Covid-19'un nasıl bulaştığı tam olarak bilinmiyor ama koronavirüs ailesindeki diğer hastalıklar gibi ağız ve burundan çıkan damlacıklar yoluyla farklı organizmalara yayıldığına inanılıyor.
2003 yılındaki SARS salgını sırasında doğrudan 10'dan fazla kişiye virüs bulaştıran bireyler "süper taşıyıcı" olarak sınıflandırıldı. O salgın sırasında toplamda 5 kişinin bu grupta yer aldığı açıklandı.
Bulaşıcı hastalıkların taşınmasında bütün organizmalar birbirinden farklılık gösteriyor. Fakat son yirmi yıldır yapılan çalışmalarda insanların yüzde 20'sinin yani her 5 kişiden birinin diğerlerinden daha fazla virüs bulaştırma potansiyeline sahip olduğu tespit edildi.
Bunun sebebi tam olarak bilinmiyor fakat bazı teoriler mevcut.
Bir görüşe göre bu, taşıyıcının bağışıklık sistemiyle alakalı bir durum. Kişinin bağışıklık sistemi virüsü baskılamakta yeterince başarılı olamadığından yaymaya devam etmesinden kaynaklanıyor. Alternatif görüşe göre ise bağışıklık sistemi çok güçlü olduğu için taşıyıcı hiç bir semptomu göstermeden hayatına devam ediyor ve virüsü yayıyor.
Fakat muhtemelen bunu yüksek oranda virüse maruz kalma ya da farklı patojenler tarafından enfekte olma gibi birden fazla etken belirliyor.
Kesin olan şey ise kimin süper taşıyıcı olacağının kimin olmayacağının önceden bilinemeyeceği.
Öyle görünüyor.
Örneğin salgının Çin dışına yeni yeni çıkmaya başladığı dönemde virüsü Singapur'da kaptığına inanılan bir İngiliz'in, Fransa ve İngiltere'de 11 kişiyi enfekte ettiği tespit edildi.
Ellili yaşlardaki bu kişi Singapur'da katıldığı bir konferanstan sonra Fransız Alpleri'nde tatil yapan ailesinin yanına döndü. Kaldıkları dağ evinde daha sonra 5 kişide koronavirüs tespit edildi. Bu kişinin virüsün kaynağı olduğu ise uçakla İngiltere'deki evine dönerken anlaşıldı.
Aynı dağ evinde tatil yapan bir diğer İngiliz ise İspanya'nın Mallorca adasındaki evine döndükten sonra hastaneye yatırıldı. Daha sonra Fransa'da kayak tatili yapan 4 İngiliz'de daha koronavirüs tespit edildiği açıklandı.
Singapur'daki konferansa Çin'in Vuhan şehrinden katılan bir kişinin kendisinin de süper taşıyıcı olma ihtimali bulunuyor. Zira aynı konferansa katılan ve sonrasında kendi ülkelerine dönen bazı kişilerin de hastalandığı açıklandı.
Bir diğer olası süper taşıyıcı vakası da Amerika Birleşik Devletleri'nde görüldü. Kısa bir süre önce ABD'nin Massachusettes eyaletinde tespit edilen 104 vakanın Boston kentinde düzenlenen bir konferansla bağlantısı olduğu görüldü ve virüsün muhtemel bir veya bir kaç süper taşıyıcıdan yayıldığı tahmin ediliyor.
Evet. Kayıt altına alınan süper taşıyıcıların tarihi 1900'lü yılların başına kadar gidiyor. Bu yıllarda bir kadının kendisi hiç bir hastalık belirtisi göstermemesine rağmen 51 kişiye tifo bulaştırdığı tespit edildi.
1998 yılında Finlandiya'da bir lise öğrencisinin 22 kişiye kızamık bulaştırdığı görüldü. Bu kişilerin sekizine hastalık daha önce kızamık aşısı olmuş olamalarına rağmen bulaşmıştı.
1995 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 2 kişi 50 kişiye Ebola virüsü bulaştırdı.
2002-2003 SARS salgını sırasında hastalığını bulaşıcılık oranı çok yüksek olmasa da bir kaç tane süper taşıyıcının her birinin en az 10 kişiye virüs bulaştırdığı tespit edildi.