Sigortasız işçi çalıştıran firmalara yönelik tedbirler her geçen gün sıkılaştırılıyor. Son yıllarda bu alanda önemli adımlar atan hükümet, birçok yeni düzenlemeyi daha devreye sokuyor. Elektrik, su ve doğalgaz faturalarını sıkı takibe alan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), bu yolla kayıt dışı işçi çalıştıran firmaları tespit edecek. SGK, doğalgaz, su ve elektrik abonesi olan işyerlerini, TÜİK'in 'işyeri verileri coğrafi bilgi sistemlerini' kullanarak kendi kayıtları ile karşılaştıracak. Bu karşılaştırma sonucu yüklü elektrik, su ve doğalgaz faturası ödediği halde sigortalı işçi bildirmeyen ya da birkaç işçi bildiren firmalar takibe alınacak.
Yine aynı şekilde elektrik, su ve doğalgaz faturalarına göre örneğin 100 işçi ile yapılabilecek üretimde 10 işçiyi sigortalı gösteren firmaya denetim yapılarak kaçak işçiler kayıt altına alınacak. Ya da ancak 50 makinenin tüketeceği elektriğin harcandığı bir işletmede 10-20 kişi sigortalı gösteriliyorsa bu firma takibe alınıp sigortasız işçi çalışıp çalışmadığı tespit edilecek.
Ekonomi yönetiminin değişmeyen en önemli gündemlerinin başında kayıt dışı ile mücadele geliyor. Bu amaçla 2008 ile 2010 yıllarını kayıt dışıyla mücadele dönemi ilan eden hükümet, bu dönemde kayıt dışı sebeplerine odaklandı. Yapılması gerekenlerin tespit edilmesinin ardından 2011 ile 2013 yıllarını kapsayan üç yıllık bir eylem planı hazırlandı.
Bu dönemde kayıt dışıyla ilgili yeni düzenlemeler hayata geçiriliyor. 8 bakanlık ve çok sayıda kamu kuruluşunun birlikte yürüttüğü eylem planı ile sigortasız işçi çalıştırılmasının önüne geçilmesi hedefleniyor. SGK da eylem planı çerçevesinde işyerlerinin elektrik, su ve doğalgaz faturalarını yakın takibe aldı. Buna göre doğalgaz, su ve elektrik abonesi olan işyeri verileri, TÜİK'in 'işyeri verileri coğrafi bilgi sistemleri' kullanılarak SGK kayıtları ile karşılaştırılacak.
Bu karşılaştırma ile kullanılan elektrik, su ve doğalgaz ile ortaya çıkacak asgari üretime bakılacak. Bu üretime paralel olarak, asgari işçilik dikkate alınarak o işyerinde kaç işçi çalıştırıldığına bakılacak. Eğer sigortalı çalıştırılan kişi sayısı, asgari işçiliğin altındaysa o işyeri takibe alınacak. Bu yolla sigortasız işçi çalıştıran firmalar tespit edilip bu kişilerin kayıt altına alınması sağlanacak. SGK bu çalışmayı aralık sonuna kadar tamamlayacak.
TÜİK'in verilerine göre 2008'de yüzde 45 olan kayıt dışı istihdam, yüzde 37,5'e kadar geriledi. Kayıt dışılığın önüne geçilmesiyle birlikte yalnızca Sosyal Güvenlik Kurumu'nun yıllık 26,5 milyarlık ilave prim geliri elde edeceği belirtiliyor.
Öte yandan Türkiye'de sigortasız işçi çalıştırılması kadar sigortalı çalıştığı halde ücretlerin düşük gösterilmesi de büyük bir sorun. Bu durumda kişilerin sosyal güvenliğe kayıtlı olmasına rağmen SGK'ya gerçek maaşlarının altında bildirim yapılıyor. Halen çalışanların büyük bölümü en alt düzey olan asgari ücretli olarak beyan ediliyor. 11,5 milyon civarındaki SSK'lıdan 4 milyon 300 bini asgari ücretli olarak gösteriliyor. Ancak bu kişilerin gerçek maaşı, asgari ücretin üzerinde. Piyasa uzmanları, yöneticilerin bu durumun önüne geçmek için uygulamaya koyduğu maaşların bankalar aracılığıyla ödenmesi yönteminin de tam bir çözüm olmadığını öne sürüyor.