Son dakika: İstanbul'da Milli Savunma Üniversitesi içerisinde yer alacak olan Müşterek Koordinasyon Merkezi açılışına Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar bizzat katıldı. Türkiye, Ukrayna ve Rusya'dan askeri yetkilileri görev alacak merkezin açılışında Birleşmiş Milletler'i temsilen diplomatlar da hazır bulundu. Tüm dünyanın yakından takip ettiği açılış töreninde Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, önemli değerlendirmelerde bulundu.
Açılışta konuşan Bakan Akar'ın açıklamaları şöyle;
"Sizleri sevgi ve saygıyla selamlıyorum. Türkiye’ye, kıtaların buluşma noktası olan İstanbul’a hoş geldiniz. Tüm dünya için özel bir anlam taşıyan, tamamen insani amaçlar doğrultusunda çalışacak olan bu Merkez’de sizlerle bir arada olmaktan büyük memnuniyet duyuyorum. Sizleri sevgi ve saygıyla selamlıyorum. Türkiye’ye, kıtaların buluşma noktası olan İstanbul’a hoş geldiniz. Tüm dünya için özel bir anlam taşıyan, tamamen insani amaçlar doğrultusunda çalışacak olan bu Merkez’de sizlerle bir arada olmaktan büyük memnuniyet duyuyorum. Değerli Katılımcılar, Bildiğiniz üzere Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan çatışma, enerji ve gıda krizi riskini artırmıştır. Dünyadaki tahıl arzının yaklaşık üçte biri Rusya Federasyonu ve Ukrayna tarafından sağlanmaktadır. Ukrayna’dan çıkarılamayan tahıl sorununun devam etmesi, başta Ortadoğu ve Afrika olmak üzere küresel anlamda hem açlık hem de düzensiz göç nedeniyle ciddi bir güvenlik riski de oluşturmaktadır.
Dolayısıyla Ukrayna limanlarında bekleyen 25 milyon tondan fazla tahılın güvenli bir şekilde, kısa zamanda ihtiyaç sahibi ülkelere sevki için denizde bir koridor oluşturulması zarureti doğmuştur. Türkiye; Sn. Cumhurbaşkanımızın, Sn. Putin ve Sn. Zelenski ile görüşmeleri doğrultusunda sorunun çözümü için bir inisiyatif almıştır. Bu çerçevede Bakanlar seviyesinde de birçok görüşme yapılmış; bu görüşmelerde kırmızı hat teşkili kararlaştırılmıştır.
Bu karar doğrultusunda Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Türkiye tarafından birer general görevlendirilmiş; görevlendirilen bu özel temsilciler vasıtasıyla yoğun temaslar yürütülmüştür. Bu temaslar sonucunda 13 Temmuz’da İstanbul Kalender Kasrı’nda ilk kez dörtlü toplantı icra edilmiş, toplantıda genel prensipler üzerinde mutabık kalınmıştır.
Bu uzun ve meşakkatli çalışmalar; bazı ülkelerin gösterdikleri farklı yaklaşımlara rağmen, Sn. Cumhurbaşkanımızın, Sn.Putin, Sn.Zelenski ve Sn.Guterres’in gösterdikleri irade neticesinde 22 Temmuz’da imzalanan anlaşma ile sonuçlanmış; Müşterek Koordinasyon Merkezi Milli Savunma Üniversitesi yerleşkesinde 23 Temmuz itibarıyla hazırlık çalışmalarına başlamıştır. Merkezin vazifesi; Ukrayna’dan ihraç edilecek tahıl ve benzeri gıda ürünlerinin Odesa, Çernomorsk ve Yuzni limanlarından emniyetle denizden nakliyatını sağlamaktır. Merkez, asker ve sivil olmak üzere Türkiye ile birlikte Rusya, Ukrayna ve BM’den 5’er temsilciden oluşmaktadır. Sahada herhangi bir askeri unsur bulunmamaktadır.
