Sınav kaygısı; sınav öncesinde öğrenilen bilgilerin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının azalmasına neden olan yoğun kaygı olarak tanımlanır.
Bireyin sınava yüklediği anlamlar, sınavla ilgili zihinde oluşturulan imaj, sınav sonrası duruma ilişkin düşünceler ve sınav sonrası elde edilecek kazanımlara verilen önem, sınav kaygısı oluşumu üzerinde etkilidir.
Sınav kaygısının belirtileri; huzursuzluk, endişe, tedirginlik, sıkıntı, başarısızlık korkusu, çalışmaya karşı isteksizlik, mide bulantısı, titreme, ağız kuruluğu, iç sıkıntısı, terleme, uyku düzeninde bozukluklar, karın ağrıları, bedensel yakınmalar, dikkat ve konsantrasyonda bozulma, kendine güvende azalma, kendini yetersiz ve değersiz görme sık görülen belirtilerdir.
Sınav kaygısı yaşandığında öğrencinin başarısında belirgin bir düşme gözlenir. Ders çalışmayı erteleme, sınav ve hazırlığı hakkında konuşmayı reddetme vardır. Soru sorulmasından rahatsız olurlar. Dikkat dağınıklığı, odaklanamama, fiziksel yakınmalarda dikkat çeken bir artış (karın ağrısı, mide bulantısı, terleme, uyku düzensizliği, iştahsızlık ya da tersine aşırı yeme, genel mutsuz bir ruh hali vb.), çok çalışılmasına karşın performans düşüklüğü kaygının varlığını gösterir.
Sınav Kaygısının etkileri; öğrenilenleri aktaramama, okuduğunu anlamama, düşünceleri organize etmede zorluk, dikkatte azalma, sınavın içeriğine değil kendisine odaklanma, zihinsel becerilerde zayıflama, enerji azlığı, fiziksel rahatsızlıklar sınav kaygısının başlıca etkileridir. Sınav kaygısı gerçek dışı beklenti ve yorumlar içerdiğinden yanıltıcıdır. Öğrenciyi farkında olmadan kendi davranışını denetleyemez hale getirir.
Gerçekçi olmayan düşünce biçimlerine sahip olmak kaygının oluşmasında en önemli süreçlerdir. Mükemmeliyetçi, rekabetçi kişilik yapısına sahip olanlarda daha sık görülür. Sosyal çevrenin beklentileri ve baskısı da önemli bir etkendir.
Sınav kaygısının oluşmasında etkisi olan olumsuz düşünceler; sınava hazır değilim, bu bilgiler çok gereksiz ve saçma, nerede ve ne zaman kullanacağım ki, sınavlar niye yapılıyor , ne gerek var, bu bilgiler gelecekte benim işime yaramaz, sınava hazırlanmak için gerekli zamanım yok ki, bu konuları anlayamıyorum, ben zaten bu konuları anlamıyorum, bu sınavda başarılı olamayacağım, sınav kötü geçecek, çok fazla konu var, hangi birine hazırlanayım, sıklıkla gözlenen olumsuz düşüncelerdir.
Bireyde değiştirilmesi gereken inançlardan bazıları şunlardır; hayatta başarılı ve mutlu olabilmek için sınavı kazanmaktan başka yol yoktur, mutlaka kazanmalıyım, kazanamazsam kimsenin yüzüne bakamam, sınav benim kim olduğumu gösterir, yetersizim, hiçbir şey yapamayacağım.
Geçmişte yaşanan sıkıntılı sınav günleri de sınav kaygısına yol açabilir.
Hipnoterapi ile sınav kaygısına sebep olan olay ya da cümle bilinçaltı düzeyde ortaya çıkarılarak anlamlandırılır ve çözümlenir. Geçmişe dair herhangi bir olay ya da cümle bulunmuyorsa, sınav kaygısı telkinlerle çözümlenir.
Uzman Psikolog Yasemin Aydoğdu
yaseminaydogdu@ymail.com
www.yaseminaydogdu.com.tr