‘Dünya bir toz bulutuydu’ demeden önce sizler için dünya tarihine damga vuran olayları derledik. Türkiye’de ve dünyada birçok gelişmeye gebe olan 9 Mart tarihinde yaşanan olayları sizler için mercek altına aldık. 9 Mart Erzurum’un Çat ve Rize’nin Çayeli ilçelerinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu olarak kutlanıyor. Aynı zamanda 9 Mart Teknoloji Haftası’nın devamı olarak kabul ediliyor. Peki 9 Mart’ta dünyada ve ülkemizde neler oldu? 9 Mart doğan ve vefat eden önemli isimler kimler? İşte detaylar...
DOĞUM GÜNLERİ
- 1454 - Amerigo Vespucci, İtalyan tüccar ve haritacı (ö. 1512)
- 1737 - Josef Myslivecek, Çek besteci (ö. 1781)
- 1749 - Honore Gabriel Riqueti de Mirabeau, Fransız politikacı (ö. 1791)
- 1753 - Jean-Baptiste Kleber, Fransız general (ö. 1800)
- 1763 - William Cobbett, İngiliz gazeteci (ö. 1835)
- 1814 - Taras Grigoroviç Şevçenko, Ukraynalı şair ve ressam (ö. 1861)
- 1850 - Hamo Thornycroft, Britanyalı heykeltıraş (ö. 1925)
- 1856 - Edward Goodrich Acheson, Amerikalı kimyacı (ö. 1931)
- 1877 - Emil Abderhalden, sviçreli biyokimyacı ve fizyolog (ö. 1950)
- 1881 - Ernest Bevin, İngiliz devlet adamı (ö. 1951)
- 1883 - Umberto Saba, İtalyan şair ve romancı (ö. 1957)
- 1886 - Werner Kempf, Nazi Almanyası'nın panzer generali (ö. 1964)
- 1890 - Vyaçeslav Molotov, Rus siyasetçi (ö. 1986)
- 1892 - Matyas Rakosi, Macar komünist lider (ö. 1971)
- 1892 - Walter Miller, Amerikalı sessiz film oyuncusu (ö. 1940)
- 1895 - Albert Göring, Alman iş adamı (ö. 1966)
- 1896 - Robert McAlmon, Amerikalı yazar, şair ve yayıncı (ö. 1956)
- 1918 - Mickey Spillane, Amerikalı roman yazarı (ö. 2006)
- 1919 - Cengiz Dağcı, Tatar roman yazarı (ö. 2011)
- 1930 - Ornette Coleman, Amerikalı caz müzisyeni (ö. 2015)
- 1934 - Yuri Alekseyeviç Gagarin, Sovyet kozmonot (ö. 1968)
- 1943 - Bobby Fischer, Amerikalı satranç şampiyonu (ö. 2008)
- 1950 - Etyen Mahçupyan, Türk gazeteci ve yazar
- 1954 - Bobby Sands, Kuzey İrlandalı siyasetçi ve Geçici İrlanda Cumhuriyet Ordusu üyesi (ö. 1981)
- 1960 - Zelimir Zeljko Obradovic, Sırp basketbol koçu ve oyuncusu
- 1964 - Juliette Binoche, Fransız oyuncu
- 1974 - Yuriy Bilonoh, Ukraynalı gülleci
- 1975 - Juan Sebastian Veron, Arjantinli futbolcu
- 1975 - Roy Makaay, Hollandalı futbolcu
- 1977 - Atılay Uluışık, Türk tiyatro ve dizi oyuncusu
- 1978 - Lucas Neill, Avustralyalı futbolcu
- 1979 - Melina Perez, Amerikalı profesyonel güreşçi
- 1979 - Oscar Isaac, Guatemalalı oyuncu ve müzisyen
- 1980 - Burçin Terzioğlu, Türk dizi ve sinema oyuncusu
- 1980 - Matthew Gray Gubler, Amerikalı oyuncu
- 1983 - Emre Kızılırmak, Türk oyuncu ve model
- 1989 - Kim Tae-yeon, Güney Koreli şarkıcı, dansçı ve tanıtım modeli
- 1993 - Suga (Min Yoon-gi), Güney Koreli rapçı ve BTS grubu üyesi
VEFAT EDENLER
- 1661 - Jules Mazarin, İtalyan siyasetçi (d. 1602)
- 1791 - Jean-Andre Venel, İsviçreli doktor (d. 1740)
- 1821 - Nicholas Pocock, İngiliz sanatçı (d. 1740)
- 1823 - Hans Conrad Escher von der Linth, İsviçreli bilim adamı, inşaat mühendisi, iş adamı, haritacı, ressam ve politikacı (d. 1767)
- 1825 - Anna Laetitia Barbauld, İngiliz yazar (d. 1743)
- 1836 - Destutt de Tracy, Fransız filozof ve ideoloji fikrinin öncü ismi (d. 1754)
- 1847 - Mary Anning, Britanyalı fosil koleksiyoncusu, fosil taciri ve paleontolojist (d. 1799)
- 1851 - Hans Christian Orsted, Danimarkalı fizikçi ve kimyager (d. 1777)
- 1888 - I. Wilhelm, Prusya Kralı ve ilk Alman İmparatoru (d. 1797)
- 1895 - Leopold von Sacher-Masoch, Avusturyalı yazar (d.1836)
- 1897 - Cemaleddin Efgani, İranlı aktivist ve düşünür (d. 1838)
- 1947 - Evripidis Bakircis, Yunan subay ve politikacı (d. 1895)
- 1952 - Aleksandra Kollontay, Sovyet yazar (d. 1872)
- 1956 - Ali Ekber Dihhoda, İranlı dil bilgini (d. 1879)
- 1958 - Goro Yamada, Japon eski futbolcu (d. 1894)
- 1965 - Ömer Altuğ, Türk bestekar (d. 1907)
- 1967 - Vala Nureddin, Türk gazeteci ve yazar (d. 1901)
- 1970 - Doris Doscher, Amerikalı aktris ve model (d. 1882)
- 1981 - Max Delbrück, Alman biyolog ve Nobel Tıp veya Fizyoloji Ödülü sahibi (d. 1906)
- 1983 - Ulf von Euler, İsveçli fizyolog ve Nobel Tıp Ödülü sahibi (d. 1905)
- 1988 - Kurt Georg Kiesinger, Alman politikacı (d. 1904)
- 1988 - Stefan Ryniewicz, Polonyalı diplomat, müsteşar (d. 1903)
- 1989 - Robert Mapplethorpe, Amerikalı fotoğraf sanatçısı (d. 1946)
- 1992 - Menahem Begin, İsrailli politikacı ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1913)
- 1994 - Charles Bukowski, Amerikalı yazar ve şair (d. 1920)
- 1994 - Fernando Rey, İspanyol aktör (d. 1917)
- 1996 - George Burns, Amerikalı aktör ve şarkıcı (d. 1896)
- 1997 - Jean-Dominique Bauby, Fransız gazeteci ve yazar (göz kapakları yardımıyla yazdırdığı Kelebek ve Dalgıç Giysisi romanının yazarı) d. 1952)
- 2004 - Albert Mol, Hollandalı sanatçı (d. 1917)
- 2013 - Max Jakobson, Fin diplomat ve gazeteci (d. 1923)
- 2016 - Yaşar Kaya, Türk siyasetçi (d. 1938)
ÖNEMLİ OLAYLAR
- 1621 - İstanköylü Çelebi (Güzelce) Ali Paşa, sadrazamlıktan alınarak yerine Ohrili Hüseyin Paşa atandı.
- 1764 - Padişah III. Mustafa tarafından yaptırılan Laleli Camii, ibadete açıldı.
- 1788 - NGC 2841 çubuksuz sarmal gökadası bulundu.
- 1796 - Napolyon Bonapart ile Josephine evlendi.
