Son dakika: Çalışma Bakanı Vedat Bilgin’in “En uygun formül devreye sokulacak” diyerek duyurduğu Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili takvim işlemeye başladı. Milyonlarca EYT'li çıkacak yasa ile erken emekli olmak için gün sayarken, oluşturulan çalışma grubu da pek çok formül üzerinde duruyor. Peki, “EYT ne zaman çıkacak?”, “EYT’de masadaki formüller neler?” , “Nasıl bir yol haritası izlenecek?” İşte son dakika EYT haberinin detayları…
Takvim’de yer alan haberde Çalışma Bakanlığı bünyesindeki çalışmalarda ilk aşamada alternatifli formüller hazırlanarak, ardından Hazine ve Maliye Bakanlığı ayrı ayrı maliyet hesabı yapacak. Düzenlemenin en geç Ocak’ta Melis’e sunulması planlanırken, kamuoyunda pek çok formül gündeme geliyor. Bunlar arasında maaş, prim ve yaş formülleri öne çıkıyor...
Son olarak AK Parti Genel Başkan Yardımcı Hamza Dağ EYT düzenlemesi için de tarih vererek, "Muhalefetin her yaptığı hareket popülist. Biz bugüne kadar böyle davranmadık. EYT konusu ilk kez konuştuğumuz bir şey değil. 3600'ü 2018 yılında yapacağımızın sözünü vermiştik. EYT konusunda bakanlığımız bir çalışma yürütüyor. 2022 sonu veya 2023 başına kadar sorun çözülecek" şeklinde açıklamada bulundu.
Formüllerden biri yaş şartının tamamen kaldırılması ya da kademeli olarak düşürülmesini içeriyor. 9 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlarda yaş koşulunun kademeli olarak aşağı çekilebileceği belirtiliyor. 9 Eylül 1999’dan önce sigortalı olup emeklilik için yıl ve prim şartını tamamlayanlar bu formülle şimdikinden daha erken yaşta emekli olabilecek. Bazı EYTliler yasa çıkar çıkmaz emekli aylığına hak kazanabilecek. Ayrıca bir asgari yaş sınırı konulabileceği de konuşuluyor. Burada daha önce 50 yaş sınırı gündeme gelmişti. Bu formüle göre EYT’lilerin 50 yaşını da tamamlamış olması gerekiyor.
Bir diğer formül ise prim formülü. Burada da birkaç farklı alternatif dikkat çekiyor. 9 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanların emeklilik için yaş şartı dışında kadın ise 20, erkek ise 25 yıl, işe giriş tarihine göre de 5000 ile 5975 gün primi tamamlaması gerekiyor. EYT düzenlemesi ile prim ve yıl şartlarını tamamlayan kişilere emeklilik yolunun açılması beklentisi bulunuyor. Ayrıca kadınların 20 yıllık (7200 gün), erkeklerin 25 yıllık (9000 günü) primi tamamlamaları halinde emekli edilmeleri söz konusu olabilecek. EYT’liler bu formül ile yaşa bakılmadan emekli olabilecek. Bu arada primde de kademeli bir formül olabileceği üzerinde duruluyor. Burada prim ve yıl şartına bakılıp yaş şartı düşünülmediğinde fazla primi olanların avantajlı olması söz konusu olabilecek.
Örneğin; 5000 günü olan ve yaşı 46 olan kişi ile 9 bin günü olan ve yaşı 51 olan kişi aynı anda emekli edilmeyebilecek. Ayrıca prim günü yetmeyenler için de konuşulan formüller var. Bunlardan biri de 3600 gün ile emeklilik için. Bu kapsamda, 3600 prim günü olup yaşı bekleyenler kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını tamamlayanların emekli edilmeleri bir formül olarak duruyor. Ayrıca primi az olanlar için borçlanma formülleri de konuşuluyor.
EYT’liler için maaş formülü de söz konusu olabilecek. Burada bazı Avrupa ülkelerinde uygulanan kesintili emeklilik modeli tartışılan seçenekler arasında. Bu formülde emeklilik için kaç yıl kaldıysa her yıl için belli oranda aylıktan kesinti yapılıyor. Daha az maaşla daha erken emeklilik ortaya çıkıyor. Yine Avrupa’da uygulanan bir formül de geçici kesintili emeklilik. Buna göre sigortalı belli bir kesinti ile erken emekli oluyor. Ancak yasanın söylediği yaşa gelip emeklilik şartları oluşunda kesinti ortadan kalkıyor. Türkiye’de de Avrupa modelinde olduğu gibi belli oranda kesinti ile kalan yılların tamamlanması alternatifler arasında.