Bu merkez, girişime dâhil olacak ticari gemilerin kaydını ve takibini yapacak. Uydu internet ve diğer muhabere vasıtaları ile ticari gemilerin intikalini teknik olarak takip edecek Tüm faaliyetlerini taraf ülkeler ve BM ile koordineli olarak yürütecektir.
Ukrayna limanlarındaki yükleme ile Türkiye’deki limanlara varışta uygun görülecek mevkilerde, müşterek denetim timleri tarafından gemilerin kontrolleri yapılacaktır. Mayın temizleme ihtiyacı olursa taraflarca mutabık kalınacak şekilde planlama yapılacaktır. Ancak şu aşamada bir ihtiyaç bulunmamaktadır.
Taraflarca imzalanan belge, 120 gün için geçerli olacak, tarafların sonlandırma talebi olmadıkça da devam edecektir. Bu merkez ayrıca Karadeniz’deki tüm ticari gemilerin hareketlerini milli altyapımız ve diğer imkânlarla izleyebilmekte, diğer kurum/kuruluşlarla birebir görüşebilmektedir.
Hali hazırda Ukrayna limanlarından çıkacak ilk tahıl yüklü gemilerin hazırlık ve planlamasına devam edilmektedir. Müşterek Koordinasyon Merkezi vasıtasıyla yapılacak çalışmaların tüm dünyayı etkileyen gıda krizinin aşılmasına, özellikle fiyatların aşağı çekilmesine önemli katkılar sağlayacağına inanıyoruz.
Bu merkezde çalışan personel, dünyanın gözünün üzerlerinde olduğunun farkında. Temennimiz, kolektif ve başarılı çalışmalar ile, Merkezin insani ihtiyaç ve barışa azami katkı sağlaması. Dolayısıyla Merkez’de görev alan personelin sorumlulukları büyüktür. Rusya Federasyonu, Ukrayna, Türkiye ve BM’nin değerli temsilcileri; tarihi, insani ve önemli bir misyon üstlenmiş durumdadır.
Sn. Cumhurbaşkanımızın ifade ettikleri üzere 'Mutabakata taraflarca uyulması en büyük arzumuzdur.' Bu doğrultuda ortaya konulan ortak çalışma iradesi, tüm krizlerin iyi niyet ve diyalogla önlenebileceğini göstermektedir. Nitekim, tüm tarafların burada görev alacak temsilcilerini anlaşmanın imzalanmasının hemen ertesi günü, ivedilikle İstanbul’a göndermeleri önemli ve samimi bir kararlılık göstergesi olmuştur. Bu bağlamda Müşterek Koordinasyon Merkezinin yapacağı çalışmaların kalıcı barış ortamına da zemin hazırlamasını temenni ediyoruz."
Ukrayna'daki depolarda bulunan yaklaşık 25 milyon ton tahılın Müşterek Koordinasyon Merkezi'nin gözetiminde kısa sürede sevk edilmesi bekleniyor. Birleşmiş Milletler Genel Sekreter Sözcü Yardımcısı Farhan Haq, yaptığı açıklamada, tahıl gemilerinin denetimlerinin Ortak Koordinasyon Komitesi'nin desteğiyle Türk yetkililer tarafından gerçekleştirileceğini doğruladı.
Sözcü Yardımcısı, gemilerin Karadeniz'deki Ukrayna limanlarına gidiş gelişlerinde gemide silah bulunmadığından emin olmak için denetleneceğini de vurguladı.
Öte yandan Ukrayna Limanlar İdaresinden yapılan açıklamada, deniz yoluyla tahıl ve ilgili gıda ürünlerinin ihracatına yönelik girişimin 22 Temmuz 2022'de imzalanmasıyla bağlantılı olarak, Odessa, Çornomorsk ve Yujnıy limanlarının yeniden faaliyete geçmesi için hazırlıkların yapıldığı belirtildi.
Gemilerin kervana dahil edilmesi için başvuru yapılması gerektiğine dikkat çekilen açıklamada, bu gemilerin belirtilen limanlara giriş ve çıkışlarının, bir geminin öncülüğünde gerçekleştirileceği ifade edildi.