Temizlik ürünleri ve kozmetikte bulunan kimyasallar doğurganlığı azaltıyor

Hacettepe Üniversitesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adil Denizli ve Doç. Dr. Handan Yavuz, evde kullanılan temizlik maddelerinin insanları zehirlediği uyarısında bulunuyor. Temizlik malzemelerindeki kimyasalların cildi tahriş ettiğini, akciğere zarar verdiğini, baş ağrısı ve bulantı yaptığını kaydeden uzmanlar, kozmetikte bulunan PFC adlı kimyasal maddenin kadınlarda doğurganlığı azalttığını belirtiyor. Ayrıca bazı maddelerin ise erkeklerde kısırlığa neden olduğunu vurguluyor.
TÜBİTAK tarafından yayınlanan 'Bilim ve Teknik' dergisinin son sayısında evdeki zehirli kimyasal maddelerin tehlikelerine dikkat çekiliyor. Hacettepe Üniversitesi Kimya Bölümü Biyokimya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adil Denizli ve Doç. Dr. Handan Yavuz'un kaleme aldığı "Evdeki zararlı maddeler" adlı makalede, insanların gözünden kaçan önemli detaylara yer veriliyor.
Prof. Dr. Denizli ve Doç. Dr. Yavuz, yapılan bir araştırmaya dayanarak birçok evsel ürün ve kozmetikte bulunan PFC adlı kimyasal maddenin kadınlarda doğurganlığı azalttığını belirtiyor. Binden fazla hamile kadın üzerinde yapılan araştırmanın sonuçlarına göre kadınların kanlarında yüksek seviyelerde per floro kimyasalları (PFC) tespit edildiği ve kadınların çok daha zor hamile kaldığı ortaya çıktığını vurguluyor. Uzmanlar, su, kir veya yağa dayanıklı tekstil ve deri üretiminde kullanılan PFC'lerin ayrıca tırnak cilaları, diş macunları ve cilt nemlendiriciler gibi kişisel bakım ürünlerinde de bulunduğunu kaydediyor.

TEST EDİLMİŞ TEMİZLİK MADDELERİ ALINMALI
Prof. Dr. Denizli ve Doç. Dr. Yavuz’a göre evsel temizlik malzemeleri, kısırlığın yanı sıra nörolojik, akciğer ve böbrek hasarları, kanser, körlük ve astım gibi ciddi rahatsızlıklara da yol açıyor. Çok kullanılan 15 bin kimyasal maddeden yaklaşık yüzde 75'inin henüz zehirlilik testi yapılmamış. Ortalama bir evde bulunan 150'den fazla kimyasal madde alerji, doğum kusurları, kanser ve psikolojik bozukluklara sebebiyet veriyor. Bunun yanı sıra kişisel bakım ürünlerinde bulunan kimyasal maddelerin 884'ü zehirli. Ayrıca , 314'ü biyolojik mutasyona, 376'sı deri ve göz tahrişine, 146'sı tümöre, 218'i üreme bozukluklarına neden oluyor. Zehirli kimyasalar hayatımıza girdikçe, vücudumuzdaki yağ dokusunda biriken zehir seviyesi de aynı oranda artıyor. Bu yönde yapılan biyobirikim çalışmaları, bazı zehirlerin yaşamımız boyunca vücudumuzda biriktiğini gösteriyor. Böcek öldürücülerin evsel ürünlerin bileşimlerine girmesiyle çocuk kanserlerinde yüzde 28, 10 yıl içinde astım vakalarında yüzde 42 artış gözlendi. Ayrıca hamilelik sürecinde bahçe veya evde zararlı organizma öldürücüleri kullanan ailelerin çocuklarında lösemi görülme riskinin daha yüksek olduğu belirtiliyor.

