İSTANBUL (AA) - HİKMET FARUK BAŞER - ADEM DEMİR - Elektrikli araca dönüştürülerek yeniden İstanbul yollarında hizmet vermeye başlayan ''Tosun'', yolculara nostaljik müziklerle keyifli bir İstanbul turu yaptırıyor. Tosun, 28T Topkapı-Beşiktaş hattında günde 5 kere hizmet veriyor.
İstanbul Büyükşehir Belediyesinin (İBB) şirketi İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri Genel Müdürlüğünün (İETT) Şişli garajındaki atölyesinde, 1968'de üretilen Türkiye'nin ilk yerli troleybüsü "Tosun", İstanbul'da çevresel farkındalık oluşturmak amacıyla yeniden hizmete sunuldu.
İETT'li ustalarca 1968 yılında Şişli Garajı'ndaki atölyelerde 5 ay süren çalışma sonucunda üretilen ve yuvarlak hatları nedeniyle "Tosun" adı verilen ilk Türk troleybüsü, elektrikli otobüse dönüştürüldü. Yüzde 100 elektrikle çalışır hale getirilen araç, çevresel farkındalık oluşturmak amacıyla İstanbul Caddeleri'ne döndü.
28T Topkapı-Beşiktaş hattında sefere çıkan Tosun, Topkapı-Yusufpaşa-Unkapanı-Eminönü Kantarcılar-Karaköy-Kabataş-Beşiktaş İskele güzergahında günde 5 kez hizmet veriyor.
Tosun'u İstanbul sokaklarında gören vatandaşlar ise büyük bir şaşkınlık yaşıyor. Kimi yolcular güzergahı olmamasına rağmen araca binerek eski günleri yad ediyor. Bazı vatandaşlar da sokaktan geçen Tosun'un fotoğrafını çekiyor.
İlk yerli troleybüs Tosun'da yolculuk boyunca müzik ziyafeti de veriliyor. Tosun'da nostaljik şarkılar çalınarak insanların yolcuğu daha keyifli hale getiriliyor.
- Tosun'u gören vatandaşlar eski günleri hatırladı
Tosunla yolculuk yapan Mehmet Evliyagil, AA muhabirine yaptığı açıklamada, aracı otobüs durağında beklerken tesadüfen görüp bindiğini söyledi.
Araca binince eski troleybüslerin gözlerinin önüne geldiğini anlatan Evliyagil, ''O zamanki İstanbul'u hatırladım. Güzel bir anı oldu, tazelenmesi güzel. Aracın yeni versiyonuna ilk defa biniyorum. Eski haline göre daha sessiz ve daha güzel. O zamanlar gözümde canlandı. Sorunlarını da güzelliklerini de hatırladım.'' ifadelerini kullandı.
Yolculardan Nalan Kahraman ise otobüsü görünce büyük bir sürpriz yaşadığını belirtti.
Araca adım atınca eski günleri hatırladığını vurgulayan Kahraman, şöyle devam etti:
''Arkadaki biletçiler aklımıza geldi. Benim için çok güzel bir deneyim oldu. Eski günlerimizi hatırlamış olduk. Yapanların ve yenileyenlerin ellerine sağlık, çok güzel olmuş. Sadece bir biletçimiz eksik. Arkadan binerdik, bilet kesilirdi. Uzun yıllar sonra İstanbul'da ilk defa gördüm ve bindim. Yapıldığını ve yeniden yenilendiğini görmüştüm haberlerde. Karşıdan geldiğini görünce eski günler gözümde canlandı. O an binme ihtiyacı duydum ve yönümü değiştirerek koşarak bindim. Başka tarafa gidiyordum, yönümü değiştirerek yolculuk etmek istedim.''
Yolcu Ahmet Işık ise güzel havada kendini evden dışarıya atarak gezmeye çıktığını ifade etti.
Durakta beklerken bir anda otobüsü gördüğünü dile getiren Işık, ''Otobüsü görünce epey bir geriye gittim. Öyle bir gittim ki nostaljik durum oldu bende. Hatırlıyorum eski otobüsler de böyleydi. Çok duygulandım, çok güzel oldu gerçekten. Müzik eşliğinde seyahat ediyoruz. Otobüse bineceğim yoktu ama görünce binmek istedim. Güzel tesadüf oldu.'' değerlendirmesinde bulundu.
En genç yolcu Hami Durmuş da Beşiktaş'a her gün aynı hattaki otobüsle gittiğini anlatarak, ''Ama ilk defa böyle bir otobüse denk geldim, keyif aldım. Eski Yeşilçam filmlerini hatırlattı bana. Onları çok izlerim. Ben eskiyi çok bilmem ama bir şeyler anımsattı bana.'' dedi.
Fikriye Örücü ise Tosun'u görünce heyecanlandığını ve çocukluğu ile gençliğinin gözlerinin önünden geçtiğini belirterek, ''Araca çok mutlu, gülümseyerek bindim ve hala gülümsüyorum. Hoş bir duygu. Dışarıdaki insanlar da aracı görünce ilgisini çekiyor. İlk defa görenler gülümseyerek tepki veriyor.'' ifadelerini kullandı.
"Tosun"un tarihçesi
Tosun, İETT kayıtlarında 1968'de kurumun Şişli garajındaki atölyede üretilen, Türkiye'nin ilk yerli troleybüsü olarak geçiyor.
İETT'nin o dönemde işlettiği 16 farklı troleybüs hattının tamamında denenen Tosun, ağırlıklı olarak 30 numaralı Ortaköy-Aksaray, 87 numaralı Edirnekapı-Taksim, 22C numaralı Bebek-Eminönü ve 34 numaralı Edirnekapı-Beşiktaş hatlarında dönüşümlü olarak çalıştı.
34 koltukta, 36 ayakta olmak üzere 70 yolcu kapasitesine sahip. Kapı numaraları 1 ile 100 arasında sıralanan 100 araçlık troleybüs filosuna Tosun eklendiğinde, 101 kapı numarası verildi.
Önde ve arkada iki kapısı bulunan Tosun'a, yolcular 1981'e kadar arka kapıdan bindi. Bu tarihten sonra İETT araçlarında biletçilerin kaldırılmasıyla ön kapıdan da yolcu alınmaya başlandı. Tosun, troleybüslerin hattan kaldırıldığı 1984'e kadar sefer yaparak İstanbullulara hizmet etti.
Tosun, 1984-2013 yılları arasında ulaşım hizmeti veremedi. İETT'nin İkitelli garajı kaporta ve boya atölyesinde 2013 yılında Tosun yeniden elden geçirildi.
Yine İETT ustalarının el attığı Tosun, MAN otobüs şasisi kullanılarak aslına uygun bir tasarımla bir adet Tosun otobüs tekrar üretildi. Dizel motor tahrikli nostaljik konseptli Tosun otobüsü, tarihi sur içi bölgesindeki Edirnekapı-Taksim-Beşiktaş güzergahında ulaşım hizmeti verdi.
İstanbulluların çok sevdiği Tosun, bir kere daha elden geçirilerek elektrikli araca dönüştürüldü.