- 1814 - Napolyon Ordularının sürekli yenilgiye uğrayıp geri çekildikleri bir dönemde, Viyana Kongresi toplandı.
- 1842 - Giuseppe Verdi'nin üçüncü opera eseri Nabucco ilk kez Milano'da sahnelendi.
- 1908 - İtalyan futbol kulübü, FC Internazionale Milano kuruldu.
- 1913 - Adapazarı İslam Ticaret Bankası kuruldu. (31 Mart 1937 tarihinde unvanı Türk Ticaret Bankası A.Ş. olarak değiştirilmiştir.)
- 1923 - Sovyet lideri Lenin, geçirdiği felç sonucu konuşma yeteneğini kaybetti.
- 1929 - İstanbul'da "Matbaacılık Mektebi" açıldı.
- 1930 - Atatürk, Antalya Müzesi'ni gezdikten sonra, Aspendos'ta incelemelerde bulundu.
- 1935 - Hitler, yeni bir hava kuvvetleri oluşturacağını ilan etti.
- 1943 - Şükrü Saracoğlu'nun Başbakanlığındaki 13. Türkiye Hükûmeti istifa etti ve yine Şükrü Saracoğlu Başbakanlığında 14. Türkiye Hükûmeti kuruldu.
- 1945 - Filistin'den gelen 36 bin diş fırçası piyasaya sürüldü.
- 1952 - Amerika Birleşik Devletleri'ni Türk modası sardı. Amerikan moda dergileri, İstanbul Sarısı, Türk Kırmızısı, Helva Beji, Fes Rengi gibi renklerden geçilmez oldu. Bir firma, Harem adı altında kozmetikler piyasaya sürdü.
- 1954 - Gazeteciler Cemiyeti ve Gazeteciler Sendikası; Meclis'te yaptığı bir konuşmada Yazı İşleri Müdürleri için "baldırı çıplak" tabirini kullanan DP İzmir Milletvekili Halil Özyörük'ü, Meclis'e ve DP Genel Başkanlığı'na çektikleri bir telgrafla protesto ettiler.
- 1954 - Yayın yoluyla suç işleyenlere ağır cezalar getiren yasa, Meclis'ten çıktı.
- 1955 - Erzurum 9. Kolordu Komutanlığı 2 Numaralı Askeri Mahkemesi'nce, idama mahkûm edilen Sovyet casusları, İvan Adamidi ve Nikola Antonov asıldı.
- 1956 - Kıbrıs Rum Toplumunun lideri Başpiskopos Makarios, İngiltere tarafından Seyşel Adaları'na sürgüne gönderildi.
- 1956 - Ali Sami Yen Stadyumu, Galatasaray'a devredildi.
- 1957 - Türk ordusunun ilk kadın doktor subayı Sema Aran, teğmen rütbesiyle göreve başladı.
- 1959 - Kıbrıs'ı Yunanistan'a bağlamak amacıyla kurulmuş olan EOKA, İngiltere'nin önerisini kabul etti; Georgios Grivas çekildi.
- 1961 - Cemal Gürsel, Alman gazetecilerin, "Parlamento teklif ederse Cumhurbaşkanlığını kabul edecek misiniz?" sorusuna, "Parlamento değil, millet teklif ederse hizmete hazırım" dedi.
- 1965 - Zonguldak Kömür İşletmeleri direnişinde Satılmış Tepe ve Mehmet Çandar adlı işçiler öldürüldü. Zonguldak Kozlu'daki Ereğli Kömür İşletmesi'nde çalışan maden işçileri, Türk-İş ve Hükûmetin kanunsuz saymasına rağmen greve gittiler. Grevci maden işçileri çalışmak isteyen işçilerin yer altına inmesini engellediler.
- 1967 - Gölcük Tersanesi'nde "TCG Berk (D-358)" adlı refakat fırkateyninin yapımına başlandı. Türkiye'nin kendi olanaklarını kullanarak yaptığı ilk firkateynin yapımı, 1971 yılında tamamlandı.