EN TEHLİKELİLERİ: LAVABO AÇICILAR, FIRIN VE TUVALET TEMİZLEYİCİLER
Uzmanlara göre evlerde kullanılan en tehlikeli üç temizleme ürünü; lavabo açıcılar, fırın ve asidik tuvalet temizleyiciler. Genellikle evsel kazalar beyazlatıcı ve amonyak içeren ürünlerin karıştırılması nedeniyle yaşanıyor. Bu şekildeki karışımla kimyasal tepkime gerçekleşiyor ve 'kloramin' adı verilen bir bileşik oluşuyor. Klorlu beyazlatıcı, tuvalet temizleyici ve pas çözücü gibi asitli ürünlerle karıştırılırsa da tehlikeli klor gazı oluşuyor. Astım, kronik akciğer veya kalp problemleri olanlar beyazlatıcı ve amonyak içeren evsel temizleyiciler ve amonyaklı ürünleri kullanmamalı. . Zaman zaman bu ürünlerin kuvvetli kokusunu gidermek amacıyla içlerine limon veya başka bir ferah koku eklenebiliyor. Uzmanlara göre bu yanlış bir uygulama. Zira kötü koku aynı zamanda o ürünü koklamanın kişiye zarar vereceğini gösteren bir uyarı niteliği de taşıyor.
Prof. Dr. Denizli ve Doç. Dr. Yavuz, evlerde kullanılan kimyasalları ve insan sağlığına zararlarını şöyle sıralıyor;
"Klorlu beyazlatıcı: Reaktif olduğu ve akciğere ve göze zarar verdiği için tehlikeli. Klorlu beyazlatıcı içeren ürünler genellikle az miktarda organoklorürler de içerir, bunun da hayvanlarda kanser yaptığı gözlenmiştir. Doğal olarak, insanlar üzerinde de aynı etkiyi yapması bekleniyor
Metal parlatıcı: Kısa süreli maruz kalma geçici göz buğulanmasına, uzun süreli maruz kalma ise sinir sistemi, deri, böbrek ve gözlerde ciddi hasara sebep oluyor.
Cam temizleyici: Baş ağrısına neden olur, gözü tahriş eder.
Mobilya ve yer cilası: Deride renk kaybı, nefes kesilmesi, kusma ve ölüme sebep olur. Kanser ve doğum kusurlarıyla ilişkilidir.
Leke sökücü ve halı temizleyici: Yutulduğunda karaciğer ve böbrek hasarına neden olur. Kanserojendir.
Koku topu: Özellikle naftalin kanserojendir. Göze, kan, karaciğer, böbrekler, deri ve merkezi sinir sistemine zarar verir.
Tuvalet temizleyici: Deride yanıklara, yutulduğunda ishale, mide yanıklarına sebep olur.
Yumuşatıcı: Bazı parfümler hassas bünyeli kişilerde tahrişe neden olur.

ALIŞVERİŞTE DİKKATLİ OLUNMALI
Uzmanlar, genel amaçlı ürünlerden ziyade belirli amaçlara yönelik ürünler tercih edilmesini öneriyor. Zira birçok üründe çelişen özelliklere dikkat çekiyor. Uzmanlar, "Ürünün bir yüzünde 'zehirli değildir' yazarken diğer yüzünde 'buharı zararlıdır' yazıyorsa ortada bir yanlışlık vardır. Ağız yoluyla zehirlenme ihtimalinin düşük olması ürünün zararsız olduğu anlamına gelmez." uyarısında bulunuyor.
"Oda spreyleri kullanılmamalı" diyen uzmanlar, "Onun yerine kötü kokunun kaynağı bulunarak ortamdan uzaklaştırılmalı. Sprey kullanmadan, pencereleri açarak da odanın havası temizlenebilir. Fosfat, suyu yumuşatmak için kullanılan minerallerdir. Evsel deterjanlar ve diğer bazı temizlik maddelerindeki fosfatların kullanılması bir çok ülkede yasaklanmış. Bulaşık makinesi deterjanları genellikle fosfat kısıtlamalarının dışındadır, birçok marka fosfat içerir, ancak fosfat içermeyen alternatif ürünler de var. Elde yıkama deterjanlarında fosfat bulunmuyor." ifadelerini kullanıyor.
" 'Kırışmaya dayanıklıdır' etiketli dokumalar genellikle formaldehit reçineyle işlenir ve bu da zarar vericidir." diyen uzmanlar, "Ütü istemeyen kumaşlar, nevresim, perde, yatak giysileri, diğer tüm dokunmuş ürünler, özellikle 'kalıcı ütülü' veya 'kullanımı kolay' ifadeleriyle satılan polyester/pamuk karışımları bu kapsamdadır." uyarısında bulunuyor.