ADAM ABU BASHAL/GÖKHAN KAVAK - Batı Afrika ülkelerinden Gana'da bulunan e-atık merkezinden çıkan ağır asitli dumanlar çevreyi ve bölge halkının sağlığını tehdit ediyor.
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Avrupa başta olmak üzere dünyanın farklı bölgelerinden binlerce arızalı televizyon, bilgisayar, mikrodalga fırın ve buzdolabı geri dönüşümü daha az maliyetli olduğu için yasa dışı yollarla Gana başta olmak üzere Afrika ülkelerine gönderiliyor.
Avrupa, Amerika, Çin ve Hindistan gibi bölgelerde toplanan e-atık ürünlerini Gana'ya yasa dışı yollarla sokabilmek için konteynerlerin üzerine "Gelişme Yardımı" ya da "İkinci El Ürünler" yazılıyor.
Gana'nın Tema Limanı'na gelen ve daha sonra oradan Agbogbloshie'deki e-atık merkezine taşınan eşyalar, e-atık olarak değil ikinci el ürün olarak görüldüğü için yeterli önlem alınmıyor.
- İşçiler sağlık problemi yaşıyor
Afrika'nın en büyüğü olarak bilinen başkent Akra'nın Agbogbloshie bölgesindeki e-atık merkezinde yaklaşık 10 bin kişi çalışıyor. Yasa dışı faaliyet gösteren merkezde çalışan işçiler, birçok sağlık problemiyle karşılaşıyor.
Test edilmeyen ve ucuza satılan atıkların içinde bulunan kurşun, cıva gibi madenler hem insan sağlığını hem de içme suyu ve meyve ve sebze yetiştiriciliğini olumsuz etkiliyor.
Ganalı gençlerin birçoğu daha iyi bir hayat sürebilmek ve ailelerine bakabilmek için Akra'daki e-atık merkezinde günde yaklaşık 7 dolara çalışıyor ve hemen hemen hepsi uyku problemi yaşıyor.
Çalışanlarda en fazla yanık, ülser, sırt ağrısı ve enfekte yaralar görülürken, elverişsiz çalışma ortamı ve hava kirliliği nedeniyle işçiler solunum sorunları, kronik bulantı ve baş ağrısı ile karşı karşıya kalıyor.
- E-atıkların yüzde 20'si geri dönüşüme gidiyor
Dünyada artan elektronik malzeme kullanımına bağlı ortaya çıkan e-atık merkezlerinde toplanan televizyon, buzdolabı ve bilgisayar gibi elektronik eşyalar Agbogbloshie'deki merkezde parçalara ayrılıyor ve içindeki bakır gibi kullanılabilir maddeler toplanarak tedavüle sokuluyor.
Birleşmiş Milletlerin (BM) geçen yıl yayımladığı "Fırsatı yakalama zamanı, e-atıkların üstesinden gelme" adlı rapora göre, dünyada e-atık miktarı yılda yaklaşık 50 milyon tona ulaşırken, 2050'ye kadar bunun iki katına çıkacağı tahmin ediliyor. Bu e-atıkların sadece yüzde 20'sinde geri dönüşüm yapılıyor.
Raporda 2014 yılında dünya çapında en az 34 milyar sterlin değerinde (yaklaşık 250 milyar lira) 41 milyon ton e-atık biriktiği ve bunlardan sadece 6 milyon tonunun kurallara uygun şekilde dönüştürüldüğü ifade edildi. Söz konusu e-atıklar içinde 300 ton altın, 16 milyon demir ve yaklaşık 2 milyon ton bakırın bulunduğu belirtilen raporda ayrıca, e-atıklarda önemli miktarda gümüş, alüminyum ve paladyum yer aldığı vurgulandı.