- 1971 - 19 Adalet Partili, Süleyman Demirel'in çekilmesi için bir muhtıra hazırladı.
- 1971 - Başsavcılık, Milli Nizam Partisi'nin (MNP) kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.
- 1971 - Güvenlik kuvvetlerinin denetimi altındaki ODTÜ'de Mütevelli Heyeti'nin Akademik Konseyi feshetmesi üzerine Rektör Erdal İnönü, görevinden istifa etti.
- 1971 - Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından, başarısız bir askeri darbe teşebbüsü yapıldı.
- 1974 - İşverenlerin, SSK'ya 1,5 milyar lira borcu olduğu açıklandı.
- 1978 - Nurettin Ersin, Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı.
- 1979 - 7 kişiyi öldürmekten sanık sağ eylemci Veli Can Oduncu, 16 yıla mahkûm oldu.
- 1983 - Görevini kötüye kullanmaktan Yüce Divan'da yargılanmakta olan eski Bayındırlık Bakanı Selahattin Kılıç beraat etti.
- 1983 - Belgrad saldırısı: Türkiye'nin Belgrad Büyükelçisi Galip Balkar, iki saldırgan tarafından yaralandı. Büyükelçi iki gün sonra öldü. Saldırıyı Ermeni Soykırımının Adalet Komandoları ve ASALA örgütü üstlendi.
- 1984 - Turgut Özal, Türk Ceza Kanunu'nda siyasi suç olmadığını söyledi.
- 1986 - Muzır Neşriyat Yasası'na ilişkin suçlamaları yanıtlayan Başbakan Turgut Özal, "Bu yasaya muzır diyen muzırdır" dedi.
- 1991 - Basın işkolunda kriz: Asil Nadir hakkında İngiltere'de açılan soruşturma nedeniyle; Kıbrıslı iş adamının sahip olduğu Günaydın gazetesi'nde, 350'den fazla kişinin işine son verildi. Güneş gazetesi'nde, 188 kadrolu ve 350 kadrosuz çalışanın gazeteyle ilişkisi kesildi. Gelişim yayınları, 400 olan çalışan sayısını, 300'e indirdi. Tercüman gazetesi de, çalışanların maaşlarını ve ikramiyelerini ödeyemedi.
- 1992 - Türk savaş uçakları, Kuzey Irak'taki iki PKK kampını bombaladı.
- 1995 - TBMM Malvarlığını Araştırma Komisyonunun Almanya'da bulduğu belgeler, RP'li Süleyman Mercümek'in Türkiye'de yönettiği paranın toplam 17 milyon Mark olduğunu ve bu paraların akıbetinin bilinmediğini ortaya koydu.
- 1996 - 1990 yılında öldürülen gazeteci Çetin Emeç'i vuran İslami Hareket Örgütünün ameliyat timi sorumlusu İrfan Çağırıcı, İstanbul'da yakalandı.
- 2000 - Güney Kore'de saatlerce bilgisayarın önünden kalkmayan 37 yaşındaki Kim Kwang-Su, aşırı yorgunluk ve stresten öldü.
- 2003 - Siirt'te yapılan milletvekili yenileme seçimlerinde 3 milletvekilliğini alan, iktidardaki AK Parti'nin Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da parlamentoya girdi.
- 2004 - İstanbul'da bir lokantaya yapılan bombalı saldırı sonucunda 5 kişi yaralandı.
- 2007 - İsviçre'de, Ermeni çevrelerinin soykırım iddiasının inkarını suç sayan yasayı ihlal ettiği gerekçesiyle yargılanan İşçi Partisi lideri Doğu Perinçek, para cezasına çarptırıldı. Lozan Mahkemesi, 6 Mart'ta başlayan duruşmalar sonunda bugün verdiği kararda, Perinçek'i 90 gün hapis cezası karşılığında her günü 100 İsviçre Frangı (yaklaşık 115 TL) olmak üzere 9 bin İsviçre Frangı para cezasına çarptırdı ve bu cezayı iki yıl tecil etti.