Türkiye'de tarımsal işletmelerin yüzde 78,9'u 100 dekardan küçük işletme büyüklük gruplarında yer alırken, bu işletmelerin tasarrufundaki arazi, toplam arazinin yüzde 34,3'ünü oluşturdu.
Tarımsal işletmelerin yüzde 21,1'i 100 dekar ve daha fazla işletme büyüklük gruplarında yer alırken, bu işletmeler toplam arazinin yüzde 65,7'sini tasarrufunda bulundurdu.
Türkiye İstatistik Kurumu, Tarımsal İşletme Yapı Araştırması 2006 sonuçlarını açıkladı. 2006 Tarımsal İşletme Yapı Araştırmasında, tarımsal işletmelerin fiziksel büyüklüklerinin belirlenmesi, tarımsal işletmelerin tip ve ekonomik büyüklüğü temel alınarak sınıflandırılması amaçlandı.
Bu araştırmada bilgiler, verisi derlenen üretim yılında kendi adına bitkisel üretim yapan veya büyükbaş hayvan (sığır ve manda) ya da küçükbaş hayvan (koyun ve keçi) yetiştiriciliği yapan tarımsal işletmelerden derlendi. Örnekleme yöntemi ile seçilmiş 60 bin 999 tarımsal işletme ve tam sayım kapsamına alınan Devlet Tarım İşletmeleri ile yüz yüze görüşme şeklinde uygulanan araştırmanın referans dönemleri, arazi kullanımı ve istihdam bilgileri için 2006 üretim yılı (1 Ekim 2005-30 Eylül 2006), hayvancılık ile tarımsal alet ve makine varlığına ait bilgiler için 18 Eylül 2006 olarak alındı.
Tarımsal işletmeler yüzde 32,7 ile en fazla 20-49 dekar işletme büyüklük grubunda, tarımsal işletmelerin tasarrufunda bulunan arazi ise yüzde 23,6 ile en fazla 200-499 dekar işletme büyüklük grubunda yer aldı.
Tarımsal işletmelerin yüzde 78,9'u 100 dekardan küçük işletme büyüklük gruplarında yer aldı. Bu işletmelerin tasarrufunda bulundurduğu arazi ise toplam arazinin yüzde 34,3'ünü oluşturdu.
Tarımsal işletmelerin yüzde 21,1'i 100 dekar ve daha fazla işletme büyüklük gruplarında yer aldı ve bu işletmeler toplam arazinin yüzde 65,7'sini tasarrufunda bulundu.
Araştırma sonucuna göre, tarımsal işletmelerin yüzde 62,3'ünde hem bitkisel üretim hem de hayvan yetiştiriciliği, yüzde 37,2'sinde yalnız bitkisel üretim, yüzde 0,5'inde ise yalnız hayvan yetiştiriciliği yapıldı.
Tarımsal işletmenin tasarrufunda bulunan toplam arazinin; yüzde 66,41'ini hem bitkisel üretim hem de hayvan yetiştiriciliği yapan işletmeler, yüzde 33,56'sını yalnız bitkisel üretim yapan işletmeler, yüzde 0,03'ünü yalnız hayvan yetiştiriciliği yapan işletmeler tasarrufunda bulundurdu.
Tarımsal işletmelerin tasarrufunda bulunan arazinin; yüzde 69,7'si ekilen tarla, yüzde 13,3'ü nadas, yüzde 9,4'ü meyve ve diğer uzun ömürlü bitkiler ile içecek ve baharat bitkileri (fidanlık ve örtüaltı dahil), yüzde 1,7'si sebze ve çiçek bahçeleri (fidelik ve örtüaltı dahil), yüzde 2,5'i daimi çayır, yüzde 0,4'ü otlak (mera), yüzde 1,3'ü tarıma elverişli olduğu halde kullanılmayan arazi, yüzde 1,7'si diğer arazilerden oluştu. Buna göre, tarımsal işletmeler tasarrufunda bulundurdukları arazinin, yüzde 97'sini tarımsal amaçlı kullandı.
TARLALARIN DÖRTTE BİRİ SULANIYOR
Tarımsal işletmelerin tasarrufunda bulunan arazinin yüzde 24,1'i sulandı. Arazinin kullanım şekline göre sulanan alan oranları incelendiğinde, ekilen tarla arazisinin yüzde 27,8'i, sebze ve çiçek bahçelerinin (fidelik ve örtüaltı dahil) yüzde 72,7'si, meyve ve diğer uzun ömürlü bitkiler ile içecek ve baharat bitkilerinin kapladığı alanın (fidanlık ve örtüaltı dahil) yüzde 25,8'i, daimi çayır arazisinin yüzde 35'i, kavaklık-söğütlük arazinin yüzde 58,4'ü sulandı.
