Son dakika haberi: Dünya Türkiye'nin İsveç hakkındaki NATO kararını konuşuyor. Rusya-Ukrayna savaşının patlak vermesiyle ile İsveç ve Finlandiya NATO'nun kapısını çalmış, Finlandiya için tüm üye ülkelerden onay gelirken Türkiye ile İsveç arasında özellikle terörle mücadelede yaşanan anlaşmazlıklar dolayısıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan veto gelmişti. Erdoğan bugün başlayan NATO Liderler Zirvesi öncesi dün NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ile İsveç'in NATO üyeliğini masaya yatırmak üzere bir araya geldi. Görüşmeden uzlaşma çıktı.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Sullivan, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın İsveç'in NATO üyeliğini Meclis'e götürme kararıyla ilgili açıklamalar yaptı.
Türkiye'nin İsveç'in NATO'ya katılımı ile ilgili adımını memnuniyetle karşıladıklarını dile getiren Sullivan, İsveç'i NATO'nun yeni üyesi olarak bir an önce görmeyi istediklerini kaydetti.
Sullivan, İsveç'in NATO üyeliğini onaylamasının ardından Türkiye'nin ABD'den F-16 talebine yanıtlarının ne olacağı sorusu üzerine, Biden'ın bu satışı desteklediğini uzun zamandır dile getirdiğini anımsattı.
Türkiye'ye F-16 satışının ABD'nin çıkarları ile de uyuştuğunu vurgulayan Sullivan, "Biden, Kongre ile de istişare ederek bu süreci ilerletmek istiyor." ifadesini kullandı.
Sullivan, Kongre'nin Türkiye'ye F-16 satışını ne zaman onaylayacağının sorulması üzerine ise " Bu konuda net bir tarih veremem ancak Kongre üyeleri ile temastayız." yanıtını verdi.
Biden ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bugün görüşeceğine işaret eden Sullivan, görüşmede birçok ikili ve bölgesel konunun ele alınacağını belirtti.
Sullivan, Türkiye'nin İsveç'in NATO üyeliğini onaylaması durumunda Avrupa Birliği'ne (AB) kabul edilip edilmeyeceği konusundaki bir sorunun ardından ise Türkiye'nin AB'ye üyeliğini desteklediklerini vurguladı.
NATO'nun NATO, AB'nin ise AB olduğunu ve ABD'nin AB üyesi olmadığını belirten Sullivan, "(Türkiye'nin AB üyeliği ve İsveç'in NATO üyeliği) Bu iki konunun birbiriyle bağlantılı olduğunu düşünmüyoruz." görüşünü paylaştı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta bugün başlayacak NATO Zirvesi öncesinde düzenlenen forumda konuştu.
İsveç'in NATO üyeliği başvurusu konusunda dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ve kendisinin katıldığı üçlü görüşme hakkındaki soruyu yanıtlayan Stoltenberg, "Bu zirve daha başlamadan tarihi bir hale geldi. Çünkü şimdi İsveç'in üyeliği meselesi bulunuyor ve İsveç, bu ittifakın tam üyesi olacak. Bu hem İsveç için hem Türkiye hem tüm NATO ve Baltık bölgesi için iyi." dedi.
Stoltenberg, Türkiye'nin terör konusunda meşru güvenlik endişelerini ortaya koyduğunu ve geçen yılki Madrid Zirvesi'nden beri Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında imzalanan Üçlü Muhtıra ile bunların giderilmesi için çalışmaların sürdüğünü, İsveç'in bazı adımlar attığını ifade etti.
Bu metnin uygulandığını, son olarak İsveç'te bir kişinin terör suçundan mahkum edildiğini hatırlatan Stoltenberg, İsveç'in üyeliğiyle ittifakın daha güvenli olacağını belirtti.
Stoltenberg, Türkiye'nin ABD'den F-16 savaş uçağı alma planı hakkındaki soruyu yanıtlarken de şunları söyledi:
"Bu, ABD'nin kararıdır. Türkiye, arada bir bağlantı görmediğini çok açık şekilde ortaya koydu. NATO, müttefikler arasında silah ihracatı kısıtlamalarını kaldırmak için neler yapabileceğimiz konusunda çok açık olmuştur. Türkiye ile ABD arasında F-16'lar konusundaki bir diyaloğu memnuniyetle karşılıyorum. Ancak bu, dün vardığımız uzlaşının bir parçası değil."
Stoltenberg, İsveç'in ne zaman NATO üyesi olacağına ilişkin soruya karşılık olarak da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, İsveç'in katılımı hakkındaki onay belgesini TBMM'ye en kısa sürede göndereceği taahhüdünde bulunduğunu belirterek, şöyle konuştu.
