TBMM Başkanı Mustafa Şentop, yerel seçim sonuçlarının Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ni etkileyecek bir tablo ortaya çıkarttığı kanaatinde olmadığını söyledi.
Şentop, 27. Dönem İkinci Yasama Yılı'nı değerlendirdiği toplantının ardından gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Milletvekillerinin, bakanlarla görüşemediklerine ilişkin eleştirilerinin olduğunun belirtilmesi üzerine Şentop, milletvekillerinin münferiden yaşadığı olaylar olabileceğini ancak bunların sistemle alakalı olmadığını ifade etti.
Parlamenter sistemde de milletvekillerinin kolay ulaştıkları ve ulaşamadıkları, randevu alıp alamadıkları bakanlar olduğunu dile getiren Şentop, "Bakanlar Meclis'e geliyor ancak buna rağmen bakanlarla görüşemeyen milletvekilleri vardı. Şimdi de öyle. Yine milletvekillerinin kolay ulaştığı bakanlar var, ulaşamadıkları da vardır mutlaka. Bence çoğuna ulaşılıyor. Bunlar sistemin kendisiyle, mahiyetiyle ilgili hususlar değil. Bunlar, siyasi aktörlerle ilgili durum. Bunlar kolay halledilecek hususlar." değerlendirmesini yaptı.
Meclis Başkanı olarak seçildiği günden beri harcadığı en büyük zaman diliminin "eski ve yeni milletvekilleriyle görüşme" olduğunu söyleyen Şentop, bu ziyaretlerden dolayı, bazen zamana bağlı yetiştirmek zorunda olduğu işlerin bile çok geç saatlere kalabildiğini ancak bundan şikayetçi olmadığını aktardı.
Bir gazetecinin, "Cumhurbaşkanı Yardımıcısı Fuat Oktay Başkanlığında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne ilişkin çalışma yapılıyor. Sizin de mimarları arasında olduğunuz sisteme ilişkin sizden de görüş alındı mı?" sorusuna Şentop, "Kurumsal olarak görüş alınmıyor. Daha çok işleyiş ile ilgili olarak şahıslardan. Alt düzey bürokratlardan başladı, yavaş yavaş toparlanmaya başlıyor görüşler. Biz görüşüyoruz sürekli." yanıtını verdi.
- "Birçok şeyi çabuk unutuyoruz"
Şentop, "Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne yönelik eleştiriler var. Bu sistemin referanduma götürülmesi önerisine ne diyorsunuz?" sorusu üzerine, "Kimseye cevaben söylemiyorum bunları ama seçim sonuçlarının Cumhurbaşkanlığı Sistemi'ni etkileyecek bir tablo ortaya çıkarttığı kanaattinde değilim." dedi.
Birçok şeyin çabuk unutulduğunu dile getiren Şentop, şöyle konuştu:
"Öncelikle parlamenter sistem krallıkların, monarşilerin sistemidir. Parlamenter sistemin iyi işlediği ülkeler öncelikle krallıktır. Krallık olmayıp nadiren iyi işlediği ülkeler de federasyondur. Dünyada krallık ve federasyon olmayan ülkelerde, Cumhuriyet ve üniter yapıya sahip ülkelerde, iyi işleyen parlamenter sistem örneği yoktur. İngiltere, İsveç, Hollanda, bunlar monarşidir. Monarşilerin hepsinde iyi işliyor demiyorum. Ancak iyi işleyen ülkeler ya monarşi ya da federasyon. Bu iki özellikten en az birine sahip olmayan ülkelerde parlamenter sistemin iyi örneği yoktur. Çünkü bu sistemin esasen bir kralı var, o kralı sistemden kaldıramıyorsun. Fransa, kralı atmış ama İngiltere siyasi geleneklerine bağlı bir ülke. Kraldan vazgeçmek istemiyor. O zaman parlamenter sistemde, sembolik yetkileri olan, ülkenin birliğini temsil eden bir kral olacak ama yürütme, hükümet işi, başbakan ve kabineye bırakılacak. Kralı olmayan Fransa, bu sistemi işletememiştir. Yarı başkanlık sistemine geçmiştir. İtalya, bunun bir örneği. İtalya monarşi veya federasyon değil ve yürümüyor, hükümet kuramıyorlar."
- "Başkanlık sistemi önerimize saldırdılar"
Mustafa Şentop, başkanlık sistemi tartışmalarının Türkiye tarihinde önemli bir yeri olduğuna işaret ederek, bununla ilgili örnekler verdi.
Yeni Anayasa için TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na AK Parti'nin sunduğunu önerinin Başkanlık Sistemi olduğunu anımsatan Şentop, "O zaman bu çalışmalara FETÖ destek veriyordu. Biz başkanlık sistemiyle ilgili öneriyi sunduğumuz andan itibaren gerek partimize gerek önerimize çok ağır saldırılarda bulunmaya başladılar. Çünkü, bu sistemin Türkiye'de parlamenter sistemdeki bir zaaftan yararlanan vesayetçi sistemi tasfiye ettiği kanaatindeyim." diye konuştu.
1971 yılında muhtıra verildiğini ve o dönem 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in başbakanlığı bıraktığını, parlamentoda teknokrat hükümeti kurulduğunu belirten Şentop, "Türkiye'yi askerlerin dışarıdan kumandayla yönettiği hükümetler idare ediyor. Bu hükümetler güvenoyu alamamıştır diye düşünmüştüm, güvenoyu almışlar. Nasıl almışlar? Güven oylamasının yapıldığı saatlerde Meclis'in üzerinden TSK'nın uçakları alçak uçuş yapıyor. Hükümet, parlamentonun içinden çıktığı, parlamento içi dengelere bağlı olduğu sürece dışarıdan bu dengelerle oynayarak hükümet düşürüp, kurdurma imkanı var. Biz bunu bertaraf ettik. Doğrudan halk 5 yıllık süreyle seçiyor." ifadesini kullandı.
- "Doğru bir sistem olduğu kanaatindeyiz"
Vesayetçi anlayışa dair bazı hususları da sistem içerisinde tespit edebildikleri kadarıyla engellemeye çalıştıklarını dile getiren Şentop, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne yönelik eleştirilerden birinin de "Başkan yardımcısını niye Amerika'daki gibi halk seçmiyor?" olduğunu söyledi.
Latin Amerika uygulamasında başkan ve başkan yardımcısının halk tarafından seçildiğini, başkan yardımcıları üzerinden başkanlara darbeler yapıldığını ifade eden Şentop, şöyle devam etti:
"Bizim ilk önerimiz, 2012'de başkan yardımcısının da halk tarafından seçilmesiydi. Fakat üzerinde çok düşündük, tartıştık bundan vazgeçtik. Çünkü o da halk tarafından seçildiği için kendisinde halka dayanan bir meşruiyet görüyor ve onun üzerinden başkanlara darbeler var. Bunun bir hayli örneği var. Bu sistemin, Türkiye'de hem teorik olarak hem de Türkiye tarihi ve uygulamalar bakımından da doğru bir sistem olduğu kanaatindeyiz. Bunun bir İstanbul seçimiyle falan çökebilmesi mümkün değil."
Bir soru üzerine Şentop, Meclis'e farklı dönemlerde giren personelin özlük haklarıyla ilgili farklılıklar olduğunu belirterek, bununla ilgili birkaç çalışma yaptırdığını ve bunu görüşeceklerini söyledi.
TBMM Başkanı Şentop, 2023'e kadar bir erken seçim ihtimalinin olup olmadığı sorusu üzerine, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Yerel seçim sonuçlarına göre genel seçim kararı alınmasının yine parlamenter sisteme mahsus bir durum olduğu kanaatindeyim. Orada çok parçalı bir meclis yapısı vardı. Bu parçalı meclis yapısı hükümete yansıyordu. Dolayısıyla koalisyondaki partiler zaten zor bir pazarlıkla anlaşmışlar, içlerinden bir tanesi yerel seçimde başarı göstermiş, diğerleri zayıf düşmüşse bunu bir fırsata dönüştürmek isteyebiliyorlardı. Şimdi Türkiye'de öyle bir tablo yok. Gerek parlamento gerekse Cumhurbaşkanlığı Hükümeti stabil halde. Siyaseten de hukuken de seçim kararı ihtimalini sıfır görüyorum."
Meclis'in, mevcut personelinin ihtiyacını karşılayamadığı için kampüs dışında iki bina kiralandığı ifade edilerek, yeni bir Meclis kampüsü arayışı veya projesi olup olmadığına ilişkin soruya Şentop, "Yeni bir kampüs arayışı yok. Burası TBMM'nin tarihi binası, kampüsü, külliyesi... Bunu değiştirmek, başka bir yere taşımak gibi herhangi bir şey yok. Böyle bir şey söz konusu değil." cevabını verdi.
(Bitti)