İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanı Savaş Ünlü, 2016 yılından bu yana Suriye'de güvenliği sağlanan bölgelere 2017 sonrası ilk bayramlarda giden Suriyelilerden yaklaşık 150 bininin sağlanan huzur ve güven ortamı ile hizmetleri görüp, geri gelmediğini söyledi. Ünlü, bayrama gidip geri gelmeyenlerin oranın son 2 bayram ciddi azaldığına dikkat çekerek, "Bundan sonra bayrama has böyle gidip, geri gelmelere izin verilmemesi yönünde karar alındı" dedi.
Göç İdaresi Başkanı Savaş Ünlü, Türkiye'de geçici koruma statüsünde 3 milyon 762 bin 385 Suriyeli bulunduğunu, bunlardan yaklaşık 200 binine Türk vatandaşlığı verildiğini, bunların da 114 bin kadarının 18 yaşın üzerinde yetişkin olduğunu kaydetti. Ünlü, mühendis, doktor gibi ülkeye katkı sağlayabilecek eğitimli ve nitelikli kişilerin vatandaşlık kazandığına dikkat çekti. Ünlü, gönüllü geri dönüş sürecinin 2016 yılında Fırat Kalkanı Harekatı sonrası güvenliği sağlanan bölgelerle başlayan bir süreç olduğuna değinip, "Peşinden Zeytin Dalı Harekatı ve Barış Pınarı Harekatı geldi. Bu harekatlarla güvenliği ülkemiz tarafından sağlanan, alt yapı hizmetleri sağlanan bölgelere Suriyeliler gönüllü dönmeye başladılar. Şu ana kadar iç savaştan kaçıp geçici koruma statüsü almış 495 bin 600 civarında Suriyeli geri dönüş yapmış oldu" dedi.
Savaş Ünlü, gönüllü geri dönüşü sağlamak için yapılan çalışmalara ilişkin "Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı ve Barış Pınarı harekat bölgelerinde öncelikle yerel meclisler oluşturuldu. Yani yerel halkın kendi kendini yöneteceği bir sistem oluşturuldu. Yargı sistemi oluşturuldu, eğitim sistemi, sağlık alt yapısı, hastaneler, sağlık ocakları, mobil üniteler, ambulans alt yapısı, spor alanları oluşturuldu. Bu hizmetlere ülkemiz danışmanlık düzeyinde destek sağlamakta; hizmetler oluşturulan yerel idareler tarafından yerine getirilmektedir. Bu şekilde kamusal alt yapıda ciddi bir ilerleme sağlandı. Öncelikle güvenlik sağlandı ardından yapılan bu çalışmalarla birlikte gönüllü geri dönüşlerde bir artış oldu. Sivil toplum kuruluşlarının ciddi desteği var. Son hafta 1200 Suriyeli ülkemizden Suriye'ye gönüllü geri dönüş yaptı. Ondan önceki hafta bu rakam 900 civarındaydı. Bu kişiler dönmemek üzere giden kişiler. Bu hizmetlerin sonucunda önümüzdeki dönemde gönüllü geri dönüşlerin devam edeceğini düşünüyoruz" diye konuştu.
Göç İdaresi Başkanı Ünlü, Suriyelilere bayram izninin geçmiş yıllarda da tartışılan konu olduğunu hatırlatarak, 2016 yılından itibaren güvenliği sağlanan bölgelere Suriyelilerin geri dönme talebinde bulunmaya başladıklarına dikkat çekti. Sığınmacının; ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşüncelerinden dolayı kendi ülkesi dışında koruma arayan kişi olduğunu ve uluslararası hukuk kapsamında sığınmacının tehdit altında olduğu ülkesine geri dönemeyeceğini söyleyen Ünlü, şimdiye kadar Suriyelilere bayram izni verilmesinin temel nedeninin bu bölgelerdeki güvenlik ve kamusal altyapı hizmetlerini yerinde görmelerini sağlamak olduğunu dile getirdi. Ünlü, "Yani oradaki hizmetlerin değerlendirilmesi, huzurun, istikrarın sağlandığını, temel kamusal hizmetlerin bulunduğu bir ortam olduğunun görülmesini sağlamaktı. 2016-2017-2018 yıllarında bayramlarda gidenlerden de önemli oranda insan geri dönmedi, o bölgelerde kaldılar. Bu yaklaşık 150 bin civarında bir rakamdır 2016 yılından bu yana" dedi.
