SSCB açılımı ve tarihi tüm dünyada geniş yankı uyandıran Rusya - Ukrayna geriliminin ardından tekrar gündeme geldi. Moskova’nın eşit ve bölünmez bir güvenlik sistemi inşa etme çağrılarının cevapsız kaldığını ifade eden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in ülkenin karmaşık sorunların çözümünde doğrudan ve dürüst diyaloga açık olduğunu vurgulamasının ardından vatandaşlar tarafından araştırılmaya başlandı. Bu kapsamda sorularının yanıtı merak konusu oldu. SSCB tarihine ilişkin ayrıntılar haberimizde.
SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği) dünya tarihinde yer alan en büyük birliklerden bir tanesi olarak bilinmektedir. Bu devletlerin o zaman ki para değeri ise Sovyet rublesi idi. SSCB iki tane dünya savaşı görmüş olan bir devlet birliği olarak açıklanabilir. Bu birlik yıkıldıktan sonra ortaya ise 15 farklı yeni devlet çıkmıştır.
1921 yılında Bolşevikler iç savaştan zaferle çıkarak tüm Rusya'da otoriteyi sağladılar. Beyaz Rusya, Ukrayna, Orta Asya ve Transkafkasya’da da Bolşevikler muhaliflerini bertaraf etmeyi başarmışlardır.
1922 yılında savaş döneminde mecburi olarak kabul edilen sıkı politik ve ekonomik önlemler kaldırılmıştır. Lenin'in belirlediği ve Nikolay Buharin'in önemli ölçüde katkıda bulunduğu yeni ekonomik atılımları içeren NEP (Novaya Ekonomiçeskaya Politika/Yeni Ekonomi Politikası) kabul edildi. Toprak aristokratlarının sabotaj faaliyetlerine, kolektif çiftlikleri yağmalayarak üretimi düşürme çabalarına, karaborsacılık ve kasıtlı kıtlık yaratma girişimlerine karşı önlem için ise köylülerin serbest ticaret yapmalarına izin verilmiştir. NEP vasıtasıyla emperyalist savaş ile iç savaşta daha da sarsılan ekonominin kısa sürede toparlanmasını sağlanmıştır.
1922 senesinde devletin federal yapısı konusunda tartışmalar yaşanmıştır. Milliyetler Halk Komiseri olan Stalin tüm cumhuriyetlerin Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde özerk nitelikte teşkilatlanmaları gerektiğini savunuyordu. Lenin buna şiddetle karşı çıkarak tüm cumhuriyetlerin eşit statüde, egemenlik haklarının korunduğu birleşik bir federasyon planı hazırlamıştır. Hazırlanan plana göre her cumhuriyetin bu birlikten ayrılma hakkı vardı. Sonunda federasyonun oluşturulmasında ise Leninist ilkeler kabul edildi.
30 Aralık 1922 tarihinde Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin, Beyaz Rusya SSC, Ukrayna SSC, Orta Asya ve Kafkas cumhuriyetleriyle birleşmesiyle Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ülkeleri resmen kurulmuş oldu.
Sovyetler Birliği'nin dağılması, 25 Aralık 1991 tarihinde Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'un istifa etmesinin sonrasında Sovyetler Birliği'ni teşkil eden cumhuriyetlerin bağımsızlığını kazanmalarıyla beraber 26 Aralık 1991'de gerçekleşti. 1980'li senelerin sonuna gelindiğinde Sovyetler Birliği'nin batı bloğu ile girdiği silahlanma yarışından mağlup bir şekilde ayrıldığı artık açıktı. Öyle ki bu büyük yarış Sovyetler'in ekonomisinde tamiri imkânsız büyük yaralar açmıştı ve birliğin parçalanmasındaki en önemli unsuru oluşturmuştu.
Sonu gelmeyen bu parçalanma süreci, 1985 senesinde Mihail Gorbaçov'un birliğin başkanı olmasıyla bu süreci durdurmak için yeni önlem paketleri ortaya atılmasına yol açmıştı. Temelde Glasnost (açıklık) ve Perestroyka (yeniden yapılandırma) olarak kendini gösteren bu politikalar bazı ekonomik, sosyal ve siyasal hakların verilmesi ve bu konularda daha esnek bir yönetim anlayışının benimsenmesi prensibini içermekteydi. Fakat bu politikalar zaten parçalanmakta olan birliği bir arada tutmaya yetmedi. Aksine, bu süreçte hızlandırıcı etki yaptı.
Glasnost ve Perestroyka'nın sağladığı özgürlük ortamından yararlanmakta olan bütün bastırılmış görüşler daha rahat çalışabilecekleri göreceli olarak liberal ortama kavuştular. Bundan rahatsız olan ve Sovyetler'in eskisi gibi yönetilmesini savunan bazı generaller ve politbüro üyeleri ise Mihail Gorbaçov'a karşı darbe girişiminde bulundu. Boris Yeltsin tarafından engellendiği ileri sürülen bu darbe, birliğin birkaç ay içinde parçalanmasına yol açmıştır.
Aralık 1991 tarihinde bir araya gelen Belarus, Ukrayna ve Rusya başkanları Sovyetler Birliği'ni feshettiklerini ve bunun yerine Bağımsız Devletler Topluluğu'nun kurulduğunu karara bağlamışlardır.
Yani bu tarihten itibaren Avrupa ve Asya'nın siyasi haritası değişmiştir. 1917 yılında temelleri atılmış olan ve 1922'de kurulan Sovyetler Birliği'nin dağılması ve yerini Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT)'na bırakması söz konusu dönemin en önemli olaylarındandır.