Metaller kendi aralarında soy, yarı soy, aktif ve amfoter olarak kategorilere ayrılır. Aşınmaya karşı dirençlidirler ve diğer metallere kıyasla daha nadir bulunurlar. Bu yüzden soy metallerin hem maddi değeri yüksektir hem de sıklıkla tercih edilirler.
Soy metallerin özellikleri
- Soy metaller, yapısal olarak yüksek kararlılık seviyelerine sahiptir.
- Kararlılıkları, atomların elektron alıp vermeleri ile enerjilerini düşürüp kendi aralarında bağ yapmaları sonucunda gerçekleşir.
- Elektrik akımını iyi iletirler.
- Doğada nadir bulunmaları nedeniyle değerlidirler.
-
Altın ve platin dışındaki soy metaller, beraber tepkimeye girdiği aside göre tepkime sırasında gaz çıkışına neden olabilir.
- Altın ve platin ise sadece kral suyu olarak bilinen ve çok güçlü olan bir asitle tepkimeye girebilirler.
- Oksitlenme gibi bir problemle karşılaşmazlar.
- Aktiflik seviyeleri düşüktür.
- Yapısında oksijen yer almayan asitler ile tepkimeye girmezler.
Soy metaller hangileridir?
Periyodik tabloda soy gazlar olarak belirtilen kısım aslında soy metaller anlamında kullanılmaktadır.
- Rutenyum (Ru): Aşınmaya dayanıklı elektrik kontakları ve film dirençlerinde kullanılır.
- Rodyum (Rh): Optik aynaları ve fiberleri kaplama işlemleri ve far reflektörlerinde kullanılır.
- Paladyum (Pd): Diş dolgularının ve elektronik cihazlarda bulunan seramik kondansatörlerin yapılarında bulunur.
- Osmiyum (Os): Dolmakalem uçları ve elektrik kontaklarındaki alaşımlarda yer alır.
- İridyum (ir): Pusula yapımına ek olarak ateşleme bujilerinde de kullanılır.
- Platin (Pt): Lab kapları gibi bozulmaya dirençli malzemelerin yapımında kullanılır.
- Altın (Au): En yaygın olan ve kullanım yelpazesi en geniş olan bu metal ise uzay ve havacılık sektöründen kuyumculuk sektörüne kadar her yerde kullanılır.
Akılda kalıcılığının artırılması ve öğrencilerin ilgisini çekme amacıyla hazırlanan soy metaller kodlama cümlesi vardır. Örnek olarak “Cumhur hagsızlığa ağladı aucunu patlattı.”
Soy metaller kimlerle tepkime verir?
Periyodik tabloda yer alan tüm soy metaller, diğer adları ile soy gazlar, çok yüksek sıcaklıklara ve güçlü kimyasallar ile girebilecekleri tepkimelere karşı direnç gösterir. Sadece içinde oksijen bulunan asitler ile etkileşime girdikleri takdire bir tepkime gözlemlenebilir. Oksidasyona uğrama bakımından incelendiklerinde ise uzun süreler boyunca ilk günkü formlarını koruduklarına şahit olunabilir.