Günlük hayatımızda yaptığımız bazı basit hareketler bile bağ dokuları, kas ve tendonlara zarar verebiliyor. En yaygın görülen yumuşak doku yaralanmaları; burkulma, adale ve tendon zorlanmaları, ezilmeler, tendinit, bursit ve stres sakatlanmalarıdır. Memorial Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Burhan Uslu, “bağ ve adale zorlanmaları” hakkında bilgi verdi.
Burkulmalar
Vücudumuzdaki eklemler, bağlar tarafından desteklenir. Burkulma, bir bağın gerilmesi veya yırtılmasıdır.
Vücudumuzun burkulmaya en açık ve savunmasız kısımları ayak bilekleri, dizler ve el bilekleridir. Ayağınız içe doğru döndüğünde ayak bileğiniz burkulabilir. Diz burkulması ise ani bir dönme hareketinin sonucunda oluşabilir. El bileği burkulmaları ise genellikle açık elin üzerine düşülmesi sonucunda oluşur.
Hafif burkulmalar genelde istirahat, buz tedavisi, bandaj tedavisi, burkulan kısmın yukarı bir seviyede tutulması ve egzersiz ile iyileşir. Orta dereceli burkulmalarda alçılama gibi destek tedaviler gerekebilir. Şiddetli burkulma vakalarında ise yırtılan bağı onarmak için cerrahi gerekebilir.
Adale ve Tendon Zorlanmaları
Kemikleriniz, kas ve tendonlarla desteklenir. Tendonlar, kasları kemiklere bağlar. İncinme, genellikle ayakta ya da bacakta oluşan bir kas ya da tendon hasarı sonucu ortaya çıkar.
Bu zedelenme kas veya tendonlarda oluşan basit bir gerilmeden ibaret olabileceği gibi, kas ve tendon bileşkelerinde oluşan tam veya kısmi bir yırtılma da olabilir.
Zorlanmaların tedavisi istirahat, buz tedavisi, bandaj tedavisi, burkulan kısmın yukarı bir seviyede tutulması şeklindedir. Ağrının azaltılması ve hareketliliğin tekrar kazanılması amacıyla ilk tedaviyi takiben bazı basit egzersizler başlanmalıdır.
Ciddi kas ya da tendon yırtılma vakalarında cerrahi gerekebilir.
Ezilmeler
Ezilme, kas, tendon ya da bağa gelen bir darbe sonucunda oluşur. Kan, hasar görmüş kısmın çevresinde toplanarak cildinizin morarmasına sebep olur.
Genelde ezilme vakaları hafif vakalardır ve istirahat, buz uygulaması, bandaj tedavisi ve hasar görmüş bölgenin yukarı bir seviyede tutulmasıyla iyileşir. Şikayetler devam ederse hasarın kalıcı olmasını engellemek için medikal tedavi gerekli olabilir.
Tendinit
Enflamasyon, vücudun bir yaralanmayı iyileştirmek için gösterdiği bir cevaptır ve genellikle şişlik, ısı artışı, kızarıklık ve ağrıyla beraber seyreder. Bir tendonda ya da tendon kılıfında meydana gelen enflamasyona tendinit denir. Tendinit, genellikle tek bir yaralanma sonucunda değil de, üst üste tekrarlanan ve tendonu zorlayan hareketler sonucunda oluşur.
Profesyonel yüzücüler, tenis oyuncuları ve golfçuların omuz ve kolları; futbolcular, basketbolcular, koşucular ve dansçıların ayak ve bacakları tendinit oluşumuna yatkındırlar.
Tendinit, istirahat, antienflamatuar ilaçlar, steroid enjeksiyonları, atele alma ve kas dengesizliğini düzeltmeye ve esnekliği arttırmaya yönelik egzersizlerle tedavi edilebilir.
Enflamasyonun devam etmesi ileride cerrahi müdahale gerektirecek şekilde tendonun zarar görmesine neden olabilir.
Bursit
Bursa, içi sıvıyla dolu bir kesedir. Kemik ile tendon ya da kas arasında bir yerde bulunur ve tendonun kemiğin üstünden yumuşakça kaymasına izin verir.
Aşırı kullanım ya da tekrarlayan stres sonucu omuz, dirsek, kalça, diz veya ayak bileğinizdeki bursalar şişebilir. Bu şişme ve tahriş olma durumuna bursit denir ve birçok kişide tendinit ile beraber görülür.
Bursit genellikle istirahat ve antienflamatuar ilaç tedavisiyle geçer. İnatçı vakalarda enflamasyonu azaltmak için bursa içine ilaçta enjekte edilebilir.
Stres Kırıkları
Kemiklerinizden birine aşırı kullanım sonucunda fazla yük bindiğinde, kemikte küçük kırıklar oluşabilir. Bu duruma “stres kırığı” adı verilir. Erken dönemde buna bağlı olarak kırık bölgesinde ağrı ve şişlik semptomları oluşabilir. Özellikle alt bacak ve ayak kemikleri bu durumun oluşmasına elverişli bölgelerdir. Kırık, rutin bir röntgen çekimiyle saptanamayabilir ve teşhis için kemik sintigrafisi gerekebilir. İstirahat, aktivite kısıtlaması veya değişikliği, alçılama ve nadiren de cerrahi ile tedavi edilir.
Uygun Bakım / İyi Bakım
Sürekli spor yapan kişilerin kendi vücut sinyallerine çok dikkat etmesi gerekir. Yorgunluk ve ağrı genellikle vücuda çok fazla yüklendiğinin bir işaretidir. Spordan önce mutlaka esneme hareketleri yapılmalı ve çok yorulmadan önce spor sonlandırılmalıdır.
Stres yaralanmaları kas dengesinin iyi olmamasından, yeterince esnek olmamaktan ya da daha önceki yaralanmalar sonucu yumuşak dokuların zayıflamış olmasından kaynaklanabilir. Bağlarda, kaslarda ve tendonlarda meydana gelen yaralanmaların iyileşmesi uygun tedavi yapılsa bile uzun zaman alabilir.
Yumuşak doku ve kemik yaralanmalarının tedavisi için mutlaka bir ortopedik cerraha başvurulması gereklidir. Uzmanlar sorunu tedavi etmenin yanı sıra eklemlerin eski işlevini geri kazanmasına yönelik bir egzersiz veya rehabilitasyon programı da önerebilir.