Milyonlarca çalışan yıl sonunun gelmesiyle birlikte 2024 maaş zamları için geri sayıma geçti. "Memur maaşları ne kadar olacak? 2024 asgari ücret zam oranı ne olacak?" sorularına yanıt ararken, dün gece geç saatlerde Meclis kürsüsünden önemli açıklamalar geldi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, memur maaşları için oran verdi. Bakan Işıkhan yaptığı açıklamada memur maaşlarına zammın yüzde 50 civarında olacağını tahmin ettiğini belirtirken; asgari ücret zammı için de konuştu. Bakan Işıkhan "Komisyondan çıkacak kararın herkesin mutabık kaldığı bir ücret seviyesi olmasını ümit ediyoruz" dedi. Bakan Işıkhan ayrıca, 3600 ek gösterge ve çalışan emeklilere ödenecek ikramiyelerle ilgili de konuştu. İşte tüm detaylar...
TBMM Genel Kurulu'nda, Türkiye'nin de üyesi bulunduğu Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Ana Sözleşmesinin gereği olan Cumhurbaşkanlığı Tezkeresi okundu. Tezkerenin Genel Kurul'un bilgisine sunulmasın ardından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan Bakanlığının 2024 yılı bütçesine ilişkin konuştu.
Işıkhan, hayatını kaybeden Saadet Partisi Kocaeli Milletvekili Hasan Bitmez'e Allah'tan rahmet, ailesine, yakınlarına başsağlığı diledi.
İsrail'in Gazze'ye saldırılarına değinen Işıkhan, "Soykırım yapan İsrail'in, artık uluslararası hukuk önünde hesap vermesi gerekmektedir." dedi.
Tezkereye ilişkin bilgi veren Işıkhan, haziran ayında düzenlenen ILO'nun 111. Uluslararası Çalışma Konferansı'nda, Türkiye'nin de oyuyla 191 Sayılı Güvenli ve Sağlıklı Bir Çalışma Ortamı konulu Uluslararası Çalışma Sözleşmesi ve 207 sayılı Tavsiye Kararı ile Nitelikli Çıraklık konulu tavsiye kararının kabul edildiğini anımsattı.
Işıkhan, "2022 yılında ILO'nun Çalışma Yaşamında Temel İlke ve Haklar Çerçevesi'ne 'Güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı' kavramı eklenmiştir. Söz konusu sözleşme ve tavsiye kararı ile öngörülen değişiklik önerileri, teknik ve şekilsel nitelikte olup uluslararası çalışma standartları bünyesinde bütünlük ve netlik sağlamayı amaçlamaktadır." dedi.
Bakan Işıkhan, "182 sayılı En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Eylem Sözleşmesi" ve "187 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliğini Geliştirme Çerçeve Sözleşmesi"nde bahsedilen değişikliklerin kabulü amacıyla Bakanlık tarafından çalışmalara başlandığını söyledi. 111. Uluslararası Çalışma Konferansı'nda kabul edilen ve bir diğer yol gösterici belge niteliğinde olan "208 sayılı Nitelikli Çıraklık konulu Tavsiye Kararının" ise çıraklık kavramına net bir tanım kazandırdığını dile getiren Işıkhan, hakları ve korunmaları da dahil olmak üzere nitelikli çıraklığa ilişkin yüksek standartların belirlediğini kaydetti.
Işıkhan ayrıca, ILO Genel Direktörü Gilbert Houngbo'nun, G-20 Zirvesi'nde, Türkiye'nin tahıl koridoru ile ilgili yaptığı çalışmalara ilişkin teşekkür ettiğini anımsattı.
Kahramanmaraş merkezli depremleri hatırlatan Işıkhan, depremde hayatını kaybeden vatandaşlara Allah'tan rahmet diledi.
Depremin iş gücü piyasaları üzerinde olumsuz etkilere yol açtığını vurgulayan Işıkhan, bu etkilerin en aza indirilmesi amacıyla hızlı bir şekilde çalışma hayatı ve sosyal güvenlik alanında alınan tedbirler ile yaraları hızla sararak normalleşme çalışmalarına başladıklarını söyledi.
Işıkhan, 2024 yılı içinde de deprem bölgesini ayağa kaldırmak için, işbaşı eğitim programları başta olmak üzere çalışmalara ve desteklere devam edeceklerini dile getirdi.