Tarımsal işletmelerin tasarrufundaki tarım arazisinin tasarruf şekli incelendiğinde, yalnız kendi tarım arazisini (zilyetlik dahil) işleten işletmelerin toplam işletme içindeki oranı yüzde 85,1, işledikleri tarım arazisinin toplam tarım arazisi içindeki oranı ise yüzde 71,4 olarak belirlendi. Tarımsal işletmelerin, yüzde 12,7'si hem kendi arazisini hem de başkasının arazisini, yüzde 2'si yalnız kira ve yalnız ortakçılıkla tuttuğu araziyi, yüzde 0,2'si ise iki ya da daha fazla tasarruf şekli ve diğer tasarruf şekilleri ile arazi işlediği tespit edildi.
Tarım arazisi olan işletmelerin tarım arazisi parça sayısı incelendiğinde, işletmelerin yüzde 21,6 ile en fazla 4-5 parça tarım arazisi olan grupta yer aldığı belirlendi. Bu arazi parça sayısı grubunda yer alan işletmelerin tasarrufunda bulunan tarım arazisi, toplam tarım arazisinin yüzde 16,2'sini oluşturdu.
HAYVANCILIKTA DA KÜÇÜK İŞLETME
Büyükbaş hayvan (sığır ve manda) yetiştiriciliği yapan işletmeler büyükbaş hayvan sayısına göre, küçükbaş hayvan (koyun ve keçi) yetiştiriciliği yapan işletmeler ise küçükbaş hayvan sayısına göre 7 işletme büyüklük grubuna ayrılarak incelendi.
Büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yapan işletmelerin yüzde 59,7'si, 1-4 baş hayvanı olan işletme büyüklüğü grubunda yer aldı.
Büyükbaş hayvanı (sığır ve manda) olan tarımsal işletmelerin, büyükbaş hayvan sayısına göre işletme büyüklüğü grubu incelendiğinde, işletmeler yüzde 59,7 ile 1-4 baş hayvanı olan işletme büyüklüğü grubunda, hayvan sayısı ise yüzde 25,4 ile 10-19 baş hayvanı olan işletme büyüklüğü grubunda yoğunlaştı.
Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapan işletmelerin yüzde 25,3'ü, 20-49 baş hayvanı olan işletme büyüklüğü grubunda yer aldı.
Küçükbaş hayvanı (koyun ve keçi) olan tarımsal işletmelerin, küçükbaş hayvan sayısına göre işletme büyüklüğü grubuna bakıldığında, işletmeler yüzde 25,3 ile 20-49 baş hayvanı olan işletme büyüklüğü grubunda, hayvan sayısı ise yüzde 36,1 ile 50-149 baş hayvanı olan işletme büyüklüğü grubunda yoğunlaştığı belirlendi.
AB İÇİN İLK SINIFLANDIRMA
Avrupa Birliği uyum çalışmaları kapsamında, Türkiye'de tarımsal işletmeler ilk kez bu araştırma sonuçlarından elde edilen bilgilere göre Avrupa Birliği Tipoloji Sınıflamasına tabi tutuldu. Bu sınıflama yönteminde, tarımsal işletmelerin hangi tarımsal faaliyetinde uzmanlaştığı belirlendi. Tipoloji sınıflamasında 9 genel sınıf bulunuyor. Sonuçlara göre, Türkiye'de tarımsal işletmelerin 8 genel tipoloji sınıfında yer aldığı tespit edildi.
Tipoloji sınıflamasına göre tarımsal işletme sınıfları incelendiğinde, işletmeler en fazla yüzde 25,7 ile uzmanlaşmış tarla ürünleri yetiştiriciliği, yüzde 21,7 ile karışık bitkisel ürün ve hayvan yetiştiriciliği, yüzde 19,8 ile uzmanlaşmış uzun ömürlü bitki yetiştiriciliği tipoloji sınıflarında yoğunlaştı.
YILDA 170 GÜN ÇALIŞMA
Araştırma sonucuna göre, esas işi veya ikinci işi tarımsal faaliyet olan hanehalkı fertleri kendi tarım işletmesinde yılda ortalama 170 gün çalıştı. Esas işi tarımsal faaliyet olup ikinci işi olmayan hanehalkı fertleri kendi tarım işletmesinde yılda ortalama 181 gün, esas işi tarımsal faaliyet olup ikinci işi olan hanehalkı fertleri ise kendi tarım işletmesinde yılda ortalama 168 gün çalıştı. Esas işi tarım dışı faaliyet olup ikinci işi tarımsal faaliyet olan hanehalkı fertlerinin kendi tarım işletmesinde yılda ortalama 91 gün çalıştığı belirlendi.