Zayıflamak adına öne çıkan diyetler her dönem değişiyor. Milyonları peşinden sürükleyen diyetlerin her biri üç beyaz, alkol, işlenmiş gıdalar gibi konularda farklı yollara sapıyor. Popüler diyetlere göz attık, diyetisyen Taylan Kümeli'ye "İşin sırrı nedir?" diye sorduk.
Atkins, Montignac (Montinyak), Zone, SouthBeach, Miami, Taş Devri ve son olarak Dukan... Milyonlarca insanın kilo vermek için uyguladığı popüler diyetlerden bazıları... Sağlıklı yaşam ve diyet endüstrisi milyar dolarlık ciroya sahip dev bir sektör. Türkiye de bu sektörden nasibini alıyor. Giderek artan kilolu ve obez sayısı tehlikeyi ortaya seriyor. Obezite Araştırma Derneği’nin verilerine göre Türkiye’deki fazla kilolu ve obez sayısı 20 milyon kişi civarında.
2 bin 500 diyetisyen görev yapıyor ve Türk insanı zayıflamak için yılda 5 milyar dolar harcıyor. Böyle iştah açıcı bir pazarda hızlı ve kalıcı zayıflamayı vaadeden diyet reçeteleri milyonları peşinden sürüklüyor. Ancak uzmanlar hızlı kilo verdiren diyetlerin aynı hızla kilo aldırdığına, telafisi olmayan hasara neden olduğuna dikkat çekiyor. 25 yıldır diyetisyen olarak çalışmalarına devam eden diyetisyen Taylan Kümeli ile sağlıklı beslenme, zayıflama ve moda diyetler üzerine konuştuk.
Su içmek neden önemli?
Her idrara çıkışımız 35 kalori atılmasını sağlar. Su içtikçe metabolizma hızlanır. İdrarınızın rengi bembeyaz olana kadar bol su içmeli. Gerçek temizlenme o zaman yaşanır. İdrardaki beyaz renk, vücudun detoks yaptığı anlamına gelir. Fiziksel aktivite de kas miktarını arttırarak daha çok yağ yakmaya neden olur.
Sizin programınız nasıl?
Püf noktası sağlıklı yaşam ve diyet sistemini kişiye göre adapte etmek. Kişinin metabolizmasını, genetiği, sosyal alışkanlıklarını yok sayamazsınız. Biri tatlıyı seviyorsa ve diyetisyen bu gerçeği kabul edip, tatlıyı nasıl yemesi gerektiğini anlatırsa, o kişi hayat boyu doğru şekilde, kilo almadan tatlı yer. Beş ayda verilen kilo, iki ayda geri alınıyorsa, bu kiloyu vermenin ne anlamı var?
Hayatınız boyunca Dukan yada Montinyak gibi bir sitemle beslenmek mümkün mü? Hayır. Ama uyguladığımız kişiye özgü tat, metabolizma ve biyokimyasal analiz testlerinden sonra, ortaya çıkan sağlıklı beslenme modeliyle kilo vermek ve bir daha o kiloyu geri almamak mümkün. Acı, ekşi, tatlı, tuzlu ve tüm tatları içinde barındıran wasabi’den oluşan beş tat üzerinden yaptığımız testle kişinin yemek ve yaşam alışkanlıkları ortaya çıkarıyoruz. Biyokimyasal analiz, aileden gelen hastalıkları inceledikten sonra tüm veriler değerlendirilerek bir planlama oluşturuluyor. Bu kişinin hayat boyu kullanacağı bir şey.
40’tan sonra metabolizma yavaşlar mı?
Kağıt üzerinde 40, 60 ya da 20 yaşında gözükürsünüz ama biyolojik olarak vücudumuzun içinde bulunduğu yaş, o yaşa gelene kadar vücudunuza yaptığınız artılar ve eksilerin muhasebesidir. Metabolizmayı üç şey hızlandırır: Az az ve sık sık yemek, bol su içmek ve fiziksel aktivite de bulunmak. Yemeğinizi aralıklarla üç ana öğün olarak yer ve doğru ara öğünleri yani belli saatlerde, belli miktarda yiyeceği hayatınıza sokarsanız kilo vermeye başlarsınız.
