2018-2019 Sezonu'nda Spor Toto Süper Lig, TFF Süper Kupa, Ziraat Türkiye Kupası çeyrek final, yarı final ve final müsabakaları ile Spor Toto 1. Lig Play-Off müsabakalarında uygulanacak VAR ile ilgili hazırlanan broşürde, VAR'ın nasıl çalıştığı, hangi durumlarda devreye girdiği ve olumlu faydalarından bahsedildi.
FIFA Dünya Kupası'nın ardından birçok ülkeyle birlikte Türk futbolunda da hayata geçecek VAR sistemiyle ilgili tanıtım amaçlı hazırlanan broşürde yer alan 8 madde şöyle;
- 1 - DOĞRU SORU...KARAR BARİZ BİR ŞEKİLDE YANLIŞ MI?
Video Yardımcı Hakem sisteminin amacı tüm kararlarda %100 doğruluk elde etmek değildir. VAR'ın genel felsefesi "minimum müdahale - maksimum yarar"dır.
Her türlü kararı her zaman hakem verecektir. Hakemin kararı yalnızca video incelemesi bariz bir hatayı gösteriyorsa değiştirilebilir.
Buradaki doğru soru 'Karar doğru mu?' değil.
Doğru soru: 'Karar bariz bir şekilde yanlış mı?'
VAR NERELERDE UYGULAMAYA GİRDİ?
TÜRKİYE - FIFA Dünya Kupası - CONMEBOL - Avustralya - Belçika - Brezilya, Çin - Çekya - İngiltere - Fransa - Almanya - İtalya - Güney Kore - Hollanda, Polonya - Portekiz - Katar - ABD
- 2 - İNCELENEBİLİR KARARLAR
Hakemler müsabakalarında yüzlerce kez karar verirler ancak VAR kullanımı ile sadece aşağıdaki olaylar incelenebilir:
GOLLER: Golden önce golün geçersiz olması için bir ihlalin olup olmadığını bildirmek.
PENALTI/PENALTI DEĞİL KARARLARI: Verilen veya verilmeyen bir penaltı kararında açık bir hata olup olmadığını bildirmek.
YANLIŞ OYUNCUYA KART VERİLMESİ: Hakemin ihlal yapan takımdan yanlış oyuncuya ihtar veya ihraç vermesi durumunu veya hangi oyuncunun cezalandırılması gerektiğini bildirmek.
DİREKT KIRMIZI KARTLAR: (2. ihtarlar hariç) Verilen veya verilmeyen bir ihraç kararında açık bir hata olup olmadığını bildirmek.
- 3 - VAR'IN BAZI İLKELERİ
1- Video teknolojisi yalnızca maçın seyrini değiştiren kararlardaki bariz hataları düzeltmek için ve gözden kaçan ciddi olaylarda
kullanılacaktır: Gol, penaltı/penaltı değil, doğrudan ihraç ve yanlış oyuncuya kart verilmesi (örneğin; hakemin yanlış oyuncuya ihtar vermesi/ihraç etmesi).
2- Nihai karar her zaman hakem tarafından verilecektir.
3- İncelemeyi yalnızca hakem başlatabilir; VAR, hakeme sadece inceleme önerisinde bulunabilir.
4- İnceleme süreci ne olursa olsun, kararı hızla incelemek için herhangi bir zaman baskısı yok. Çünkü doğruluk zamandan daha önemlidir.
5- Oyuncular ve takım görevlileri hakemin etrafını sarmamalı veya eğer bir karar incelenecekse, inceleme sürecini veya nihai kararı etkileme girişiminde bulunmamalıdır. 'İnceleme işareti' kullanan bir oyuncu sarı kart alacaktır.
- 4 - VAR NASIL ÇALIŞIR?
1- VAR, video operasyon odasındaki (VOR) TV ekranlarından oyunu izler.
2- VAR, maçın seyrini değiştiren (Gol, penaltı, kırmızı kart, yanlış oyuncuya kart) bir durumda herhangi bir potansiyel bariz hatanın yapılıp yapılmadığını veya ciddi bir olayın/ihlalin gözden kaçıp kaçmadığını görmek için her durumu/kararı otomatik bir şekilde 'Kontrol' eder.
3- Eğer bir inceleme gerekmiyorsa, hakemle iletişime gerek yoktur. Buna 'Sessiz kontrol' adı verilir.
