Okul, iş, aile, sosyal hayat, maddiyat ya da zaman yönetimi... Tüm bu alanlarda yaşanan korku, kaygı ve endişeler; strese dönüşerek modern insanın tüm vücudunu sarıyor. Stresin vücuda etkileri o kadar geniş bir çerçeveyi kapsıyor ki; bu sinsi düşmanı tespit edebilmek bile hastalar açısından çok önemli bir adım. Yaşanan bu duygu durumu nedeniyle sürekli olumsuz sinyallere maruz kalan insan bedeni, uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına son derece açık bir hale gelebilir. İlk olarak size stres nedir sorusunun cevabını vereceğiz. Ardından stresle başa çıkmanın yollarını anlatacağız.
Stres vücutta ve zihinde, içsel ya da dışsal bir uyarana karşı verilen tepkilerin genel adı. Hava koşullarından çalışma temposuna, işsizlikten aile içi gerilime kadar birçok faktör aşırı düzeyde stresi doğurabilir. Stres kavramı; tamamen negatif olarak da algılanmamalı. Canlının yaşamı için gerçekten tehdit oluşturan durumlarda, stres sayesinde aksiyon ve tedbir alınabilir. Bunu hızla yaklaşan bir araç karşısında yaşanan stresle açıklamak mümkün. Stres düzeyi bu gibi durumlarda yükselmezse kişi pasif kalacaktır; bu nedenle kısa vadeli stresin insana sağladığı faydalar bile var. Ancak aynı şeyi uzun vade için belirtmek mümkün değil. Vücutta bu probleme bağlı tahribatlar başlamadan önce; herkesin aşırı stresten kurtulma yollarını araştırmasında fayda var.
Modern insanın stresle yaşamaya ve bu gerçekle baş etmeye uyumlu olması gerekiyor. Tansiyondan kalp damar sistemine, kanserden cilt hastalıklarına kadar çok derin sorunlarla yüzleşmemek için herkesin bir yol haritası olmalı. Günlük hayata uygulanabilecek küçük değişiklikler büyük farklar yaratabileceği gibi; gerektiğinde profesyonel destek almaktan da asla çekinmemek gerekiyor.
Fiziksel yönden aktif olmak, aşırı stresle mücadelede en güçlü silahlardan biri. Spor yapmak hem hormonlar aracılığıyla mutluluk duygusunu tetikler, hem de zihni olumsuz düşüncelerden uzaklaştırmak için bir meşguliyet sağlar. Yürüyüşe çıkmak, koşu yapmak ya da pilatese başlamak gibi etkinlikler aşırı stresle birlikte kaybolan özgüveni de yerine koymaya fayda sağlar.
Her şeye yardımsız yetişmeye çalışmak kişiyi stres yönünden büyük ölçüde yıpratabilir. Bunun yerine herkes yardım istemeyi öğrenmeli ve yeterli olmadığı noktada destek almalı. Duygusal olarak kişiye iyi gelen insanlarla vakit geçirmek ve morali yüksek tutmak da yine stres tedavisinde oldukça etkili.
Stresin meslek seçimi gibi devamlılık arz eden bir olgudan beslendiği biliniyorsa radikal değişikliklere gitmek çözüm olabilir. Kimi zaman da stresin çözümü, çok daha basit şekilde sadece yeterli vitamin ve mineral seviyesine ulaşmakta saklı.
Stresin ilaçla mı yoksa terapiyle mi tedavi edilmesi gerektiğine mutlaka uzman bir psikiyatri hekimi karar vermeli. Stres konusunda çözüm arayışına girenlerin karşısına akupunktur ya da hipnoz gibi alternatif tedavi yöntemleri çıksa da, hastanın ve hastalığın durumuna göre karar vermek en doğrusu. Bu duruma bağlı rahatsızlıklar için de rastgele ilaç almak doğru değil. Örneğin aşırı stres nedeniyle uykusuzluk çeken biri uyku haplarına sarılmamalı. Problemin çözümü, kaynağın doğru şekilde teşhis ve tedavi edilmesinde yatıyor.
Stres zihinde başlasa da bedenin tamamında devam eden bir olgu. Stresle birlikte kalp atışları hızlanır, kan şekeri yükselir, vücutta terleme ya da kızarma meydana gelebilir. Stresli kişiler, vücut dillerinden kendilerini ele verirler. Stres karşısında iç organların da en az el, ayak gibi görünen uzuvlar gibi kasılıp kalması mümkün. Stres hastalıkları da, ne yazık ki bu sıralamayı takip ediyor. Strese neden olan faktörlerin ise; kişiden kişiye büyük oranda değişiklik gösterdiğini belirtmek yanlış olmaz.
Stres denildiğinde ilk akla gelen açıklamalardan biri de; duyguları yeterince sağlıklı yönetememek. Korku, suçluluk duygusu, yalnızlık gibi güçlü duygular özellikle uzun süre devam etmeleri halinde insan bedeninde aşırı strese neden olabiliyor. Diğer yandan; herhangi bir psikolojik travmaya maruz kalan kişide de stres gelişmesi mümkün. Çocukluk travmalarının, yaşanan büyük kazaların, terör olaylarının ya da ameliyatların ardından kişi aşırı oranda strese maruz kalabilir.
Uzun çalışma saatleri, maddiyat kaynaklı tedirginlikler ya da başarı hırsı gibi faktörler ise stresin altındaki mental sebepleri oluşturuyor. Kişinin zihninde sürekli bir hesaplaşma halinde olması, stres duygusunu da tetikler. Aşırı stres belirtilerini tetikleyen bir diğer mental sebep de çalışılan işin niteliği. Askerlik, polislik, itfaiyecilik ya da pilotluk gibi meslek grupları stresli bir yaşamı da beraberlerinde getirir.
Vitamin ve mineral yönünden eksik beslenmek strese neden olabilen sürpriz bir faktör. Aynı şekilde çok yorulmak, çok uzun süre aç kalmak, yeterince egzersiz yapmamak ya da kaliteli bir gece uykusundan mahrum kalmak da stresi doğuran fiziksel sebepler arasında yer alıyor. Stres çeşitleri arasında, tamamen yaşam tarzından kaynaklanan problemlerin sayısı hiç de az değil.
Birtakım ilaçların yan etkileri arasında kaygıya, tedirginliğe ve dolayısıyla da strese sebep olmak da var. Özellikle kronik hastalıklar karşısında düzenli olarak kullanılan ilaçlar ve takviyeler titizlikle gözden geçirilmeli.
Stres kolayca gündelik hayatın bir parçası haline gelebilen sinsi bir problemdir. Bu nedenle kişinin zihnini ve bedenini dikkatle dinlemesinde fayda var. Aşağıdaki belirtiler görüldüğünde, çoğunlukla aşırı stresin varlığından da söz edilebilir: