11 yıldır çocuk hakları alanında çalışan, bazı projeleri bakanlıklarla yürüten dernek, çocukların cinsel istismarından okullardaki ihmaller nedeniyle hayatını kaybeden çocukların davalarına kadar pek çok davaya müdahildi. Faaliyetlerinin durmasıyla çocuk haklarıyla ilgili pek çok proje yarıda kaldı.
OHAL Kanunu kapsamında geçtiğimiz Cuma günü 370 derneğin faaliyetleri valilikler tarafından durduruldu. İçişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada, "genel güvenlik, asayiş ve kamu düzenini korumak amacıyla FETÖ, PKK/KCK, DHKP-C, DEAŞ bağlantılı" derneklerin faaliyetlerinin durdurulduğunu, inceleme, değerlendirme çalışmalarının devam ettiğini açıkladı. Faaliyetleri durdurulan derneklerden biri de, 11 yıldır çocuk haklarıyla ilgili önemli çalışmalar yapan Gündem Çocuk Derneği’ydi.
2005 yılında kurulan dernek, "her çocuğun hak sahibi, eşit, özgür ve onurlu birer birey olarak, iyi ve mutlu bir yaşam sürmesi" amacıyla çalışıyor. Gündem Çocuk, çocuk gelişimcisinden, sosyal hizmet uzmanına, sosyologtan psikoloğa, mimara kadar çocuk hakları alanında çalışan aktivistlerden oluşuyor.
Aljazeera'den Umay Aktaş Salman'ın haberine göre, dernek, çocuk haklarını ve yaşadığı hak ihlâllerini görünür kılmak için yıllardır çeşitli projeler yürütüyor. Her yıl çocuğun yaşam hakkı ihlâlleri raporunu açıklıyor. O yıl içinde önemler alınmadığı için hayatını kaybeden çocuklarının sayısını duyuruyor. Okullardaki ihmaller nedeniyle kazalarda hayatını kaybeden, cinsel istismara mâruz kalan çocukların davalarına müdâhil olan ve davaları takip eden derneğin faaliyetlerinin durmasıyla pek çok projede yarıda kaldı.
Okullardaki fiziki güvenlik projesi sona gelmişken durdu
Dernek, üç yıldır da yılda en az 20 çocuğun hayatını kaybettiği okullardaki fiziki güvenlik ihmalleriyle ilgili bir proje yürütüyordu. Okullardaki fiziksel güvenlik eksiklerini görünür kılmak ve önlem alınması için büyük çaba harcayan dernek, projeyi de Milli Eğitim Bakanlığı ile birlikte hayata geçiriyordu. Dernek, MEB ile 2013 yılında 'Okullarda Fiziksel Güvenlik Standartları Protokolü' imzaladı. Protokol kapsamında derneğin uzmanlarından oluşan ekip belirli okulları gezdi. Okullar fiziki güvenlik açısından değerlendirdi. Okulların eksiklerinden yola çıkılarak Türkiye'deki tüm okulların uyması gereken bir liste oluşturuldu. Oluşturulan kontrol listelerinin kitapçık haline getirilip tüm okullara dağıtılması için uzun süre sponsor arandı ve bulundu. Dernek kapatılınca kitapçıklar basılamadı. Basımın hemen ardından kitapçıklar 60 bin okula dağıtılacaktı.
Derneğin Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Onur Yılmaz, derneği mühürlemek üzere geldiklerinde görevlilerin elindeki yazıda bir gerekçe gösterilmediğini belirtiyor. İdare Mahkemesine ve valiliğe itiraz etmek için hazırlık yaptıklarını söylüyor:
İtiraz etmeye hazırlanıyorlar
"Cinsel istislmar mağduru çocukların davalarına müdâhiliz. Karaman davasının müdâhillerindeniz. Bu davalarda müdâhilliğimiz ne olacak, okulların fiziki güvenilği ile ilgili MEB ile yaptığımız protokol ne olacak ? Bunları bilmiyoruz. Çocukların uğradığı ayrımcılıkla ilgili raporumuz yayınlanmak üzereydi. Çocuk evlilikleriyle ilgili anayasa mahkemesine taşınan iptal başvurumuz vardı. Başbakanlık Hazine Müşteşarlığı Merkezi ile Çocukların Cinsel Ticari Sömürüsüne Son Projesi yürütüyorduk. Bu konuda politika belgeleri hazırladık. Gelecek ay partilerle görüşüp konuyu Meclise taşıyacaktık."
