Damal ilçesi Seyitveren köyünde yaşayan Gülfidan Atmaca, yaklaşık 50 yıl önce annesinin yöresel giysilerinden örnekler alarak bebekler yapmaya başladı. Türkmen kültürünün hakim olduğu ilçede Atmaca'nın yaptığı bebeklerden biri, İstanbul'da düzenlenen serginin ardından 1986'da Japonya'da düzenlenen bir yarışmaya gönderildi. Türkmen kıyafetleri giydirilen Damal bebeği, 'Yöresel Folklorik Bebekler' kategorisinde, yarışmada birinci seçildi. Japonya'da alınan birincilik sonrası Damal bebek üretimini ekonomiye kazandırmak amacıyla Ardahan ve Damal ilçesinde bir dizi çalışma yapıldı.
Ardahan Valiliği tarafından 2018'de Damal Bebek Evi yapıldı. Halk Eğitim Merkezi'nde düzenlenen kurslarla bir taraftan Damal bebek üretimi artırılırken bir yandan da yöredeki kadınlara kurslar düzenlendi. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı'nın uyguladığı Aile Sosyal Destek Projesi kapsamında açılan kurslara katılan kadınlar, bebek yapmayı öğrenirken bir taraftan da aile ekonomisine katkı sağladı.
Damal ilçesi ve köylerindeki Türkmen kadınların giyim tarzını yansıtan ve onlarca parçadan oluşan bebeğin üretimi uzun sürüyor. Üç etek, önlük, gömlek, şalvar, yelek, cepken, göğüslük, tor, fes ve kolçak gibi parçalardan oluşan Damal bebeğinde kullanılan kıyafetler, giyenin yaşına, sosyal durumuna ve ekonomik gücüne göre değişiklik gösteriyor. Yapımı oldukça zahmetli olan bebeğin fiyatı, ebadına göre 800 ile 20 bin lira arasında alıcı buluyor. Üretilen bebekler, hediyelik eşya satan iş yerlerinde satışa sunuluyor.
Damal bebeğin kültür hazinesi olduğunu belirten usta öğretici Melek Hocaoğlu, "Ardahan'ın Damal ilçesinde Orta Asya'dan göç etmiş Oğuz Türklerinin kıyafetlerini devam ettiren Türkmen kıyafetlerini yansıtıyor. Bizim amacımız gelecek nesillere bu kıyafetleri aktarabilmek. Çünkü nakışı, boncuğu ve çorabıyla tam bir kültür hazinesidir. Şimdiki gençlerimiz bunu çok bilmiyor. Bu nedenle gelecek nesillere bunu aktarmaya çalışıyoruz. Ayda 20 tane civarında üretiyoruz, üretimi bilen kişi sayısı ne kadar çok olursa o kadar fazla üretiyoruz. Büyük, orta, küçük her boyutta bebek yapabiliyoruz. Şu anda elimizde olan orta bebekler 800 liradan başlıyor, büyüklüğüne göre 20 bin liraya kadar boyutta bebeklerimiz var. Şimdiki kursumuz ise Valilik, Halk Eğitim Merkezi ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı ortaklığı ile açılan Aile Sosyal Destek kursu. Burada eğitim alan kursiyerlerimiz evlerinde üretim yaparak aile ekonomisine katkı sağlıyorlar" diye konuştu.
Kursiyerler ise açılan kurslar sayesinde bebek yapmayı öğrendiklerini, ürettikleri bebekleri satarak aile ekonomisine katkı sağlamayı hedeflediklerini söyledi. (DHA)