Toplu Taşıma Seferlerinin Durdurulması Seyahat Özgürlüğünün Kısıtlanması Sayıldı

Kamu Denetçiliği Kurumu, 1 Mayıs İşçi Bayramı'nda toplu taşıma araçlarının seferlerinin durdurulmasını seyahat özgürlüğünün engellenmesi olarak saydı. 1 Mayıs 2013 Emek ve Dayanışma Günü kutlamaları sebebiyle İstanbul Valiliği'nin aldığı kararları, seyahat özgürlüğünün, adeta sıkıyönetim ilan edilmiş gibi kısıtlandığı ve engellendiği sonucuna varıldı. Kamu Denetçiliği Kurumu, 1 Mayıs 2013 tarihinde İstanbul Valiliği'nin kararına istinaden uygulanan toplu taşıma araçlarının seferlerinin durdurulması nedeni ile seyahat özgürlüğünün engellendiği iddiasıyla ilgili başvuruyu değerlendirdi. Başvurucu, 1 Mayıs 2013 Emek ve Dayanışma Günü kutlamaları münasebeti ile İstanbul Valiliğinin kararına istinaden toplu taşıma araçlarının seferlerinin durdurulması nedeni ile seyahat özgürlüğünün kısıtlandığı ve engellendiğini iddia etti. Kamu Denetçisi Mehmet Elkatmış, konuya ilişkin denetçi tavsiye raporu hazırladı. Kısıtlama tedbirinin maddi içeriği ve konma yönteminin hukuka uygunluğu ile tedbirin derecesinin aynı anlama gelmediğine dikkat çeken Elkatmış, "Yani mevzuatın vermiş olduğu yasal bir yetkinin kullanılması her zaman meşru bir sonuç doğurmayabilir. Bir başka açıdan, bir emrin yasal olması ile meşru olması farklı durumlara işaret etmektedir. Bu noktadan şikâyete konu olay incelendiğinde, idarenin uyguladığı yasal kısıtlama tedbirinin, ölçülülük ilkesi sınırlarını aşan, 'aşırı kısıtlamaya' saptığı ve meşruiyetini kaybettiği görülmektedir." değerlendirmesinde bulundu.İnsan haklarına ilişkin uluslararası sözleşmelere uygun şekilde, Türk hukukunda seyahat özgürlüğü temel hak ve özgürlüklerden birisi olarak düzenlendiğini dile getiren Elkatmış, 3.10.2001 tarih ve 4709 Sayılı Kanunla Anayasada yapılan değişiklikle, daha önceden mevcut bulunan 'temel hak ve hürriyetlerin genel sınırlama sebeplerinin' kaldırılması ve yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak temel hak ve özgürlüklerin sınırlanabilecek olması nedeniyle, Anayasa'nın 23'üncü maddesinde düzenlenen seyahat özgürlüğünün, ancak bu maddede belirtilen özel sınırlama sebepleri ile sınırlanabileceğini ifade etti.1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü münasebeti ile yaşanan olaylara müdahale kapsamında, olayların öncesi, esnası ve sonrası itibari ile İstanbul Valiliği'nce seyahat özgürlüğünün kısıtlanması noktasında uygulanan tedbirlerin, Anayasa'nın 13'üncü maddesinde vücut bulan 'sınırlamanın kanunla olması' ve 'sınırlamanın Anayasanın ilgili maddesinde belirtilen sebeplerle olması' ilkelerine uygun olduğu; 'sınırlamanın Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olması', 'sınırlamanın temel hak ve özgürlüklerin özlerine dokunmaması', 'sınırlamanın demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olmaması' ve 'sınırlamanın ölçülülük ilkesine aykırı olmaması' açısından hukuka aykırı bulunduğu kaydedildi. Bu noktada, başvurucunun, 1 Mayıs 2013 Emek ve Dayanışma Günü kutlamaları münasebeti ile İstanbul Valiliği'nin kararına istinaden uygulanan toplu taşıma araçlarının seferlerinin durdurulması nedeni ile seyahat özgürlüğünün, İstanbul ilinin tamamını etkileyecek şekilde ve adeta sıkıyönetim ilan edilmiş gibi, kısıtlandığı ve engellendiği sonucuna varıldığı bildirildi. Sivil toplum örgütleri ve sendikaların, İstanbul Valiliği'nin toplantı ve gösteri yürüyüşü alanı olarak ilan ettiği yerler dışında miting ve toplantı yapmakta ısrar etmeleri, davranışlarının 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'nun tarif ettiği ifade ve toplantı özgürlüğü kullanımı kapsamını, ayrıca demokratik bir hukuk devletinde olması gereken bir hak arama mücadelesi sınırını aştıkları; bu anlamda gündelik hayatı tamamen kesintiye uğratan, kamu düzenini büsbütün ortadan kaldıran, can ve mal güvenliğine kasteden eylemlere yöneldikleri de tespit edildi. Ancak başvurunun konusu haricinde olduğu için bu kararda ele alınmadı. Kararda, "Açıklanan gerekçelerle; şikâyetin kabulü ile İstanbul Valiliği'nin, şikayet konusu 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü'nün kutlanması münasebeti ile alınan tedbirler ve uygulamalar hususunda aşırı ve hatalı davrandığı, benzer uygulamalara yol açılmaması açısından gerekli tedbirleri alması, hususunda tavsiyede bulunulması gerektiğine ilişkin hazırlanan bu rapor, Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi'ne arz olunur." denildi.