Otomobil sektörü, çip krizi, tedarik sorunu, döviz kurlarındaki hareketlilik gibi problemlerle baş etmeye çalıştığı oldukça karmaşık bir yılı geride bıraktı. Ağustos ayında alınan bir karar ile otomobilde ÖTV matrah dilimlerinde değişikliğe gidilmişti. Matrah dilimlerinin arttırılmasıyla beraber otomobil fiyatlarına yansıyan ÖTV indirimleri gerçekleşti. Yüzde 85 ÖTV diliminde yer alan çok sayıda araç yüzde 50 ÖTV dilimine düştü. Bu da yüzde 35'lik bir ÖTV indiriminin direkt olarak otomobil fiyatına yansıması şeklinde sonuç doğurdu.
Mynet Özel / Sinem Eryılmaz
Ancak yılın son ayında döviz kurlarındaki yükselme ile neredeyse yüzde 50'den fazla fiyatlar artarken, bazı modellerde fiyat artışı yüzde 100'e ulaşmıştı. Hatta Türkiye'de 300 bin TL'nin altında tek bir otomobil modeli kalmıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı TL'yi özendirici yeni düzenlemeler sonrasında döviz kurlarında sert düşüşler yaşanırken rekor zamlara sahne olan otomobil piyasasında fiyatlar bir bir güncellenmeye başladı.
Fiyatların yükselmesi piyasayı olumsuz etkilerken araç satışlarına ise düşüş olarak yansıdı. Türkiye'de geçen yıl otomobil ve hafif ticari araç satışları, 2020'ye göre yüzde 4,6 azalışla 737 bin 350 oldu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre taşıt kredilerine yönelik talepte görülen azalış yılın son çeyreğinde de devam etti. Taşıt kredilerindeki talepte azalmanın nedeni ise krediler üzerindeki vergi ve benzeri yükler, diğer bankalardan sağlanan krediler, diğer finansman kaynakları ve finansman ihtiyaçları talebi azaltıcı yönde etkileyen faktörlerin olduğu kaydedildi. 2022 yılının ilk çeyreği için beklenti de talebin azalmaya devam etmesi yönünde oldu.
Konuya ilişkin değerlendirmede bulunan Mercedes - Benz Yiğitler Yönetim Kurulu Başkanı Önder Yiğit, “Son dönemde araç alımı ticaret amacıyla yani araçtan gelir elde etme amacıyla satın alındı. Nihai kullanıcının araç talebi bu dönemde karşılanamadı. Bunun bir sebebi de dünya genelinde malumunuz üzerine yaşanan çip krizi ve genel itibariyle ara mal ve hammaddeye erişim de yaşanan sıkıntılar 2021 yılının ikinci yarısında piyasada sıfır araç bulunamamasına sebebiyet verdi. Bu da haliyle taşıt kredisine olan talebi azalttı. İkinci sebep ise yılın son çeyreğinde faizlerin yükselmesi ile krediye olan talepteki düşüş oldu. ÖTV indirimine detaylı olarak bakıldığında ise ÖTV’si indirilen araçların segmentinde zaten daha önce bu çok fazla araç bulunmamaktaydı. Haliyle ÖTV indiriminin genel piyasaya etkisi yok denecek kadar az oldu” dedi.
“Taşıt kredileri üst limitlerinin düşmesi faiz oranlarının özel bankalarda yüksek olması ve vatandaşların alım gücünün zayıflaması sonucunda hem araç talebinde hem de kredi talebinde düşüşün sürmesi doğal olacaktır” diyen Önder Yiğit şu ifadeleri kullandı:
“Fakat kurun belli bir noktada sabitlenmesi ve 2021 yılındaki bir kısım taleplerin karşılanamaması 2022 yılı için araç talebiyle ilgili sektöre bir umut vermektedir. Eğer bu süreç ÖTV veya KDV indirimleri ve faiz düşüşü ile desteklenir ise hem araç talebinde hem kredi talebinde düşüşün yaşanmayacağını söyleyebiliriz. Bu tarz devlet destekleri gerçekleşmez ise talepteki daralma devam eder ve 2022 yılının sektör açısından oldukça zor geçeceği öngörülebilir. Böyle bir durumda sektör kampanyalar aracılığı ile kendi finans gücü çerçevesinde, nihai tüketicinin talebi doğrultusunda vadeli satışlara yönelebilir. Sektör bu kapsamda buna benzer farklı çözümleri muhakkak denemeye çalışacaktır.”
Otomobilde stokçuluk konusunda Bakanlıklar sıkı takip yürütürken alınan kararlara ilişkin konuşan Önder Yiğit, “Bu konuyu 3 ana başlıkta değerlendirirsek birinci başlık distribütör ve bayi tarafı, ikinci taraf ikinci elde galericiler tarafı üçüncü taraf ise kayıt dışı bir şekilde bireysel olarak araç alım satımını yapanlardır. Zaten daha önce de değindiğim üzere çip krizi olarak adlandırılan süreçte gerek distribütör gerekse bayi satabileceğinin oldukça altında araç temin edebildi. Daha önce hedeflenen ve planlanan araç teslimatları özellikle son çeyrekte bayilerin araç bulamamasına neden oldu. Galericiler tarafında ise stokçuluk benzeri diyebileceğimiz bazı faaliyetlerle piyasa da karşılaşsak da buna sebebiyet veren en önemli etken 2022 yılında hem çip krizi hem kur artışı sebebi ile araçlarda fiyat istikrarının bir türlü sağlanamamış olması. Sürekli artan fiyatlar bireysel alım satım yapan vatandaşları da araçlarını bekletip satmama yönünde bir iradeye sevk etmiştir. Bu veriler ışığında bakanlığın özellikle ikinci elde stokçuluk yapan firmalara yönelik takip sürecini olumlu değerlendiriyorum” ifadelerini kullandı.