Devlet Üretme Çiftlikleri, Toprak Mahsulleri Ofisi ve Et ve Balık Kurumu gibi baba kuruluşlar yeniden yapılanabilir. Bu üç kuruluşun aktif hale getirilmesi tarım ve hayvancılık sektörüne büyük katkılar sağlayacağı düşüncesindeyim. Bu üç kuruluş çok hassas bir şekilde gün yüzüne çıkartılmasında belirgin faydalar doğacak. Ancak, bu iş yerlerinin 2000 yılı öncesi Kamu İktisadi Teşebbüsleri işletmeleri gibi verimsiz ve aşırı istihdamı körükleyen görünümde olmaması gerekmektedir.
Başlıca Devlet Üretme Çiftlikleri bildiğim kadarıyla şunlar:
Polatlı, Balâ (kirada)(Ankara), Yalova (İstanbul), Altınova(Konya), Gözlü(Konya), Konuklar (Konya), Türkgeldi (Kırklareli), Dalaman (Muğla), Turunçgiller (kirada)(Dörtyol), Reyhanlı (Hatay), Çiçekdağı(kirada)(Kırşehir), Malya (Kırşehir), Alpaslan (Muş), Koçaş (Niğde), Iğdır (Kars), Gökhöyük (Amasya), Gelemen(kirada) (Samsun), Ceylanpınar (Şanlıurfa).
İsimlerini söylemek bile ülkemizin apaçık gurur kaynakları.
Misal olarak Ceylanpınar’a bakalım. Ceylanpınar Devlet Üretme Çiftliği, 177.000 hektar arazi varlığına sahip. (Bu miktar pek çok ülkenin toprak varlığı kadar büyük.)
Arazi GAP Bölgesi'nde olmasına rağmen, 11.000 hektarlık alanı sulanıyor, diğer alanları sulama projesi kapsamı dışında.
Netice itibariyle, Türkiye’de ekilmeyen toprak bırakılmamalı, otlaklarında bütün hayvanları beslenmeli. Bütün şehirlerimiz bu yönde yeterli potansiyele az çok sahip. Osmanlı ülkesinde, üç yıl art arda ekilmeyen topraklara devlet el koymaktaydı. Bizde ekilmeyen topraklara vergi koyabiliriz. Topraklarını boş bırakanlara yükümlülük verebiliriz.
Yine misal verilirse, Malatya sanayide Elazığ iline göre daha hızlı bir büyüme gösterdi. Malatya çok hızlı kalkındı. Elazığ ili ise, tarım ve hayvancılık konularında devlet üretme çiftliği kurarak kalkınabilir. Sanayi potansiyeli Elazığ’da ortaya çıkartılabilir. Elazığ ilinde, meslek lisesinden veya mühendislik fakültesinden mezun olanlar aynı ilde iş bulabilme imkânları bulabilmeli.
Her ilin çarşısı, pazarı hazır yiyecek, içecek ve giyeceklerin satıldığı yer olmaktan kurtarılabilinir. Kuruyemişçi, kahvehane, bakkal, oto galeri, oyuncakçı ve benzeri hazır ticareti herkes yapıyor.
Türkiye’nin artan Gayri Safi Milli Hasıla büyümesinde en büyük payı büyük iller alıyor. Türkiye içerisine il il bakıldığında, şehirlerimizde eksi büyüme olan illere belki rast gelinecektir. Bu nedenle il bazında kalkınma ve büyüme stratejileri, projeleri geliştirebiliriz.
Bu çeşit detaylara inerek, çalışmalar bir an evvel yapılabilir.
En önemli şeyler, asla en önemsizlerin insafına bırakılmamalı.
Ekonomist Dr. Mehmet Cavlı