yani kişi deneme süresinde olsa bile prim ödemesi yapılmalıdır. Vatandaşların sigortalarını kontrol ederek eksik prim günleri hakkında şikayette bulunma hakkı saklıdır.
Sigorta sorgulaması yapmak ve sigortanın aktif olup olmadığı nasıl öğrenilir diye merak eden kişiler için birkaç sigorta sorgulama yöntemi bulunur. Sigorta bilgilerinin sorgulanması için önceden Sosyal Güvenlik Kurumunun resmî web sitesi kullanılıyordu. Ancak yapılan güncelleme ile birlikte sorgulamalar artık Sosyal Güvenlik Kurumu ile entegre olarak hizmet veren e-Devlet kapısı üzerinden online olarak yapılabiliyor. Aynı zamanda Sosyal Güvenlik Kurumunun ALO 170 hattını arayarak da çalışanlar sigorta bilgilerini öğrenebilirler.
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından oluşturulan "SGK Tescil ve Hizmet Dökümü" sayfası üzerinden vatandaşlar sigorta kollarına bağlı olarak sorgulama işlemlerini tamamlayabilirler. e-Devlet üzerinden sigorta sorgulaması için şu adımları takip etmeniz yeterlidir:
Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı olan ALO 170 çağrı hattı ücretli bir hizmettir. Uygun arama paketi olmayan vatandaşların bu hizmeti kullanarak sigorta durumunu öğrenmesi için yaklaşık 3.5 TL ücret ödemesi gereklidir. ALO 170 aracılığıyla sigorta sorgulaması için şu adımları takip etmeniz yeterli:
Sigortasız olarak çalıştırdığını fark eden vatandaşlar iş yerinin bağlı olduğu il veya ilçelerdeki Sigorta Müdürlüklerine bir dilekçe ile başvurularını iletebilirler. Aynı zamanda sigortalılık hâlinin 5 yıl daha devam etmesi durumunda yetkili mahkemeye müracaat etme hakkı bulunmaktadır.
Sigortasız işçi çalıştıran işverenler ALO 170 hattı üzerinden ve ALO 170 web sitesinden şikayet edilebilirler. Yapılan ihbarda şikayet eden kişinin ismi saklanır ve hiçbir şekilde karşı taraf ile paylaşılmaz. İhbar sırasında iş yerinin unvanı, açık adres ve sigortasız çalıştırılan kişilerin ismi verilmelidir.
Sigorta primi çalışan bireylerin sağlık hizmetlerinden yararlanabilmeleri ve emeklilik şartlarını sağlayabilmeleri için, iş verenleri tarafından devlete ödenen teminat tutarıdır. İş verenler her sigorta çalışanı için sigorta primini ödemekle yükümlüdür.
Kimi durumlarda çalışan kişi asgari ücretten fazla almasına rağmen sigorta ödemesi asgariden yapılıyor olabilir. Kişi sigortasının asgariden yatırıldığını gördüğünde SGK'ye iş verenini şikâyet ederek denetim yapılmasını isteyebilir. Kişinin maaşı asgari ücretin üzerinde olmasına rağmen sigortası asgariden yatıyorsa iş sözleşmesini haklı nedenle fesih edebilir ve hak ettiği alacakları ve tazminatları talep edebilir