Tüberküloz toplum sağlığını ilgilendiren 'sosyal' bir hastalıktır. Bir astımlı, kanserli ya da hipertansiyonlu hasta tedavi olmak istemeyebilir ve bu onun kişisel seçimidir, kimse tedavi için o kişiyi zorlayamaz . Ancak, tüberkülozu olan bir hasta, gerekiyorsa polisiye tedbirlerle mutlaka tedavi edilmelidir, çünkü tedavi edilmeyen tüberkülozlular hastalıklarını topluma yayarlar.
Tüberküloz aşısı ve ilaçları olmasına rağmen kökü kazınamamış bir
hastalıktır. Dünya nüfusunun 1/3' ü, yani 2 milyar insan tüberküloz mikrobu taşımakta ve yılda 8 milyon kişi tüberküloz hastalığına yakalanmaktadır. Ülkemizde ise her yıl ortalama 50.000 yeni hastanın ortaya çıktığı tahmin edilmektedir.
Tedavi başarısının birinci şartı, tanının erken konması ve uygun ilaçların, yeterli doz ve sürelerde verilmesidir. Tüberküloz tanısı konan kişinin birlikte yaşadığı ve yakın ilişkisi olan insanlar, yani aile bireyleri ve iş yerindeki çalışma arkadaşları da mutlaka tüberküloz taramasından geçirilmelidir.
TEDAVİ PRENSİPLERİ
Tüberküloz tedavisinde en önemli iki nokta, tanının en kısa sürede konması ve tanı konan hastaların da çok iyi tedavi edilmeleridir. Çünkü, ancak bu sayede hastalar bulaştırıcı olma özelliklerini kaybedecekler ve enfeksiyon zinciri kırılabilecektir.
Kesin tanı, tüberküloz mikrobunun görülmesi ve kültürde üretilmesiyle konabilir. Röntgendeki bulgular ne kadar tipik olursa olsun mikrobiyolojik incelemeler mutlaka yapılmalıdır.
Tedavileri eksik, düzensiz, düşük dozlarda ve kısa süre yapılan hastalarda, ileriki yıllarda hastalık nükseder ve ilaçlara dirençli tüberküloz mikropları ortaya çıkar. Bu birden çok ilaca dirençli mikropların neden oldukları tüberkülozun tedavisi standart tedaviye göre 100 kat daha pahalıdır.
GÖĞÜS HASTALIKLARI UZMANI TEDAVİ ETMELİ
Tüberküloz tedavisi mutlaka göğüs hastalıkları uzmanları veya bu konuda eğitim görmüş Verem Savaş Dispanseri hekimlerince yapılmalıdır. Özellikle de tekrarlayan tüberkülozu olan hastaların mutlaka hastanede yatırılarak tedavileri gerekir.
EN AZ DÖRT İLAÇ
Tüberküloz tedavisi en az dört ilaçla yapılmalıdır. Bunun nedeni tüberküloz mikroplarının daha işin başında birden fazla ilaca dirençli olma ihtimallerinin yüksek olmasıdır. Hastaların ilaçlarını alıp almadıkları mutlaka kontrol edilmeli, gerekiyorsa ilaçlar hastalara hemşireler tarafından bizzat içirilmelidir.
TEDAVİ SÜRESİ 9 AY
Birçok hasta şikayetleri 1-2 ay sonra tamamen geçtiği için tedaviyi yarım bırakmakta, bu durum da mikropların bir süre sonra tekrar üremeye başlamalarına ve kullanılan ilaçlara direnç kazanmalarına yol açmaktadır. Özel durumlarda tedavi süresi 6 ay olabileceği gibi, ilaçlara dirençli tüberkülozu olan hastalarda tedavinin 24 aya kadar uzatılması gerekir.
YAN ETKİLERE DİKKAT
Tüberküloz ilaçlarının pek çok yan etkisi vardır. İlaç bana dokundu veya yan etki yaptı diye tedavilerini tamamen kesmiş veya ilaçlarını düzensiz kullanmış pek çok hasta vardır. Tüberküloz ilaçlarının en sık görülen ve en önemli olan yan etkileri karaciğerle ilgilidir. Bulantı, kusma, iştahsızlık, halsizlik, sarılık bunun başlıca belirtileridir. Hasta, her hangi bir olumsuzluk hissettiği zaman bunu en kısa zamanda doktoruna iletebilmelidir.
DİRENÇ TESTİ YAPILMALIDIR
Tüberküloz tedavine başlanmadan önce direnç testleri yapılarak mikropların hangi ilaçlara duyarlı, hangilerine dirençli oldukları belirlenmelidir. Ülkemizde tüberküloz mikroplarının bir ya da daha fazla ilaca dirençli olma ihtimalleri yüksektir.
TEDAVİ ÜCRETSİZ OLMALIDIR
Tüberküloz ilaçları eczanelerde para karşılığı satıldığı gibi, Verem Savaş Dispanseri tarafından ücretsiz olarak da verilmektedir.