Küresel ve bölgesel düzeyde yaşanan jeopolitik gerilimler ve ekonomik dalgalanmaların yanı sıra salgın hastalıkların, doğal afetlerin, su, gıda ve enerji krizlerinin, yeni risk ve belirsizlikleri ortaya çıkardığı bir ortamda Türkiye'nin istihdamda ve iş gücüne katılımda görülen artış eğilimini sürdürmeyi başardığını vurgulayan Işıkhan, "Bu kapsamda, 2028 yılı sonuna kadar 5 milyon ilave istihdam sağlayarak işsizlik oranımızın yüzde 7,5'e gerilemesini hedeflemekteyiz." dedi.
Bakan Işıkhan, 2002 yılında 184 lira olan net asgari ücreti 2023 yılında 11 bin 402 liraya yükselttiklerini anımsattı. Işıkhan, 2024 yılı asgari ücretini tespit etmek üzere Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun 11 Aralık'ta çalışmalarına başladığını belirterek, "Komisyondan çıkacak kararın herkesin mutabık kaldığı bir ücret seviyesi olmasını ümit ediyoruz." ifadesini kullandı.
2016 yılında başlatılan Asgari Ücret Desteğini 2023 yılı temmuz ayı itibarıyla sigortalı başına aylık 500 liraya yükselttiklerini bildiren Işıkhan, 2023 yılının dokuz ayı için 1,7 milyon iş yerinde yaklaşık 24,8 milyar lira asgari ücret desteği verdiklerini kaydetti.
15 Ocak 2023 tarihi itibarıyla yürürlüğe giren 3600 ek gösterge düzenlemesi ile çalışan ve emekli 5,3 milyon kamu personeli ve bunların hak sahiplerinin ek göstergelerinin yeniden belirlenmesini sağladıklarını hatırlatan Işıkhan, "Bununla beraber, birinci dereceye yükselen devlet memurlarımız için 3600 ek gösterge düzenlemesini de hükümet olarak en kısa sürede hayata geçireceğiz." diye konuştu.
Bakan Işıkhan, bu yılın başında kamuda sözleşmeli olarak görev yapan 460 bin personeli de kadroya geçirdiklerini kaydetti.
Işıkhan, iş sağlığı ve güvenliği alanında yapılan çalışmalarla, 2002 yılında yüz binde 13,3 olan iş kazası ölüm oranının 2022 yılında yüz binde 6,6'ya düştüğünü söyledi.
2022 yılında istihdamda ve iş gücüne katılımda görülen artış eğiliminin 2023 yılının ekim ayında tarihi yüksek seviyelerine ulaştığını bildiren Işıkhan, şöyle konuştu:
"Ekim 2023 itibarıyla son bir yılda; iş gücümüz 150 bin artarak 34,8 milyon, istihdamımız 737 bin artarak 31,9 milyon, işsiz sayımız 587 bin azalarak 3 milyon ve işsizlik oranımız 1,7 puan azalarak yüzde 8,5 olmuştur. Bu oran; son 11 yılın en düşük işsizlik seviyesidir. Ekim 2023 dönemi itibarıyla son bir yılda, genç işsizlik oranımız 4,9 puan düşerek yüzde 16,3 olarak gerçekleşmiştir."
2023 yılında ne eğitimde ne de istihdamda olanların oranının 2,4 puan düşerek yüzde 24,2 düzeyinde gerçekleştiğini belirten Işıkhan, İŞKUR olarak 2023 yılının ocak-kasım döneminde 1 milyon 99 bin kişinin özel sektörde istihdamına aracılık ettiklerini söyledi.
İşe yerleştirme hizmetlerini ve diğer aktif iş gücü piyasası programlarını özel politika gerektiren gruplara yönelik olarak yoğunlaştırdıklarını bildiren Işıkhan,"2002'den bu yana 4,4 milyon kadının, 466 bin engellinin ve 4,4 milyon gencin işe yerleşmesine aracılık ettik." ifadesini kullandı.
İşsizlik ödeneği kapsamında bugüne kadar 10 milyon 360 bin vatandaşa 67,5 milyar lira, kısa çalışma ödeneği kapsamında bugüne kadar yaklaşık 4 milyon 320 bin işçiye 38,2 milyar lira ödeme yaptıklarının kaydeden Işıkhan,"Özellikle deprem bölgesindeki illerimize yönelik olarak esneklikler sağlayarak bölgeye olan desteğimizi daha da artıracağız." dedi. Işıkhan, öncelikle gençler olmak üzere her ailede en az bir çalışan olmasını sağlayacak Hane Bazlı İstihdam Destek Sistemini hayata geçireceklerini söyledi.