4- Eğer bir 'Kontrol' bir olayın incelenmesi gerektiğine işaret ediyorsa, hakem hemen bilgilendirilir. Eğer hakem önemli bir hatanın gerçekleşmiş veya ciddi bir şeyin gözden kaçmış olmasından şüphelenirse de bir inceleme talep edebilir.
5- İncelemeyi sadece hakem başlatır. Hakem, kendisi ve yardımcılarının olayı açıkça gördüğüne ve bu sebeple bir inceleme gerekmediğine karar verebilir.
6- Oyun durdurulmadan hakemin bir inceleme istemesi durumunda, oyun, iki takımın da iyi bir atak ihtimalinin bulunmadığı
'tarafsız' bir bölgeye/duruma gelir gelmez durdurulur.
7- Hakem, bir TV ekranı çerçevesini görsel bir şekilde göstererek, inceleme sürecinin başlatıldığını açıkça işaret eder.
8- Oyunun tekrar başlaması inceleme sonuna kadar geciktirilir. Hakemler, 'ihlali gerçekleştiren' takım/oyuncunun, incelemeyi engellemek için oyunu tekrar başlatma girişimlerini önler.
9- Goller, penaltı pozisyonları ve bariz gol şansının engellenmesi ihlallerinde, hakem oyunu, bahse konu olaya yol açan hücum hareketinin
başlangıcından itibaren ve eğer ilgili ise oyunun o aşamasının başlangıcında topun hakimiyetinin nasıl kazanılmış olduğunu inceleyebilir.
10- Oyun Kuralları, oyun bir kez tekrar başlatıldıktan sonra oyunu yeniden başlatma kararlarının (köşe vuruşları, taç atışları vb.)değiştirilmesine müsaade etmez, bu nedenle yeniden başlatma kararları incelenemez.
11- İnceleme sürecinin sonunda, hakem nihai kararını verecek ve incelemenin sonucunu açık bir şekilde gösterecek, her türlü disiplin cezasını verecek/değiştirecek/iptal edecek (uygun olduğunda) ve oyunun doğru bir şekilde yeniden başlatılmasını sağlayacaktır.
- 5 - DİSİPLİN CEZALARI
Hiçbir aşamada herhangi bir kimsenin hakem inceleme alanına girmesine izin verilmez.
Bunu yapan oyuncu ihtar alacak (Sarı kart) ve takım görevlileri de teknik alan dışına çıkarılacaklardır.
Hakem, TV işareti yapan oyuncuyu ihtar ile cezalandıracaktır.
ANTRENÖRLERİN VEYA OYUNCULARIN İNCELEME TALEP ETMELERİ
VAR, maçın seyrini değiştiren bir durumda herhangi bir potansiyel bariz hatanın yapılıp yapılmadığını veya ciddi bir olayın/ihlalin gözden kaçıp kaçmadığını görmek için her durumu/kararı kesintisiz bir şekilde 'kontrol' edecektir; yani gözden kaçan herhangi bir şey VAR tarafından görüleceğinden, antrenörlerin veya oyuncuların inceleme talep etmeleri kesinlikle yasaktır.
- - 6 - BAYRAĞI VEYA DÜDÜĞÜ GECİKTİRMEK
Aşağıdaki hallerde hakem veya yardımcı hakem düdük çalmayı veya bayrak kaldırmayı geciktirecektir:
1- Bir oyuncunun gol atmak üzere olduğu bir anda hakemin veya yardımcı hakemin kararsız kaldığı bir ihlalde (ofsayt ve topun oyun alanından çıkması dahil)
2- Ceza alanı içinde veya penaltı alanına doğru bir oyuncunun net bir atak durumunda yapılan bir ihlal durumunda
Yardımcı hakem yukardaki durumlarda bayrağı geciktirecek ve atağın sonucunda bir gol veya penaltı olursa bayrağını kaldıracaktır. Bunun anlamı "Bayrağı bilerek geciktirdiğini, verilen golün veya penaltının incelenmesi gerektiğini" belirtmektir.
- - 7 - VAR GERÇEĞİ
Oynanan 800'den fazla maç ve 20 turnuvaya göre...
1-OYUNUN BÖLÜNMESİ
Bazı insanlar VAR sisteminin oyunu çok sık böleceğini düşünüyordu.
Yanlış!
3 maçta sahadaki hakemler tarafından 750 karar verildi.
Bunlardan 15 tanesi var tarafından yeniden kontrol edildi.
1 karar ise tekrar gözden geçirildi.
2-OYNANAN SÜREYE ETKİSİ
Bazı insanlar VAR sisteminin maçın süresini fazlasıyla uzatacağını düşünüyordu. Yanlış!
