İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı öğretim Üyesi Prof. Faruk Buyru, önemli olanın herhangi bir soruna yol açmadan tirod hastalıklarının belirlenmesi ve tedavi edilmesi olduğunu vurguladı.
Guatr ve tiroid hastalıkları ülkemizde de sık görülen problemlerdir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. Tiroid hormonları asıl olarak metabolizmayı düzenleme görevi yapsalar da, üreme fonksiyonu ve zeka gelişimi dahil pek çok rolleri vardır.
Boyunda yer alan tiroid bezi beyinde bulunan hipofiz bezinin kontrolünde çalışır. Hipofizden salgılanan TSH hormonu, tiroid bezinde T3 ve T4 olarak adlandırılan iki ana hormonun salgılanmasını kontrol eder.
TSH artarak tiroidi uyarmaya çalışır, aksine tiroid fazla hormon salgılarsa (hipertiroidi) TSH düzeyi düşer. Tiroidin normal çalışıp çalışmadığını anlamak için ilk bakılacak hormon TSH’dır. Tiroid bezinin normal çalışabilmesi için besinlerle yeterli iyot alımına gereksinim vardır.
Prof. Buyru, tirodin az veya çok çalışmasının adet düzensizlikleri, adet görememe, gebe kalamama veya düşüğe neden olabileceğinin altını çizdi.
**Hipotiroidi (Tiroidin az çalışması)**
Prof. Faruk Buyru, hipotiroidin tiroidin az çalışması anlamına geldiğini belirterek şunları söyledi:
“Tiroidin az çalışmasıdır. Adet düzensizliklerinin yanı sıra, çabuk yorulma, kabızlık, soğuktan rahatsız olma, yorgunluk, unutkanlık, yavaş konuşma, göz etrafında şişlik, düşük vücut ısısı ve kalb hızının yavaşlaması gibi belirtilere neden olabilir. En sık nedeni vücutta kendi tiroid hücrelerine karşı zararlı antikor oluşumu olarak tanımlanabilecek Hashimoto hastalığıdır. Bir diğer neden de iyot eksikliğidir. Sıklığı % 2-4 kadardır, gizli hipotiroidi sıklığı ise %8’e kadar çıkmaktadır.Tiroid hormonları normalse tedavi gerekmeyebilir. Ancak tiroid hormonları düşük ise eksik olan hormonu yerine koyarak hastalık kolaylıkla tedavi edilebilir. Tedavi sonucunda zihin fonksiyonları dahil hızla düzelme görülür. “
Tiroid bezi az çalışan kadılar gebe kalmakta zorluk çekebilir, gebe kaldıkları takdirde de düşük ihtimali artar.
Tedavi ile tiroid fonksiyonu normale dönenlerde riskler ortadan kalkar. Gebelik oluştuğu takdirde ilk ayda TSH ve tiroid hormonlarına bakılarak ilaç dozunun yükseltilmesi gerekebilir. Sağlıklı bir gebelik için, gizli tiroid hastalıklarını ortaya çıkartabilmek amacı ile gebelik öncesinde de TSH bakılması önerilmektedir.
TSH düzeyinin 2.5 altında olması arzu edilir. Gebelikte ise TSH ile birlikte T4 bakılması önerilir.
Tiroid bezinin az çalışmasına bağlı belirtiler:
Adet düzensizlikleri Kabızlık
Gebe kalamama Soğuktan rahatsız olma
Tekrarlayan düşükler Unutkanlık
Çabuk yorulma Göz etrafında şişlik
Halsizlik Düşük kalp hızı
Kansızlık Ciltte kuruluk
İştahsızlık Kilo alımı
Hipertiroidizm (Tiroidin fazla çalışması)
Hipotiroidiye göre daha az rastlanır. TSH’nın 0.4 altında olması anlamlıdır. En önemli belirtileri iştah açılmasına rağmen kilo kaybı, çarpıntı, sinirliliktir. Hipertiroidisi olan gebelerde gebelik bulantı ve kusmaları daha fazla görülmektedir.
Tiroid bezinin fazla çalışmasına bağlı belirtiler
Sinirlilik Yorgunluk
Hiperaktivite Çarpıntı
Sıcağa tahammül edememe Ellerde titreme
İştah açılması Kilo kaybı
Adet düzensizlikleri
**Gebelik ve Tiroid Hastalıkları**
Prof. Faruk Buyru, özellikle ilk aylarda, anneden fetusa plasenta yoluyla taşınan tiroid hormonunun beyin gelişiminde büyük önemi olduğundan tiroid fonksiyonlarının normal olması gerektiğini belirtti.
Prof. Buyru, ilaç kullanan gebelerde ilacın dozunu arttırmak gerekebileceğini ifade etti:
“Belirgin hipotiroidisi olan kadınlar gebe kalmakta güçlük çekerler. Tiroidi az çalışan gebelerde düşük riski artmıştır.Yine bu gebelerde tansiyon yüksekliği, bebekte düşük doğum ağırlığı, erken doğum ve bebekte zeka geriliği gibi problemler daha sık görülür. Doğum sonrası kanama riski de yüksektir. Bu annelerin doğurdukları bebekler de zeka gelişimi açısından dikkatle incelenmelidir. Zaten tüm yenidoğanlarda tiroid fonksiyonları araştırılmakta ve gerekirse çok erken dönemde tedaviye başlanmaktadır.”
Gebelerde fazla çalışan tiroid tedavi edilmezse preeklampsi olarak bilinen tansiyon yüksekliği- gebelik zehirlenmesi, bebekte gelişme geriliği, erken doğum ve bebeğin anne karnında ölüm riski artar.
Gebede çarpıntı olması uyarıcı olabilir. Hipertiroidi nedeni ile ilaç kullanan gebelerde ilacın dozu iyi ayarlanmazsa, ilaçlar bebeğe geçip bebekte hipotiroidiye neden olabilir.
TSH düzeyinin yüksek olması tüp bebek tedavisinde de sonucu olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle pek çok klinikte tedavi öncesi TSH araştırılması yapılmaktadır.
Doğumdan sonra da tiroid bezinin iltihabı sık görülen bir rahatsızlıktır. Tiroidin az veya çok çalışması ile ortaya çıkabilir. Gebelikte tiroid antikorları yüksek olanlarda daha sıktır.
**Tiroid hastalığı açısında yüksek riskli kişiler:**
1. Daha once hipotiroidi, hipertiroidi, doğum sonrası tiroidit veya tiroid cerrahisi geçirenler
2. Ailesinde tiroid hastalığı mevcut kadınlar
3. Guatrı mevcut kadınlar
4. Daha önceden incelenmiş tiroid antikorları pozitif bulunan kadınlar
5. Kansızlık, kolesterol yüksekliği gibi tiroid fonskiyon bozukluğu bulgusu olan kadınlar
6. Tip I şeker hastalığı olan kadınlar
7. Diğer otoimmün hastalıkları mevcut kadınlar
8. Gebe kalmakta zorluk yaşayan kadınlar
9. Düşük ya da erken doğum öyküsü olan kadınlar