Ünlü, geçen yıl ve önceki bayramda ise Suriye'ye bayramda gidenlerin Türkiye'ye dönüş oranının çok yükseldiğine, bayramda gidenlerin orada kalma eğiliminin düşmeye başladığını gördüklerine vurgu yaparak, şunları söyledi:
"Suriye'de yaptığımız faaliyetler, kamusal alt yapıya yönelik çalışmaların yeterince duyulması; güvenli bir ortam algısının yerleştiğini düşündüğümüz için, geçen yıldan sonra gidenlerin daha çok bayram iznine gidip gelme amacını taşıdığını değerlendirdiğimiz için bundan sonra bayrama has böyle gidip, geri gelme amacıyla gitmeye izin verilmemesi yönünde bir karar alındı. Ancak cenaze gibi insani mülahazalar kapsamındaki kişilere kısıtlı süreli giriş-çıkış izni verilebilecek. Ülkemizden Suriye'ye gönüllü geri dönüş yapmak isteyenlere ise sınır kapılarında her türlü destek ve imkan sağlanmakta. Kişi eğer geri dönmemek üzere Suriye'ye gönüllü gidiyor ise bayramda, bayram sürecinde, bayramdan önceki ve sonraki süreçlerde de geçerli, bunda bir kısıtlama yok."
Göç İdaresi Başkanı Ünlü, sınırlarda alınan önlemlere ilişkin de "Güney ve doğu sınırlarımızda bin 28 kilometre güvenlik duvarı tamamlanmış durumda. 50 kilometrenin inşası devam ediyor. 238 kilometrenin ihale işlemleri devam ediyor. Bütün bunlar bittiğinde güvenlik duvarı anlamında ciddi bir kapasiteye sahip olacağız. Güvenlik duvarı ile birlikte üzerine tel çit, üzerine elektro optik kuleler ki bunların üzerine termal kameralar, gece görüş sistemleri, kameralar gibi birçok teknolojinin en üst seviyede kullanıldığı bir entegre sınır yönetimi sistemi var. Gerek kara kuvvetleri, polis özel harekat, jandarma, güvenlik korucusu takviyesi gibi ilave personel takviyeleri de sağlandı. İHA'lardan da bu süreçlerde aktif olarak yararlanılıyor. Bu çalışmalar ve kurumlarımızın özverili çabalarıyla 2016 yılından bugüne kadar 2 milyon 600 bin kişinin ülkemize yasa dışı geçişi engellendi. Bu tedbirler olmasaydı bu kadar kişi de ülkemize girmiş olacaktı. Sınırlarımızda kamuoyunda lanse edilmeye çalışıldığı gibi önüne gelenin geçebildiği gibi bir durum kesinlikle söz konusu değil. Sınırlarımız tarihinin en güvenli dönemini yaşıyor" dedi.
Sosyal medyada tartışılan videolara değinen Ünlü, "O videoların önemli bir bölümü Türkiye sınırlarında çekilmiyor. İran-Pakistan sınırında, İran-Afganistan sınırındaki görüntü Türkiye-İran sınırı gibi yansıtılabiliyor. Bunu paylaşanlar göçmen kaçakçılığı yapanlar. Bu paylaşımları yaparak, sınırın geçilebildiği algısı yaratarak, bu algı üzerinden kendilerine bir pazar oluşturmak amacını güden insanlar. Kolluk kuvvetlerimiz siber devriye çalışmaları ile göçmen kaçakçılarının bu faaliyetlerini de takip ediyorlar" diye konuştu.
Geri gönderme oranlarında da çok başarılı olduklarını vurgulayan Ünlü, "2020 yılında Türkiye'de yakalanan her 100 Pakistanlı kaçak göçmenin 71'ini geri gönderdik. Bu rakam geçen yıl yüzde 81'e çıktı. Şu anda 2022'nin 4 ayında yüzde 200 yani, geçen yıldan kalan yüzde 20 yüzde 30'lar da dahil olmak üzere bu yıl geri gönderdiğimiz oran. Genel ortalamamız yüzde 44. Avrupa ortalaması yüzde 15-18 bandında. Taliban sonrası havaalanının kapanmasıyla bir süre durmak zorunda kalan Afganistan’a sınır dışı operasyonlarımız havaalanının açılmasıyla başladı ve Taliban sonrası Afganistan'a 27 Ocak'ta ilk charterı yaptık. Dün itibarıyla 30'uncu charterı yaptık ve bu çalışmalarla bu yıl 11 bin 36 Afgan uyruklu yabancıyı toplamda da 23 bin 853 düzensiz göçmeni sınır dışı ettik. Bu turistik bir seyahat değil. Yakalayacaksınız, kimliğini tespit edeceksiniz, ülkesiyle temas kuracaksınız, ülkesi kabul edecek; bunlar hep zaman alan süreçler" dedi. (DHA)