Bugün, yoksulluğun kol gezdiği topraklarda e-atık çöplükleri durmaksızın büyüyor.
Batı Afrika ülkesi Gana’nın başkenti Akra’nın eteklerinde, dünyanın en büyük elektronik çöplüklerinden biri yatıyor. Siyah dumanların ve yanan plastiğin pis kokusu içinde, ana kartlar, bilgisayar ekranları ve sürücülerden oluşan yığınlar bulunuyor.
Kıyamete benzeyen sahnenin arakasında, dünyadaki en iyi niyetli girişimlerden birinin ters tepmesi yatıyor. Gelişmekte olan ülkelerin bilgisayar çağına adapte olmasını isteyen Batı ülkeleri, onlarca yıl Batı Afrika ülkelerine bilgisayar bağışında bulundu. Ancak bu çabalar amacına ulaşmak bir yana dursun, geçim sıkıntısı çeken çok sayıda insan için tehlikeli bir sanayi oluşturdu: Elektronik atıkların metal elde etmek için eritilmesi.
Gana’nın yaşadığı sorun, bilgisayarların kendisiyle başlıyor: Birçoğu eskimiş, kırılmış ve kullanılmaz durumda. Dahası, Gana’ya bu bilgisayarlardan beklenenden çok daha fazlası gönderildi. Birleşmiş Milletler (BM) Çevre Programı’na göre, her yıl 50 milyon tondan fazla elektronik atık üretiliyor. Avrupa’da, elektronik atıkların sadece yüzde 25’i geri dönüştürülebiliyor. Sonuç olarak, son yıllarda e-atıklardan kurtulmak için başvurulan yollar fazlasıyla arttı.
E-atıklardan kurtulmak isteyen ülkeler, “bağış” adı altında için kullanılmayan dijital ürünlerle doldurulan konteynırları gelişmekte olan ülkelere yollamaya başladı. İyi bir niyetle başlayan bilgisayar bağışları, zamanla şirketlerin uluslararası düzenlemeleri atlatarak ucuz donanımları altyapısı az gelişmiş ve fakir ülkelere yollama kampanyasına dönüştü.
ZEHİR VE SİBER SUÇ KAYNAĞI
Sonuçta, Gana’nın başkenti Akra’daki Agbogbloşe tehlikeli bir hazine avı bölgesine dönüştü. Yoksul köylüler, e-atıkları eriterek elde ettikleri bakır ve diğer metalleri satıyor. Yerli üreticiler, bu metaller karşılığında yoksul köylülere az ama düzenli bir gelir sağlıyor.
Maalesef, eritilen metallerden çıkan dumanlar ve yanan enkaz, çevreye son derece zararlı. Agbogbloşe’nin toprağı ve suyu, bugün yüksek oranda kurşun, merkür, talyum ve hidrojen siyanür gibi zehirli elementler içeriyor.
Ancak Gana’nın tek sorunu Agbogbloşe’nin neden olduğu zehir değil. ABD Dışişleri Bakanlığına göre, Gana günümüzde siber suçun en yüksek olduğu ülkelerden biri. Nedeni, e-atık çöplüğünün altını üstüne getiren hırsızların önemli bilgiler içeren sürücüleri çalması. Bu durum, e-atık çöplüğünde doğan tehdidin sadece çevresiyle kısıtlı olmadığını gösteriyor.