"Kapatmak yerine söylediklerimize kulak verseler"
Yılmaz, derneğin faaliyetlerinin durdurulmasının çocuk hakkı ihlâllerini durdurmayacağını vurguluyor:
"Devletin, ya da hükümetin Gündem Çocuk gibi hak temelli çalışan dernekleri kapatmak yerine, ne dediğine kulak vermesi çok daha anlamlı. Söylediklerimizi söylemememiz, bu ihlâllerin yaşanmayacağı anlamına gelmiyor. Sustuğumuz zaman çocukların hak ihlâlleri durmayacak. Hangi çalışmamızın kimi rahatsız ettiğini bilmiyoruz. Olmayan ve ne yapılması gerektiği üzerine çalışıyoruz. Eksik yapılanı anlatıyoruz. Devlet kurumlarının, siyasi yapıların yapmaları gerekenleri hatırlatıp, destek oluyoruz.”
"Efe'den sonra 100 çocuk daha öldü, dernek bunu gündeme getirdi"
Derneğin faaliyetlerinin durdurulması dernek sayesinde seslerini duyuran ailelerin, gençlerin de tepkisini çekti. Onlardan biri Nurdan Boz. Boz, beş yıl önce okul tuvaletindeki lavabonun üzerine düşmesi sonucu hayatını kaybeden Efe Boz’un annesi. Kendi deyişiyle sadece canı yanan bir anneyken Gündem Çocuk ile tanıştıktan sonra Türkiye genelinde önemli bir sorun olan okulların fiziki güvenliği gündeme geldi.
Boz, derneğin çocuklar arasında ayrım yapmadan güvenli yaşam haklarını savunduğunu söylüyor. Boz, dernek ile oğlunun ölümüne neden olan sorumluların yargılanması için mücadele verirken tanıştığını ve dava süreci boyunca destek gördüğünü anlatıyor:
"Efe dışında da okulda hayatını kaybeden çocukların annelerine hukuki ve psikolojik anlamda destek verdiler. 6 yıldır Efe dışında 100'e yakın çocuk yaşamını yitirdi. Dernek ile birlikte okulların fiziki anlamda iyileştirilmesi için bir proje üzerine çalışıyoruz. Ben bir pencere açtım, ama açtığım pencereden dernek bakış açısını öyle genişletti ki ... Proje ile oluşturulan kontrol listeleri, yapılması gerekenlerle okullarda fiziksel anlamda riskler sıfırlanabilirdi. Hepsiyle gurur duyuyorum. Umarım bir an önce bu karadan vazgeçilir."
"Soru sormayı, özgür düşünmeyi öğrendim"
Gündem Çocuk ile 15 yaşında tanışan ve bugün avukat olmasında payının olduğunu söyleyen İlker Işıkçı, dernek sayesinde haklarını ve hak temelli bakmayı öğrendiğini anlatıyor:
"15 yaşındaydım. Seçimler öncesinde tüm siyasiler yetişkinler için neler yapılacağını anlatıyordu. Kimse çocuklara yurttaş gibi davranmıyordu. Gündem Çocuk bizlere kulak verdi. Oraya gittiğinizde çocuk olarak değer gördüğünüzü fark ediyorsunuz. Sonrasında belgesel eğitiminden, gazetecilik eğitimine kadar bizleri pek çok konuda beslediler. Soru sormayı, özgür düşünmeyi, hak aramayı öğrendik. Daha yapıcı bir çocuk oldum. Bugün bile hâlâ etkilerini görüyorum. Bugün 25 yaşındayım. Avukat oldum. Çocuk haklarıyla ilgili davalara özel ilgi gösteriyorum. Derneğe hukuki destek sağlıyorum. Duyduğumda şok oldum. Çünkü, Gündem Çocuk siyasi bağlantı, herhangi bir taraf gözetmeden çocuğun yüksek menfaatini gözeterek iş yapıyor. Derneğin kapatılması bizi üzer ama, en çok da çocuklara bunun yapılması kötü."