Bir davacının şikayetçi olduğu bir konu hakkında adliyeye başvurması ve hakimin davayı kabul etmesi sonucunda, davacı ve davalı arasındaki mahkeme başlamış olur. Hakimin şikayeti kabul edip davayı işlemesine ise tensip zaptı denir. Tensip zaptı hakkında hem davalıyı hem de davacıyı ilgilendiren birçok husus vardır. Sizler için tüm merak edilenleri derledik.
“Tensip zaptı nedir?” sorusu konu hakkında araştırma yapanların en fazla merak ettiği detaylardan biridir. Tensip kelimesinin sözlükteki anlamına bakacak olursak, uygun görme ifadesi ile karşılaşırız. Zapt kelimesinin sözlük anlamı ise tutanaktır. Yani tensip zaptı hakimin duruşma için neleri gerek / uygun gördüğünün yazılı olarak yer aldığı belgeye verilen isimdir. Bir başka şekilde ifade etmek gerekirse; mahkemenin duruşma öncesinde, duruşmaya kadar yapılması uygun görülen işlemleri belirlemek amacıyla tuttuğu tutanağa tensip zaptı denir. Tensip zaptı hazırlandığında, dava tarihinin de yaklaşmakta olduğu söylenebilir.
Davacı, dava açmak için gerekli belgeleri toplayarak adliyeye başvurmalıdır. Mahkemeye başvurulduktan sonra gerekli belgeler ve dilekçe hakimin eline ulaşır. Hakim, dilekçeye göre bir dava seyri belirler. Sonrasında dava açtığınız kişiye gerekçeleriyle birlikte haber verilir. Hakim, davada yaptığı tüm adımları tensip zaptına kaydeder. Bu aşamada davalı ve davacının tarafından en sık sorulan sorulardan biri de “Tensip zaptı hazırlandı nedir?” olmaktadır. E-devlet ya da UYAP üzerinden görünen “tensip zaptı hazırlandı” ifadesi hakimin duruşma öncesi tutanağını tuttuğunu bildirmektedir. Yani bu aşamada mahkeme dava dosyası hakim tarafından incelenmiş ve davalı ile davacıdan istenen görevler ve yükümlülükler belirlenmiştir. Tensip zaptının hazırlanmış olması davanın yaklaştığının da göstergesidir. Tensip zaptı hazırlandıktan sonra yaklaşık üç ay içinde duruşma meydana gelir. Bu tarih net değildir. Kimi süreçler üç aydan daha uzun bir sürede olabilmektedir.
“Tensip zaptı ne kadar sürer?” sorusu da tensip zaptını bekleyen kişilerin merak ettiği konulardandır. Tensip zaptı hakimin daha doğrusu mahkemenin duruşmaya yaptığı hazırlığı içerdiğinden hazırlanma süreci davaya göre değişmektedir. Tensip zaptının hukuk davaları için hazırlanması bir ya da iki gün sürerken, ceza davalarında hukuk davalarında olduğu kadar kısa sürede hazırlanmaz. Çünkü ceza davalarında iddianamenin kabulünden sonra tensip zaptı tutulmaktadır ve iddianamenin de bir kabulü süreci olduğundan süreç uzayabilmektedir. Ceza davalarında tensip zaptının hazırlanması için bahsettiğimiz bu süreç yaklaşık on dört, on beş gündür.
Peki, tensip zaptı hazırlandıktan sonraki aşamaya gelecek olursak; tensip zaptı kaç günde gelir? Tensip zaptının gelmesi için, hazırlanmasından daha uzun süren bir süreç diyebiliriz. Tensip zaptının davalıya ya da davacıya ulaşması yaklaşık bir ay sürmektedir. PTT kargo vasıtası ile tensip zaptı davalı ve davacı tarafa ulaşır.
Bir tensip zaptı örneği içerisinde tutanağın ilk kısımlarında mevcut duruşmanın hangi adliyede olacağına, hangi hakimin ve katibin ilgileneceğine dair bilgiler bulunmaktadır. Buna göre tensip zaptında davacı, sanık ve suç tarihi ile ilgili yüzeysel bilgiler verilmektedir. Ayrıca buna ek olarak ‘’Gereği Düşünüldü’’ başlığı adı altında davanın çeşidine göre maddelendirmeler bulunmaktadır. Bir boşanma davasını ele alarak bu maddelere örnek verecek olursak; “Tensip tutanağının bir örneğinin davetiye ekinde taraflara tebliğ edilmesine.’’ ‘’Dava dilekçesi ve eklerinin duruşma günü ile birlikte davalıya tebliğine.’’ gibi davanın türüne bağlı olmak üzere yedi - sekiz madde daha yer almaktadır.
Davalar, ceza davaları ve hukuk davaları olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu iki davanın da tensip zaptı farklıdır. İlk olarak ceza davalarını anlatacak olursak; ceza hukuku kapmasında yer alan ve suç olarak sayılan konulara ilişkin yargılamaların görüldüğü davalardır. Ceza davalarının isimlendirilmesi suç tipine göre değişkenlik gösterdiğinden oldukça fazla ceza davası bulunmaktadır; fakat genel bir başlık altında ceza davaları olarak adlandırılırlar. Hırsızlık, kasten adam öldürme, tecavüz, yağma ve buna benzer suçlar ceza hukukuna girer. Ceza davaları, adını da işlediği suçtan alır. Örneğin kasten adam öldürme davası gibi. Bu tür davalarda tensip zaptı, şikayetçi ve sanığın zapt aracılığıyla duruşmaya çağırılmasına, ceza davasıyla ilgili belgelerin derlenip toplanmasına, dava ile ilgili tanıklara bilgi verilmesine, duruşmanın yapılacağı tarihin haber verilmesine yarayan tutanaklardır.
Davaların ceza davaları ve hukuk davaları olarak ikiye ayrıldığını söylemiştik. Hukuk davalarını açıklayacak olursak; bu davalarda ceza davalarında olduğu gibi suçlu - şikayetçi ilişkisi yoktur. Uzlaşmak için açılmış olan ortada belirli bir suç olmayan davalardır. Bu davalara örnek olarak; boşanma davasını, velayet davasını ve miras davasını verebiliriz. Hukuk davalarında tensip zaptı, tarafları mahkemeye çağırma görevi taşır. Bunun yanı sıra dava açan kişinin dilekçesinin karşı tarafa ulaştırılmasına, dava ile ilgili gerekli dosyaların derlenip getirilmesine ve duruşmanın yapılacağı tarihin duyurulmasına yaramaktadır.