Merak bizi canlı ve gelişmeye açık kılan en temel duygularımızdan biri. Sosyal medya sayesinde merak ettiğimiz şeylere daha rahat ulaşabiliyoruz. Sosyal medya paylaşımları ile müzeleri, dünyanın bir ucundaki doğa harikalarını gezebiliyor hatta konserleri evimizden canlı seyredebiliyoruz! Hal böyle olunca, tanışmadığınız biri hakkında merak ettiklerinizi sosyal medya hesabını kurcalayarak öğrenmek isteyebilirsiniz. Özellikle popüler ve ünlü isimlerin herkese açık profillerinden hayatlarına bir bakış atmak oldukça normal. Ancak, çok bilinen İngiliz atasözünün de dediği gibi "Merak kediyi öldürür". Her ne kadar paylaşım yapılan ortam "sanal" olsa da ahlaki kurallar ve sınırlar burada da devreye giriyor.
"Stalking" İngilizce sözlük anlamıyla "dikkatlice ve genellikle gizlice takip etmek" anlamına gelir. Avlarını takip eden ve hamle yapmak için o anı sabırla bekleyen avcıları tanımlamak için kullanılan bu fiil, konuşma dilinde ise bambaşka bir anlama bürünüyor. Önce "stalker"ı tanımlayarak işe başlayalım. Ünlülere obsesif bir biçimde kafasını takan fanların hikayelerini mutlaka duymuşsunuzdur. John Lenon'dan Madonna'ya, Britney Spears'tan Rihanna'ya kadar birçok ünlü isim stalkerları ile de ünlü! İşte, bir kişinin takıntılı bir biçimde peşine düşülmesine "stalking"; bu fazla meraklı takipçiye de "stalker" adı veriliyor. "Stalking" hukuksal bir terim olarak da "takip ederek tacizde bulunma" anlamını taşıyor.
İşin bir de sosyal medya boyutu var. Instagram ve Facebook gibi birçok sanal mecrada sıklıkla duyduğumuz "stalklamak" ise merak ettiğiniz bir kişinin hesabına çaktırmadan bakmak anlamında kullanılıyor.
Elbette merak ettiğiniz kişiyi rahatsız etmeden, tehditkar olmayan bir şekilde stalklayabilirsiniz. Ancak dizilere konu olan sosyal medya stalkerları, son derece rahatsız edici ve tehlikeli olabilir. Başlangıçta "meraklı bir takipçi" olarak nitelendirilebilecek bu kişilerin ısrarcı tutumları zamanla can sıkıcı bir hale gelebilir. Stalklamak, başlangıçta masum gözükse de kişinin mahremiyetinin ihlaline uzanıyorsa suç teşkil ediyor. Taciz içeren yorumlar, fotoğrafların ve kişisel bilgilerin izinsiz kullanımı gibi suçların cezai yaptırımları mevcut. Kişi, huzur ve sükununu bozma suçu iddiası ile yargıya başvurabilir, stalkerdan şikayetçi olabilir.
Stalklamak ne demek Instagram kullanıcıları için çok da yeni bir soru değil aslında. Konu eski sevgili olunca işler en çok Instagram'da karışıyor. Zira, ayrıldığı sevgilisinin yeni hayatını umutsuzca merak eden kullanıcılar sahte hesap açarak söz konusu kişiyi stalklamaya başlıyor. Kimi meraktan, kimi kıskançlıktan kimi ise unutamadığı için böyle bir yola başvuruyor. Aynı şekilde ve benzer nedenlerle, ünlülerin bir çoğunun sahte hesaplar üzerinden birbirlerini stalkladıkları da biliniyor. Her ne kadar sosyal platformlar denetim mekanizmaları ile bu sahte hesapları zaman zaman kapatsalar da sahte hesap sayısının neredeyse gerçek kullanıcı sayısı kadar çok olduğu biliniyor.
Stalklamak, bir nevi merak ettiğiniz kişi hakkında veri toplamak sayılır. Sosyal medyada bunu ustalıkla yaparak "iş" haline getirenler de mevcut. Sosyal medya uygulamalarında stalklanmayı engelleyen bir program henüz mevcut değil. Kişisel hesabınız tüm sosyal medya kullanıcılarına açıksa takipçilerinizi siz seçemezsiniz. Belirli bir kişi tarafından stalklandığınızı düşünüyorsanız o hesabı engelleyebilirsiniz. Söz konusu stalker, kendi hesabını kullandıysa sorununuz çözülmüş olur. Ancak ortak arkadaşlarınızın bulunmadığı ve profil resmine sahip olmayan bir hesap tarafından stalklandığınızı düşünüyorsanız işiniz biraz daha zor. Zira söz konusu kişi, bu sahte hesabı engelleseniz bile yeni bir sahte hesap açarak sizi rahatsız etmeyi sürdürebilir. Böyle bir durumda sosyal medya hesaplarınızı kilitlemeyi deneyebilirsiniz. Gelen takipçi isteklerine bakarak hesabınızı kimlerin görüntüleyeceğine siz karar verebilirsiniz.