Çoğunlukla üreme çağında görülen, bazen hiçbir şikayete yol açmayan tesadüf eseri ortaya çıkan bir çikolata kisti iken, bazen cerrahi müdahale gerektiren ancak çok rahatlamanın sağlanamadığı hastalık türüdür.
Nedeni tam olarak bilinmeyen bu hastalık, rahim içi endometrium tabakasının başka yerde yerleşim göstermesi ve bu bölgede rahim içindeki gibi kalınlaşma ve kanamayla birlikte dökülmeye neden olmasıyla başlar.
Çikolata Kisti Risk Faktörleri
Ailede endometriozis olması, 11 yaşından önce adet görme, geç menopoza girme, sık adet görme, adetin 7 günden uzun sürmesi, şiddetli adet kanaması, doğuştan rahim anomalileri, et ve yağlı yiyecek tüketiminin fazla olması, geç çocuk sahibi olma, uzun, zayıf ve açık tenli olma, kısırlık, beyaz ırk, fazla kafein tüketimi, zayıf ve uzun boy risk faktörleri arasında yer alıyor.
Endometriozis Belirtileri Nelerdir?
Ağrılı adet, kronik kasık ağrısı, ağrılı cinsel ilişki, infertilite (kısırlık), ishal ve kabızlık, makatta kanama, kanı dışkı, adet düzensizliği, adet öncesi lekelenme, ağrılı ve kanamalı idrar yapma gibi belirtiler baş endometriozisin habercisi olabilir. Bazı endometriozisli kadınlarda hiçbir belirti olmayabilir, tanı ultrasonla ya da ameliyat sırasında görülerek konur.
Endometriozis Tanısı Nasıl Konulur?
Hasta şikayetlerinin ardından jinekolojik muayene ve ultrasonografisi yapılır. Pelvik muayene esnasında hassasiyet, ağrı ifadesi, rahim ve yumurtalıkların hareketinin kısıtlı olması endometriozis’i düşündürebilir. Zaman zaman spekulum muayenesi esnasında serviks (rahim ağzı) arkasında mavi-mor nodüler lezyonlar görülebilmekte, bu basit bulgu pelvisin derin dokularında Derin İnfiltratif (etrafı tutan, etrafa ilerleyen) endometriozis varlığını ifade etmektedir. Bu nedenle spekulum ile pelvik muayene tanı konulmasında çok önemlidir.
Yine bir başka alternatif yöntem ise kan testleridir. Çoğunlukla Ca 125 ve Ca 19-9 istenmektedir. Fakat bu testlerin endometriozisi tanımada hassasiyeti düşük olup sadece ek tetkik olarak istenmektedir. Magnetic Resonance Imaging (MRI) özellikle derin endometriozis dediğimiz endometriozisin derin pelvik dokuları tuttuğu durumlarda faydalı olmaktadır. Endometriozisin kesin tanısı laparoskopi ile doku biyopsisi yapılarak konulur. Laparoskopi esnasında endometriozis hafif (evre 1-2) ve şiddetli (evre 3-4) olarak değerlendirilebilir.
Endometriozis Nasıl Tedavi Edilir?
Endometriozis kesin olarak tedavisi yapılıp, tamamıyla ortadan kaldırılabilen bir hastalık değildir. Endometriozis tedavisinde Medikal Tedavi (ilaç kullanımı) ve Cerrahi Tedavi olmak üzere 2 yönteme ayrılır.
İlaç Tedavisinde; medikal ilaç ile tedavide amaç düşük östrojenik bir durum oluşturarak endometriozis lezyonlarını baskılamak, enflamasyonu azaltmak, endometriozis lezyonlarının ilerlemesini durdurmak amaçlanmaktadır. İlaç tedavisinde ağrı kesiciler, doğum kontrol hapları, endometriozis tedavisine özel progesteron içeren ilaçlar, rahim içi progesteron içeren araçlar (spiral), GnRH analogları dediğimiz aylık ya da 3 aylık iğneler ve aromataz inhibitörleri yer almaktadır.
Cerrahi Tedavide; normal anatomiyi sağlamak, yapışıklıkları açmak, yumurtalık kistlerini kalan yumurtalık dokusuna en az zarar verecek şekilde çıkartmak, peritondaki endometriozis odaklarını koter ile yakmak veya kesip çıkarmak, eğer varsa derin endometriozis nodüllerini çıkarmak amaçlanmaktadır. Cerrahi sonrası medikal ilaç tedavisi uygulanması semptomların yeniden ortaya çıkışını geciktirebilir.
Doç. Dr. Taner Usta
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
www.drtanerusta.com
Instagram: /drtanerusta