Çocukları obeziteden korumak için ebeveynlere ne önerirsiniz?
Anne ve baba çocuğa model olmalı. “Bunu yeme kilo alırsın” demek, sürekli ikaz etmek yerine, eve abur cubur almamak, ev yemeklerine ağırlık vermek önemli. Çocuklar evde kahvaltı yaparak güne başlamalı.
Uzmanlar uyarıyor
Dukan, Atkins, Taş Devri gibi yüksek proteinli diyetler böbrek, kalp damar hastalığı olan kişiler ve obezite sorunu olanlar için uygun değil. Uzun süre yapılan yüksek protein diyeti, yüksek kolesterol ve kas zayıflığı gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabiliyor.
Tatlıya evet ama...
Rafine şeker vücudumuz için yapılmış bir gıda değildir. Tatlı yediğimizde hücre o tatlıyı kabul etmek istemiyor. Böylece kan şekerimiz çok yükseliyor. Ağır hamur işi tatlı yerken yanında süt, yoğurt, peynir gibi besinler alındığında şeker emilimi yavaşlayarak vücutta ani çıkışlar yaşanmasını ve acıkmayı engeliyor. Mesela Karadenizlilerin tatlının yanında ayran içmeleri çok doğru bir davranış. Kişinin canı tatlı yemek istediğinde, sütlü tatlılar ya da yoğurt içine kurutulmuş meyve katarak tüketmeyi tercih etmesi gerekiyor.
İçkiden korunmak için
Rutin içiciyseniz, aldığınız kilonun yüzde elliye yakını içki yüzündendir. Çünkü içkinin bir gramında yedi kalori bulunuyor. İki yıl önce Columbia Üniversitesi’nin yaptığı araşırmaya göre içki içmeden maksimun iki saat yada minimum beş dakika önce, 1000 mg C vitamini - ki bu vitamin kolojen dokuyu koruyucu özelliğe sahip - ve bir antioksidan aldığınızda, bu vücudu içkiye karşı koruyor. İçkiyi içtikten sonra da bunu vücudunuzdan atacak, temizleyecek çinko pikolinat türevi bir mineral kullanıldığında, içki sonrasında da tatlı yada meyva yenmediğinde kesinlikle, içkiyle vücuda giren kalori kiloya dönüşmüyor.
Dukan Diyeti
Sınırsız protein tüketip aç kalmadan, az miktarda yağ kullanarak direkt vücudun, mevcut yağ depolarından yakma üzerine kurulu bir sistem var. Dukan diyeti kişinin kilo vermesi ve inilen kilonun korunması amacıyla birbirini takip eden dört aşamadan oluşuyor.
İlk iki aşama kilo vermek üzerine kurulu, diğer aşamalar ise kiloyu sabitleme ve ömür boyu korumayı sağlıyor. Üç ve dördüncü aşamada belli sebze ve meyveler yenilebiliyor. Dört ayrı diyetin ilk hedefi hızlı bir başlangıçla moral verecek kadar kilo kaybı. Aşamalardan geçilerek gelinen son aşamadaysa hayat boyu kilo almamak için saf proteinli perşembeler, asansör kullanımını bırakmak ve her gün üç çorba kaşığı yulaf kepeği anahtar olarak kullanılmış.
