TCMB ve Türkiye İstatistik Kurumu iş birliğinde yapılan Tüketici Eğilim Anketi sayesinde ülkemizde tüketicilerin ülke ekonomisine yönelik olan beklentileri ve yaklaşımları analiz edilir. Bu anket aylık olarak yapılırken negatif veya pozitif olarak cevap verilebilen soruları kapsar. Tüketici Eğilim Anketi kapsamında yer alan sorulara verilen pozitif / negatif yanıtların oranı hesaplandığında ise 0-200 aralığında olan bir puan elde edilir. Tüketici güven endeksinin 100 puandan daha az veya fazla olması ise tüketicilerin ekonomik büyüme ve gelecek dönemdeki ekonomik duruma yönelik olan bakış açılarının iyimser mi kötümser mi olduğunun belirlenmesini sağlar.
TÜİK resmî sitesi üzerinden aylık yüzdelerine ulaşılabilen tüketici güven endeksinin neyi ifade ettiği merak konusudur. Bu yüzdenin tüketicilerin ekonomiye yönelik olan harcama, tasarruf eğilimleri ile gelecek dönem beklentilerini ifade ettiği söylenebilir. Dolayısıyla tüketici güven endeksi genel olarak tüketicilerin maddi durum ile ekonomiye yönelik olan güncel durum değerlendirmelerini yansıtır.
Tüketici güven endeksinin hesaplanmasını mümkün kılan ölçüm aracı ise her ay düzenli bir şekilde yapılan Tüketici Eğilim Anketi olarak bilinir. Bu anketin sonuçlarının doğru bir şekilde yorumlanması sayesinde tüketicilerin genel ekonomik duruma ilişkin bakış açılarının iyimser mi kötümser mi olduğunun anlaşılmasını sağlar.
Türkiye Tüketici Güven Endeksi Anketi ile tüketicilerin genel ekonomiye yönelik olan bakış açıları tespit edilebilir. Bu anketin temel amacı tüketicilerin ülke ekonomisinin gelecek dönemdeki durumuna yönelik beklentilerinin ölçülmesidir. Böylelikle tüketicilerin ekonomiye ilişkin beklentilerine göre tasarruf veya harcama eylemlerinden hangisine yöneldiği saptanabilir. Yani tüketici güven endeksi parametresinin hangi değer aralığında olduğuna göre ilk olarak tüketicilerin gelecek dönem beklentilerinin ne olduğu incelenir. Yapılan bu inceleme sayesinde ekonomik büyümeye iyimser mi yoksa kötümser mi bakıldığı analiz edilebilir. Böylece tüketicilerin tasarruf yapmayı mı yoksa harcama eylemine yönelmeyi mi tercih edeceği öngörülebilir.
Türkiye’de yaşayan tüketicilerin yakın zamandaki ekonomik büyüme beklentilerinin ölçülmesi bakımından önem arz eden Tüketici Eğilim Anketi aylık olarak uygulanır. Bu anketin nasıl uygulandığı ve ölçüm sonuçlarının hangi detaylara göre yorumlandığı üzerine bilgi edinilmesi ise tüketici güven endeksi olarak adlandırılan parametrenin tam anlamıyla kavranmasını sağlar. Aylık olarak uygulanan Tüketici Eğilim Anketi TCMB ve Türkiye İstatistik Kurumu iş birliği ile yapılır. Bağımsız bir ölçüm aracı olan Tüketici Eğilim Anketi kapsamında yer alan sorulara pozitif veya negatif yanıtlar verilebilir. Nitekim tüketici güven endeksinin hesaplanmasında anketin içerdiği sorulara verilen pozitif/ negatif yanıtların yüzdelerinin belirlenmesi önem taşır. Anket yanıtlarına göre tüketici güven endeksi hesaplanırken negatif yanıtların yüzdesi pozitif cevapların yüzdesinden çıkarılır. Aradaki farka ise puan eklenerek yayılma endekslerinin aritmetik ortalaması alınır. Böylelikle tüketici güven endeksinin kaç puan olduğu net bir şekilde hesaplanabilir.
Türkiye’deki tüketicilerin ekonomik büyüme ile mevcut ekonomik duruma yönelik olan beklentilerini temsil eden tüketici güven endeksinin 0-200 puan aralığında değer alabildiği bilinir. Bu değerin 100 puandan fazla veya az olması ise tüketicilerin ekonomiye yönelik bakış açılarının pozitif mi negatif mi olduğunun yorumlanmasını kolaylaştırır. Tüketici Eğilim Anketi sonuçlarının nasıl analiz edildiği de göz önünde bulundurulduğu takdirde güven endeksinin 100 puandan fazla olmasının pozitif bakış açısını temsil ettiği söylenebilir.Ancak tüketici güven endeksi 100 puanın altında ise ekonomik büyüme ve harcama eğilimine yönelik olan bakış açısının negatif olduğu anlaşılır. Dolayısıyla tüketicilerin ülke ekonomisinin gelecek dönemdeki durumuna olumlu bir bakış açısıyla yaklaştığının anlaşılması için tüketici güven endeksinin 100 puan üzerinde olması beklenir.
Tüketici Eğilim Anketi ile elde edilen verilere göre hesaplanan güven endeksinin önceki dönemlere göre düşüşte olması tüketicilerin kötümser bir bakış açısına sahip olduğunu ifade eder. Yani tüketicilerin ülke ekonomisinin gelecek dönemlerdeki durumunun mevcut durumdan daha kötü olmasını öngördüğü anlaşılır. Bu bağlamda tüketici güven endeksinin düşmesi beklentilerin aşağıdaki gibi durum senaryolarını kapsadığını gösterir: