Yazımızda tebliğ sorgulama hakkında birçok detaya yer verdik. Günlük hayatta da sık sık karşılaştığınız bu kavram sizin için ne ifade ediyor? Tebliğ örnekleri nedir? Tarzı soruların cevabı sizler için hazırladığımız yazıda. Hadi birlikte tüm bu sorulara cevap bulalım…
Günümüzde çoğunlukla haberlerde, sosyal medyada veya adresimize gönderilen hukuki bir yazıda tebliğ, tebliğ etme veya tebligat ifadelerine rastlıyoruz. Hukuki süreçlerde tebliğ örnekleri ile karşılaşıyoruz. Peki sıklıkla karşılaştığımız bu kavram ne anlama geliyor ve hayatımız için nasıl bir önem taşıyor? Gelin bu önemli terimin ne olduğuna yakından bakalım...
Türk dili, tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin etkisi altında kalarak gelişmiş ve zenginleşmiştir. Dilimiz üzerinde etkili olan uygarlıklardan biri de; Arap kültürüdür. Türkçe’ye, Arapça ve Farsça’dan birçok kelime geçmiş olmakla beraber bu kelimelerin birçoğu dini kavramlara ışık tutmaktadır. İşte bu kelimelerden biri olan tebliğ sözcüğü, dini terminolojide “karşılıklı iletişim yoluyla elde edilen ve çok değerli bilgileri içeren mesajlar” anlamı taşımaktadır. Kelime, bu açıdan değerlendirildiğinde “peygamberlerin sahip olması gereken bilgelik” anlamına da gelir.
İsim soylu bir kelime olan tebliğ kavramı, TDK (Türk Dil Kurumu) sözlüğüne göre aşağıdaki anlamları taşır;
TDK’ya göre “tebligat” kelimesi bildirim anlamına gelmekle birlikte; Türkçe’de tebliğ ile ilgili aşağıdaki deyimler kullanılmaktadır;
Tebliğ etmek: Bir mesajı ya da bilgiyi ilgili kişiye iletmek, bildirmek.
Tebliğ olunmak: Bir mesaj ya da bilgi hakkında bilgilendirilmek, bildirilmek.
Tebligatta bulunmak: Bildirim yayınlama, bildirimden haber etme, bildiri iletme ve bildirim göndermek.
Bir haberin veya bilginin duyurulması anlamına gelen bu sözcük, günlük dilde yasal bir süreci açıklaması itibarıyla büyük önem taşır. Yaşantımız üzerinde önemli rol oynayan hukuksal süreçlerde kullanılan bu terim, “kanunda belirtilen bildirim prosedürü” anlamına gelir. Yani hukuksal bağlayıcılığı olan herhangi bir konudaki bilgi, tebliğ edildikten yani ilgili kişiye bildirildikten sonra, kişinin yasal olarak bu bilgiyi öğrendiği kabul edilir. Zorunlu taraflara, ebeveynler, veliler gibi yasal temsilcilerine, vergi mükelleflerine ya da milletvekillerine tebliğ gönderilebilir. Tebliğ gönderilen eğer tüzel bir kişilik ise tüzel kişi başkanlarına, direktörlerine veya tüzel temsilcilerine bildirim yapılır. Bildirim şekil yönünden üç ayrı biçimde iletilebilir. Bunlardan ilki; posta bildirimi, ikincisi; duyuru bildirimi, üçüncüsü ise; çalışan aracılığı ile yapılan bildirimdir. Duyuru yoluyla yapılan tebligat, belediye sınırları içinde yayınlanan bir veya daha çok gazetede yayınlanmalıdır. Alıcının adresinin bilindiği durumlarda posta bildirimi yapılır. Kişinin adresinin bilinmediği durumlarda postalama yolu ile gönderilen belge / mektup iade edilir. Eğer farklı sebepler dolayısıyla posta yolu ile bildirim yapılması mümkün olmayan durumlar varsa; tebligat amaçlı olarak reklam faaliyetlerinden yararlanılabilir. Bunların dışında ayrıca kurum tarafından atanan ve imza karşılığı transfer edilen kişiye, kurum personeli tarafından tebligat mektubu iletilmesi şeklinde de bildirim yapılabilir.
Tebliğ mazbatası, diğer ifadelerle “tebliğ tutanağı” veya “tebliğ zaptı”; bir takım hukuki işlemlerin muhatabına veya muhatap adına tebligatı almaya yetkili kişilere kanunda öngörülen tebliğ memuru tarafından ulaştırıldığı gösteren yazılı belgedir. Tebliğ tutanağı, tebligat işleminin gerçekleşmesi için gerekli olan ikinci unsurdur. Tebliğin varlığı, sadece tebliğ mazbatası ile kanıtlanabilir. Eğer tebligat ilgili kişiye yapılmış ancak tebliğ mazbatası düzenlenmemiş ise; bu durumda tebligat yok sayılır. Bildirim, tebliğ mazbatası ile muhataba iletilmiş ancak kanunda öngörülen şekilde düzenlenmemiş ise; burada tebligat mevcut kabul edilir ancak usulsüz tebliğ olarak değerlendirilir. Tebligatı çıkaran kurum ile kişi arasında tebliğ işlemini gerçekleştirecek üçüncü şahsın yer almadığı durumlarda yani doğrudan doğruya tebliğ durumunda ise; ayrıca bir tutanak düzenlenmez.
Günümüzde birçok alanda olduğu gibi hukuksal süreçler ve bildirimler, e-Devlet üzerinden takip edilebilmektedir. Adalet Bakanlığı da elektronik bilgi ve haberleşme sistemlerinden yararlanarak tebligat bildirimlerini artık online şekilde sunmaktadır. Buna göre kişiler e-Devlet üzerinden kolayca tebligat sorgulama işlemlerinden yararlanabilmektedir. 15 Mart 2018’de Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7101 sayılı İcra ve İflâs Kanunu, bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında Tebligat Kanunu 7/A Maddesi kapsamında yeni ulusal e-tebligat sistemi (UETS) ve e-tebligat göndermesi zorunlu olan merciler ve kişiler tarafından yeniden belirlenmiştir. Bu değişiklik kapsamında, yeni “Elektronik Tebligat Yönetmeliği” ile yeni bir e-tebligat sistemi olan Ulusal Elektronik Tebligat Sistemi (UETS) uygulamaya konulmuştur. E-Tebligatların tebligat göndermeye yetkili merciler tarafından muhataplara iletileceği, PTT tarafından hazırlanan ve işletilen bu yeni elektronik tebligat sistemi 01.01.2019 tarihinden itibaren yürürlüktedir.
Bildirimlerin doğru zamanda, doğru kişiye ulaşmasını garanti altına alır.
Posta ile yapılan bildirimlerin sebep olduğu süreyi azalttığından dolayı yargı sürecinde yaşanacak aksaklıkları engeller.
Gönderim ücretleri daha az olacağından maddi avantaj sunar.
Kâğıt kullanımı olmayacağından çevreye verilecek zararı azaltır.
Kazai merciler yani yargılama yapan kurumlar tarafından çıkarılan tebligatların takibi bazen zor olabilmektedir. Bu tebligatların durumu adliyelerden takip edilebileceği gibi artık bu kurumlara gitmeden de tebligatın durumu öğrenilebilir. Bunun için tebligatın üzerinde bulunan 13 rakamlı bandrol numarasının bilinmesi yeterlidir. Bandrol numarası bilindiği takdirde e-Devlet veya PTT’nin sitesi üzerinden tebligatın hangi aşamada olduğu takip edilebilir.