VAR kullanılmadığında maçın süresi ortalama 94:47 dakika ve eklenen kayıp zaman 287 saniyeyken VAR kullanıldığında bu süre ortalama 95:47 dakika ve eklenen kayıp zaman 347 saniyedir.
VAR sistemi maç süresini ortalama sadece 60 saniye uzatmaktadır. Bu süre toplam zamanın sadece %1.34'ünü oluşturmaktadır.
MAÇTA NEREDE NE KADAR SÜRE KAYBEDİLİYOR?
Oyuncu değişikliği: 2:57 dakika
Serbest vuruşlar: 8:51 dakika
Taç atışları: 7:02 dakika
Kaleci vuruşları: 5:45 dakika
Kornerler: 3:57 dakika
VAR: 1:00 dakika
3-KARARLARIN DOĞRULUK PAYI
Bazı insanlar VAR sisteminin hakemlerin kararına bir katkısının olmayacağını düşünüyordu. Yanlış!
VAR, kararların daha adil ve isabetli olmasını sağlamakta
KARARIN İSABETLİLİĞİ;
--Kaydedilen gol oranları--
%92.1 VAR kullanılmadığında
%99.2 VAR kullanıldığında
--Gösterilen kırmızı kart oranı--
%96.0 VAR kullanılmadığında
%99.1 VAR kullanıldığında
--Çalınan penaltı oranları--
%90.0 VAR kullanılmadığında
%98.3 VAR kullanıldığında
--Yanlış kişiye kart gösterilmeme oranı--
%71.4 VAR kullanılmadığında
%100 VAR kullanıldığında
Futbolseverlerin %81'İ VAR sisteminin oyunu geliştireceğine inanıyor.
UNUTMA!
Video Yardımcı Hakem karar almaz, hakemi karar verme sürecinde destekler ve nihai karar her zaman hakem tarafından verilir.
VAR tüm kamera yayınlarını görebilecek, ağır gösterimle inceleyebilecek teknik yapıya sahiptir.
- 8 - VAR SÖZLÜĞÜ
VİDEO YARDIMCI HAKEM (VAR): Hakemin maçın gidişatını etkileyen bariz bir hatayı (veya gözden kaçırılan ciddi bir olayı) düzeltmesi için kamera görüntülerinden bilgi aktararak yardım etmek üzere atanan halen görev yapan veya eski bir hakem.
VİDEO YARDIMCI HAKEM ASİSTANI (AVAR): Genellikle aşağıdaki durumlarda Video Yardımcı Hakeme (VAR) yardımcı olmak üzere atanan halen görev yapan veya eski bir hakem:
*VAR 'kontrol' veya 'inceleme' yaparken 'canlı' yayını izleme
*Olayları vb. not etme
*İnceleme sonucunu yayıncı kuruluşa bildirme
ATAK BAŞLANGIÇ AŞAMASI (APP): Bir gol, penaltı olayı veya bariz bir gol şansının engellenmesi ihlali için oyunun incelenebilir periyodunun 'başlangıç noktası'.
Gole, penaltı olayına veya bariz bir gol şansının engellenmesi ihlaline neden olan atak hareketinin başlangıcıdır ve eğer ilgiliyse, oyunun o aşamasının başlangıcında topun hakimiyetinin nasıl kazanıldığıdır (ama atağı başlatan bir yeniden başlama değil).
SAHADA İNCELEME (OFR): Hakemin, hakem inceleme alanında (RRA) kamera görüntülerini izlemeye karar vermesi.
HAKEM İNCELEME ALANI (RRA): Oyun alanının dışında, hakemin kamera görüntülerini izleyebileceği 'görünür' yer.
YENİDEN OYNATMA OPERATÖRÜ (RO): Video işletim odasında (VOR) VAR'a yardımcı olan teknik bilgiye sahip kişi.
İNCELEME ASİSTANI (RA): Hakem inceleme alanında (RRA) hakeme yardım eden kişi.
SESSİZ KONTROL: VAR bir kararı/olayı kontrol eder, ancak hakemle iletişim kurmaz (bariz hata tespit edilmemiştir).
VİDEO İŞLETİM ODASI (VOR): VAR, AVAR ve RO'nun vb. maçı izlediği ve yayıncının video görüntülerine bağımsız olarak erişilip kontrol edilebildiği oda/alan; stadyumda/yakınında veya daha merkezi bir konumda olabilir (örn. maç merkezi).