Karatay Diyeti
Kardiyolog ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Canan Efendigil Karatay düzenli protein alarak, kalori hesabı yapmadan zayıflamayı vadediyor. Sadece karbonhidrat ve şekeri keserek kısa sürede kilo vermek için Karatay’a göre güne sağlam bir kahvaltıyla başlamak şart. Her sabah tereyağlı organik yumurta, 10 zeytin ve peynirden oluşan mönüde istenildiği kadar tavuk, balık, kırmızı et var. Ekmek, pilav, makarna, patates ve şekeri kesmek gerek. Ekmek yerine belli miktarda ceviz, fındık, fıstık, badem tüketiliyor. Nohut, fasulye, mercimek, armut, elma ve erik tüketilebiliyor. Tereyağ ve zeytinyağı öneriliyor.
Montinyak Diyeti
Fransız Doktor Montignac tarafından bulunan diyetin en önemli özelliği proteinlerle karbonhidratların farklı öğünlerde tüketilmesi. Çünkü proteinler lifli sebzelerle alındığında vücudun yağ depolamasını sağlıyor. Diyetteki ana amaç, gıdaları karbonhidratlarla karıştırmayıp pankreasın insülin salgılamasını engellemek. İlk önce beyaz un ve şeker listeden çıkarılıyor. Ama karbonhidratlı bir öğünün ardından en az üç dört saat ara vererek bir sonraki öğüne geçmek gerekiyor. Öğün atlamak yasak. Günde bir, iki kadeh kırmızı şarap serbest.
Taş Devri Diyeti
Adından anlaşılacağı üzere yemek yeme alışkanlığının ‘o devrin’ doğa koşullarına göre devam etmesi gerektiğini hedefleyen bir yöntem. Zira Taş Devri’nden bugüne insan genlerinde değişiklikler gerçekleştiği gibi çevresel şartlar ve gıda maddelerinde değişim yaşandığı biliniyor. Doğal olmayan, işlenmiş ve katkı konulmuş gıdalardan korunarak protein ağırlıklı bir program sunuyor. Üç beyaz; tuz, şeker ve un yasak ya da çok sınırlı tüketiliyor.
Her yiyecek doğadaki şekline en yakın olarak yeniyor. Yasak gıdalar haricinde yeme sınırı yok. Çiğ yiyecekler toplam diyetin en az yüzde 60’ını oluşturmalı. Tüketilen etler yağsız olmayacak ve fazla pişirilmeyecek. Buğulama ve güveçte pişirme yöntemleri de tavsiye edilen tekniklerin başında. Doğal yumurta günde dört taneye kadar yenilebiliyor. Sebzedeyse patates hariç hepsi daha çok çiğ olarak tüketilebiliyor. Toprak, çelik ya da kalaylı bakır kaplar tercih edilmeli.
Atkins Diyeti
Atkins’in dayandığı temel, Dukan diyetiyle aynı esas. Dr. Atkins tarafından oluşturulan diyette temel amaç; karbonhidrat seviyesini düşürmek ve bu yolla vücudun enerji ihtiyacını yağları yakarak karşılamasını sağlamak. Bu yüzden hangi grup yiyecekte, hangi tür karbonhidratın bulunduğunu bilmek günlük diyet listesi için çok önemli.
Kalori hesabı yerine gram hesabı yapılıyor. Karbonhidratlar şeker ve nişastadan oluşuyor. Mısır gevreği, ekmek, kek, bisküvi, krakerler, pirinç, makarna, şehriye, arpa, mercimek, fasulye, patates, meyve ve süt ürünleri gibi karbonhidrat bakımından çok zengin gıdaları bu programda günde 20 gramdan fazla tüketmek yasak.
Programı uygulamak kolay ancak sağlığa zarar veren üç beyazdan kaçınmak gerekiyor. Uygulaması iki hafta olarak belirtilen diyette sadece saf protein tüketiliyor. Kümes hayvanları eti, et, deniz ürünleri peynir ve bazı sebzeler yenilebilir. Pirinç, makarna ve ekmek uzak durulması gereken başlıca besin grubu. Meyve ise çok az miktarda tüketilebilir. Yemekler tereyağı ve zeytinyağı gibi doğal yağlarla pişirilmeli.
radikal