2002 yılında, SGK gelirlerinin giderleri karşılama oranının yüzde 71,5 olduğunu anımsatan Işıkhan, bu oranın 2023 yılı sonunda ise yüzde 95 olarak gerçekleşmesini hedeflediklerini söyledi. Işıkhan, şöyle konuştu:
"Aynı dönemde prim gelirlerinin, emekli aylıklarını ve sağlık giderlerini karşılama oranı 2002'de yüzde 60,9 iken, 2023 yıl sonunda yüzde 74,6'ya ulaştı. 2002 yılında SGK açığının Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya oranı yüzde 2,2 seviyesinde iken 2023 yıl sonunda yüzde 0,44'e ulaşmıştır. Bu veriler bizlere mali açıdan sürdürülebilir bir sosyal güvenlik sistemine kavuştuğumuzu da göstermiştir."
Bakan Işıkhan, sosyal güvenlik sisteminde sürdürülebilirliği daha da güçlendirmek amacıyla prim borçlarının takip ve tahsilat süreçlerini etkinleştireceklerini kaydetti. Işıkhan, "Kayıt dışı istihdam ve kayıt dışı ücretle mücadelede veri analizine dayalı risk odaklı denetim faaliyetlerini artırarak prim tabanını genişleteceğiz." dedi.
2002 yılında nüfusun yüzde 70'inin sosyal güvenlik şemsiyesi altında olduğunu dile getiren Işıkhan, bu oranın 2023 yılında neredeyse yüzde 100'e ulaştığını belirtti. Işıkhan, "Bu, sosyal güvenlik sistemi açısından devrim niteliğinde." ifadesini kullandı.
Son yapılandırma uygulamasıyla SGK'nin 166 milyar lira alacağının yapılandırıldığını bildiren Işıkhan, kasım ayı itibarıyla bu alacağın 27 milyar lirasından fazlasının tahsil edildiğini söyledi.
Kamuoyunda EYT adıyla bilinen düzenlemeyi hayata geçirdiklerini hatırlatan Işıkhan, "EYT kapsamında düzenlemeden faydalanan kişi sayısı bugün itibarı ile yaklaşık 2 milyon." dedi.
Çalışmayan emeklilere bir defaya mahsus olmak üzere 5 bin lira ödeme yaptıklarını anımsatan Işıkhan, "Çalışan emeklilerimiz için de kanun teklifi Meclis'te kabul edilip, Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra ödemeleri iki gün içinde yapacak şekilde hazırlıklarımızı tamamladık. Yeni yılda bütçemiz doğrultusunda emekli maaşlarının iyileştirilmesine yönelik çalışmalarımızı sürdüreceğiz." ifadelerini kullandı.
Bakan Işıkhan, ev kadınlarına isteğe bağlı sigortalılık kapsamında prim teşviki vermeyi ve küçük esnafın emeklilik prim gün sayısı şartını ise 7200 güne düşürmeyi planladıklarını bildirdi.
Işıkhan, bedeli ödenen ilaç sayılarına yönelik ise şu ifadeleri kullandı:
"2000'li yıllarda bedeli ödenen ilaç sayısı 3 bin 986 iken, bugün itibarıyla 8 bin 847 ilaç geri ödeme kapsamındadır. Bunların dışında önümüzdeki dönemde akılcı ilaç kullanımını teşvik edecek, ilaç ve tedavi harcamalarını rasyonelleştirecek tedbirler alacağız."
Memurların ve memur emeklilerinin aylıkları hakkında yöneltilen sorulara yanıt veren Bakan Işıkhan, “Kamu görevlileri hakem kurulu kararı uyarınca memurlar için 2024 yılı için yüzde 15 artı yüzde 10, 2025 yılı için yüzde 6 artı yüzde 5 maaş artışı yapılması ve enflasyon farkı verilmesi kararlaştırılmıştır. Son 5 aylık TÜİK verilerine göre TÜFE, yüzde 33,66 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyon farkı ile birlikte 2024 Ocak ayında memur maaşlarının yüzde 50 civarında artacağı tahmin edilmektedir. 2002 yılında 392 olan en düşük memur maaşı 2023 yılında 22 bin liraya çıkarılarak nominal olarak 56 kat, reel olarak da yüzde 266 oranında artış sağlanmıştır” değerlendirmesini yaptı.
Kaynak: AA-İHA