"Türkiye'nin kendi meclis süreci bulunuyor. Tam bir takvim için detaya giremem. TBMM şu anda açık değil. Ancak en önemlisi şu ki Türkiye, katılım protokolünü sevk edeceği konusunda açık bir karar vermiştir. İnanıyorum ki Türkiye'de onay olacağı konusundaki ana meseleyi de çözmüş bulunuyoruz."
Öte yandan Türkiye ile ABD arasında yoğun diplomasi trafiği sürüyor. Son olarak bugün Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, ABD Savunma Bakanı Lloyd James Austin ile telefonda görüştü.
Milli Savunma Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Bakan Güler ve ABD'li mevkidaşı Austin'in telefon görüşmesinde ikili ve bölgesel savunma ile güvenlik konuları ele alındı. Görüşmede İsveç’in NATO üyeliği süreci ile F-16 tedarik ve modernizasyonu konusu üzerinde duruldu.
Cumhurbaşkanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre, Erdoğan-Biden görüşmesi saat 18.00'de yapılacak.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, pazar günü de Biden ile telefonda görüşmüş, görüşmede "Ukrayna'nın NATO'daki konumu, İsveç'in NATO üyeliği, F-16'ların teslimi ve Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne (AB) tam üyelik süreci" ele alınmıştı.
Dünkü Erdoğan-Stoltenberg-Kristersson üçlü zirvesinin ardından NATO’dan yayınlanan 7 maddelik mutabakat metninde şu ifadeler yer aldı:
“10 Temmuz 2023 tarihinde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoǧan, İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Vilnius'ta düzenlenen NATO Zirvesi'nde bir araya geldi.
Son NATO Zirvesi'nden bu yana İsveç ve Türkiye, Türkiye'nin meşru güvenlik kaygılarını gidermek üzere yakın işbirliği içinde çalışmışlardır. Bu sürecin bir parçası olarak İsveç anayasasını değiştirdi, yasalarını değiştirdi, PKK'ya karşı terörle mücadele işbirliğini önemli ölçüde genişletti ve Türkiye'ye silah ihracatını yeniden başlattı; tüm bu adımlar 2022'de kabul edilen Üçlü Memorandum'da belirtilmişti.
İsveç ve Türkiye bugün hem 2022 Madrid NATO Zirvesi'nde kurulan Üçlü Daimi Ortak Mekanizma hem de her yıl bakanlar düzeyinde toplanacak ve gerektiğinde çalışma grupları oluşturacak yeni bir ikili Güvenlik Mutabakatı çerçevesinde işbirliklerini sürdürme konusunda mutabık kalmışlardır. Bu Güvenlik Mutabakatının ilk toplantısında İsveç, 4. madde de dâhil olmak üzere Üçlü Mutabakatın tüm unsurlarının tam olarak uygulanmasına yönelik olarak, terörizmin tüm şekil ve tezahürlerine karşı sürdürdüğü mücadelenin temeli olarak bir yol haritası sunacaktır. İsveç, YPG/PYD'ye ve Türkiye'de FETÖ olarak tanımlanan örgüte destek vermeyeceğini bir kez daha yineler.
Hem İsveç hem de Türkiye terörle mücadelede işbirliğinin İsveç'in NATO üyeliğinden sonra da devam edecek uzun vadeli bir çaba olduğu konusunda mutabık kalmışlardır. Genel Sekreter Stoltenberg ayrıca NATO'nun terörizmin tüm şekil ve tezahürlerini kategorik olarak kınadığını bir kez daha teyit etti. NATO, Genel Sekreter'in NATO'da ilk kez Terörle Mücadele Özel Koordinatörlüğü'nü kurması da dahil olmak üzere, bu alandaki çalışmalarını önemli ölçüde hızlandıracaktır.
Müttefikler arasında savunma ticareti ve yatırımına yönelik hiçbir kısıtlama, engel veya yaptırım olmaması gerektiği ilkesine bağlıyız. Bu tür engellerin ortadan kaldırılması için çalışacağız.
İsveç ve Türkiye ayrıca Türkiye-İsveç Ortak Ekonomik ve Ticaret Komitesi (JETCO) aracılığıyla ekonomik işbirliğini artırma konusunda da mutabık kalmışlardır. Hem Türkiye hem de İsveç, ikili ticaret ve yatırımları artırmak için fırsatları azami düzeye çıkarmaya çalışacaktır. İsveç, AB-Türkiye Gümrük Birliği'nin modernizasyonu ve vize serbestisi de dâhil olmak üzere Türkiye'nin AB'ye katılım sürecini yeniden canlandırma çabalarını aktif olarak destekleyecektir.
Bu temelde ve Avrupa-Atlantik bölgesinin caydırıcılığı ve savunmasına ilişkin zorunluluklar göz önüne alındığında, Türkiye, İsveç'in Katılım Protokolünü TBMM'ye iletecek ve onaylanmasını sağlamak üzere Meclis ile yakın işbirliği içinde çalışacaktır.”
(AA)