Troponin nedir sorusunun cevabı hep merak edilir. Troponin aslında insan vücudunda yer alan bir protein türüdür. Troponin C (TnC), Troponin I (TnI) ve Troponin T (TnT) olarak üç gruba ayrılır. Bu proteinden adını alan bir kan testi de vardır ve genellikle kalp rahatsızlıklarından sonra uygulanır.
Troponin üç gruba ayrıldığını söylemiştik. Troponin I ve troponin T kardiyak spesifik proteinlerdir, yani kalp kası lifinde bulunur. Bu proteinler aktin ve miyozin proteinlerinin uyarılmasını sağlayarak kalp kaslarının kasılma hareketini yapmasına yardımcı olur. TnI ve TnT ise kalbe özgüdür, sadece kalp kaslarında görülür. Kan damarlarında bulunmaz. Geçirilen kalp rahatsızlığından sonra dolaylı bir şekilde kana karışır.
Troponin değerinin yüksek çıkmasındaki başlıca sebep kalbin hasar almasıdır. Kalp krizi, taşikardi, kalp yetmezliği, aort kapak hastalığı, kalp kapakçığı hastalığı, kırık kalp ya da apikal balon sendromu, bradiaritmi, miyokardit (kalp kası iltihabı) ve hipertansiyonun yanı sıra açık kalp ameliyatı, kalp kası güçsüzlüğü, nabız yüksekliği, akciğer hastalıkları, böbrek yetmezliği, sepsis, vaskülit ve KOAH hastalığında vücuttaki troponin değeri yükselebilir.
Troponin oranının yükselmesi çoğu zaman kalbe bağlı olsa da bazı durumlarda da kalp hasar almasa bile bu oran yüksek çıkabilir. Örneğin yüksek performans sporları, felç, zatürre, geniş yanık oluşumu ve böbrek hastalarının kullandığı ilaçlar troponin seviyesini artırabilir.
Sepsis ve Troponin Değerinin Yükselmesi: Sepsis sırasında salınan inflamatuar mediatörleri kalp kasını hasara uğratır. Membran geçirgenliğindeki artış sonucu oluşan hasar geri dönülebilir seviyededir.
KOAH ve Troponin Değerinin Yükselmesi: KOAH atağı sırasında pulmoner hipertansiyon vücudun enerji ihtiyacından dolayı kalbe zarar verir. Bu zarar sonucu kandaki T troponin değeri artar.
Kardiyak Sebepler ve Troponin Değerinin Yükselmesi: Akut veya kronik kalp yetmezliği olan kişilerde genellikle troponin düzeyi yüksektir. Kan perfüzyonunun yetersizliği troponinin artmasına sebep olur.
Kronik Böbrek Yetmezliği ve Troponin Değerinin Yükselmesi: Kalp kası klirensinin azalması da troponin seviyesinin artmasına neden olabilir.
İnme ve Troponin Değerinin Yükselmesi: İskemik inmeler de (beyne kan sağlayan damarın daralması veya tıkanması ile kan akımının kesilmesi) troponin artışı sebeplerinden biridir.
Pulmoner Emboli ve Troponin Değerinin Yükselmesi: Pulmoner emboli, akciğer atardamarının kan pıhtısı nedeniyle aniden tıkanmasıdır. Pıhtı atması olarak da bilinen hastalık, troponin yüksekliği ile ilişkilidir. Troponin seviyesi yüksek olan kişilerde emboli görülme oranı yüksektir, bu yüzden yakın takip gerektirir.
Çocukluk çağında troponin yüksekliğine sebep olan nedenler daha çok toksik etki ve inflamasyondur. Yani böcek sokması, miyokardit, kusma, bilinç kaybı gibi şikayetlerdir. Böyle bir tabloda en çok tercih edilen değerlendirme yöntemi ise EKG (elektrokardiyografi) çekilmesidir.
Kalbi ve kalp kaslarını zorlayacak yiyeceklerden kaçınmalıyız. Krema, margarin, sakatat, kızartılmış yiyecekler, katı yağ, süt tozu, yağlı besinler, böbrek, dil, dalak, sucuk, salam, pastırma, sigara, alkol ve fazla kafein kalbin yorulmasına sebep olur. Yorulan kalp ritim bozukluğu yaşar ve troponin seviyeniz yükselir.
Bunlar yerine kalp ritmini düzenleyecek, kalbi rahatlatacak besinler tüketilmelidir. Bu besinlere örnek olarak papatya çayı, kırmızı üzüm, yeşil çay, domates, kuşkonmaz, keten tohumu, soya ve kuru erik verilebilir.
Kandaki troponin değerini düşük olması başlı başına bir sorun teşkil etmese de yaşlılarda sık rastlanılan bir olaydır. Aslında troponin değerinin düşük çıkması kan değerlerinin normal olduğunu gösterir. Çünkü zaten troponinin kanda bulunmaması gerekir.
Kandaki troponin normal değeri 0.06 ng/mL’den az olmalıdır. Eğer bu değerden az ise kan testinde troponin oranı çıkmaz. Troponin referans değerden çok fazla ise dokuların ölmesine veya kalp krizine sebep olabilir. Hastalığın ciddiyeti troponin seviyesi ile doğru orantılıdır. Troponin seviyesi arttıkça hastanın durumu o kadar kritik hale gelir.
Troponin testi, hastaneye kalp krizi şüphesi ile başvuran hastalara yapılan bir kan testidir. Laboratuvar ortamında hastadan alınan kanda troponin değerlerine bakılır. Kalbin hasar görüp görmediğini anlamak için, normalde sadece kalp kasında bulunması gereken TnI ve TnT proteinlerinin kandaki oranına bakılır. Fakat TnC daha duyarsız bir protein olduğundan onun oranı bu testte ayırt edici olmaz.
TnI proteini kalp krizi veya başka bir kalp hasarından sonra 3-6 saat arasında kana karışır. 1 hafta boyunca kanda dolaşmaya devam eder. TnT proteini ise TnI proteinine kıyasla kana daha çabuk karışır. 24 saat içerisinde maksimum düzeye çıkar ve 1 hafta boyunca azalarak kanda seyreder.
Kalp krizi şüphesi ile gelen hastalara gün içerisinde sıkça TnI testi yapılır ve kandaki TnI miktarı düzenli olarak gözlenir. Test sonucu negatif çıkana kadar hasta gözetim altında tutulur. Test 6-12 saatte bir tekrar eder. Şiddetli göğüs ağrılarına rağmen bu test negatif sonuç verebilir. Verilen ilaçlar, uygulanan tedavi ile hasta hala iyi hissetmiyorsa yakın zamanda kalp krizi geçirme ihtimali yüksektir.
Eğer ritim bozukluğu, ani terleme, sıkışma hissi, göğüste ağrı, sersemlik, baş dönmesi, aşırı yorgunluk gibi rahatsızlıklarınız varsa, ertelemeden kardiyoloji ya da kalp ve damar cerrahisi bölümlerine başvurup doktor kontrolünden geçmeli, sizden istenen testleri yaptırmalısınız.