Temyiz nedir? Temyiz başvuru süresi nedir?

Sizi ilgilendiren herhangi bir olay karşısında mahkemelik olduysanız, mutlaka ya lehinize ya da aleyhinize bir karar çıkar. İlgili karar tamamen aleyhinize ise ya da beklediğiniz sonucu tam olarak karşılamıyorsa, daha yetkili bir mercii olan Yargıtay tarafından incelenmesini talep edebilirsiniz. Yargıtay, ilgili kararı inceler, hatalı olup olmadığını denetler ve nihaî kararı verir. “Temyiz ne demek ve temyize nasıl başvuru yapılır? sorularının yanıtlarını sizin için derledik.

Temyiz Nedir?

“Temyiz nedir?” sık sık sorulan sorulardan biridir. Türkçe'ye Arapça'dan geçen ve anlamı "ayırt etme, ayırma" olarak bilinen temyiz, en sık kullanılan hukuk terimlerinden biridir. Hukukta ikinci derece kanun yollarından biri olarak tanımlanan temyiz, Bölge Adliye Mahkemesi ceza ya da hukuk dairelerinden verilen nihai kararlar ile hakem tarafından verilen kararların iptaline yapılan itirazdır. Başka bir deyişle, alt derece mahkemeleri tarafından verilen kararların, usul ve esasa uygun olup olmadığının üst mahkeme tarafından değerlendirilmesidir. Bu değerlendirmeyi yapan üst mahkemeye de "Yargıtay" adı verilir.

Temyize Başvuru Özellikleri Nelerdir?

Kanun yollarından biri olan temyizde sadece hukuka uygunluk denetiminin yapıldığı unutulmamalıdır. Temyiz hukuk yollarından en sık başvurulan kanun yoludur ve başlıca özellikleri şunlardır:

• Temyiz, olağan kanun yollarından biridir. Ancak temyiz yoluna başvuru yapabilmek için ancak istinaf incelemesinden geçen ve henüz kesinleşmemiş bir kararın varlığı bulunmalıdır. Kesinleşen kararlar için temyiz yolu kapalı olduğundan başvuru yapılamaz.
• Temyize başvurmak icrayı durdurmaz. Hukuk kurak kurallarından biri olan ve İİK. md. 36'da yer alan tehir-i icra yani icranın geri bırakılması hükümleri esas kalmak şartıyla, genel kural temyize başvurmanın icrayı durdurmadığı bilinmelidir. Bazı kararlarsa, nitelikleri kesinleşmediği için icraya dahi konu olmaz. Örnek vermek gerekirse, nafaka kararları konusunda icranın geri bırakılması şeklinde bir karar verilemez. Ayrıca taşınmaz mallarla ilgili haklara konu olan kararlar ve Aile Hukuk ile Kişiler Hukuku'nu ilgilendiren kararlar kesinleşmediği müddetçe yerine getirilemez.

Temyiz Sebepleri Nelerdir?

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda yer alan temyiz, Türk Hukuku'nda yer alan üçlü yargılama basamağından biridir. İlk derece yargılama yerel mahkemelerce, ikinci derece yargılama istinaf ve üçüncü derece yargılama ise temyiz olarak bilinir. Elbette alt mahkemelerce verilen her türlü karara itiraz etmek ve temyize göndermek mümkün değildir. Yargıtay'ın iş yükünü azaltmak amacıyla Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda temyiz nedenleri olarak şunlar belirtilir:

• Dava koşuluna aykırılık bulunması,
• Taraflar ya da hukuk arasındaki sözleşme yaptırımlarının olağan dışı uygulanması,
• Karara etki eden yargılama hatasının ya da aynı konuda birtakım eksikliklerin yer alması,
• Sunulan delillerden birinin yasal bir neden olmaksızın kabul edilmemesi.

Yukarıda belirtilen maddelerden de anlaşılacağı üzere temyiz sebebi olabilecek faktörler, maddi hukuk ve usul hukukunun yanlış uygulamasından kaynaklanır. Lâkin maddi konulara ilişkin denetim, temyiz yolu kapsamında değerlendirilmez. Tüm bunların dışında Yargıtay, gösterilen sebeplere bağlı kalmaksızın temyiz incelemesinde Kanunların açık hükmüne uygun olmadığını düşündüğü diğer hususları inceleme konusunda da yetkilidir.

Temyize Başvuru Süresi Nedir?

Bölge Adliye Mahkemeleri tarafından verilen kararlar ile hakem kararlarının iptali üzerine uygulanan kararlara karşı temyiz süresi olarak "2 (iki) hafta" belirlenmiştir. Belirlenen bu iki haftalık süre kesindir. Bu sürenin kaçırılması halinde tekrar ek bir süre verilmesi mümkün olmadığı için alınan kararlar kesin hale gelir. Bu nedenle kararın açıklamasından itibaren iki haftalık süre oldukça önem arz eder.
Temyize başvuru süresi 2 hafta olsa da mahkeme çeşidine göre temyiz başvuru süreleri değişir. Örneğin, iş mahkemeleri için 8 gün, disiplin mahkemeleri için 3 gün, sulh hukuk mahkemesi için 8 gün, idari yargı mahkemeleri içinse 30 gün gibi.

Temyize Başvuru Şartları Nelerdir?

Temyiz için başvuruda bulunabilmenin 5 şartı vardır ve bu şartların hepsinin bir arada bulunması gerekir:

1. Temyiz edilebilir bir kararın varlığı,
2. Temyize başvuruda hukukî bir yararın varlığı,
3. Temyiz için gereken harç ve diğer giderlerin yatırılmış olması,
4. Temyiz başvurusu süresi içerisinde yapılmış olması,
5. Temyiz başvurusunun dilekçe ile yapılmış olması.

Temyize Nasıl Başvuru Yapılır?

Temyize başvuru yapabilmek için temyiz dilekçesi yazmak gerekir. Hazırlanacak olan dilekçe karşı taraf sayısından bir adet fazla olmalıdır. Temyiz dilekçesi şu mahkemelerden birine verilir:

1. Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesi'ne,
2. Temyiz edenin bulunduğu Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesi'ne,
3. Hüküm veren ilk derece mahkemesine,
4. Temyiz edenin bulunduğu ilk derece mahkemesine.

Temyiz Aşamasının Detayları

Temyiz aşaması boyunca, incelemesi sonucunda Yargıtay karar için üç farklı sonuç bildirebilir. Bunlar:

1. Hükmün onanması kararı (kararın tasdik edilmesi),
2. Hükmün bozulması kararı ( kararın bozulması),
3. Kısmen onama ve kısmen bozma kararı (kararın bir bölümünün onaylanıp, bir bölümünün bozulması).

Temyiz Kararlarının Tebliği Hususu

Yargıtay tarafından verilen bozma, onama ya da kısmen onama / kısmen bozma kararları hakkında temyize cevap süresi başvuru yapan mahkemenin türüne göre değişir. Temyize cevap süresi ceza mahkemeleri için 7 gün, asliye ve sulh hukuk mahkemeleri için 10 gün, idare, vergi ve danıştay içinse 30 gündür. Temyiz sonucu ilgili mahkemenin yazı işleri müdürü tarafından hiç bekletilmeden taraflara tebliğ edilir.