ABD'de bir Türk bilim adamı klasik mantık kurallarını altüst eden, ancak teknoloji ve üretim alanında paradigmaları değiştirerek, yeni çığır açacak bir buluşa imza attı. ABD'nin Connecticut Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Nejat Olgaç'ın, doktora öğrencisi Rıfat Sipahi ile çalışmaları sonucunda yaptığı "gecikmeli sistemlerin stabilizasyonu" adlı icadın, başta bilgisayar olmak üzere, savunma ve üretim makineleri teknolojilerinde büyük yeniliklere yol açacağı kaydedildi.
Buluşu hakkında bilgi veren Prof. Olgaç, basitleştirilmiş haliyle şunları söyledi: "Dinamik sistemlerde kontrol kararlarını çoğu zaman gecikmiş enformasyona dayanarak veriyoruz. Bu, ekonomik yaşamdan, sosyal yaşama kadar hayatın tüm alanlarında alınan kararlarda aynı şekilde oluşuyor. Ancak bu buluşa bizi iten sebep, daha çok yüksek kapasiteli bilgisayar şebekelerinin veri akış kontrolü ve kimya tesislerindeki süreç kontrolüne yönelik ihtiyaçlar oldu. Araştırmalarımız neticesinde günümüze kadar çözülememiş bir problemin çözümüne de yeni bir boyut getirdik."
Matematiksel bir esasa dayanan "gecikmeli sistemlerin stabilizasyonu" kavramının pratik yaşamda son derece etkileyici sonuçlar çıkarmaya başladığını belirten Prof. Olgaç, buluşunun işlevselliği konusunda savunma alanından bir örnek vererek, şunları ifade etti: "Mesela GPS (global positioning system) yardımı ile bir roket bir uçağı kovalarken, hedefin hareketinin gecikmesiz olarak bilinmesi halinde, roketin hedefle buluşması son derece başarılı oluyor. Bu bilgi akışında küçük gecikmeler de kabul edilebilir sonuçlar yaratırken, mantığın gerektirdiği şekilde büyük gecikmelerde buluşma tamamen başarısız oluyor. Sonuçta matematikte 'stabilitede gecikme marjini' olarak bilinen kavram ortaya çıkıyor. Klasik kontrol metotları bu marjı aşmamaya çaba sarf ederken, biz tersini yapmaya çalıştık."
Bu uğraşın paradoksal bir sürprizi ortaya çıkardığını kaydeden Prof. Olgaç, "Uygulamadaki gecikmeler kontrolü olumsuz etkilerken (bu durum teknikte destabilizasyon olarak bilinmekte), suni olarak ilave edilmiş gecikme ile sistemleri yeniden stabilize edebiliyoruz. Yani daha eski verilerle daha başarılı bir kontrol uygulamamız mümkün olabiliyor. Bu sonucu matematiksel olarak çok rahat açıklayabilmemize rağmen klasik mantık kurallarına aykırı düşüyoruz" dedi.
Connecticut Üniversitesi laboratuvarlarında bu sonuçları destekleyici ilginç testler yaptıklarını anlatan Prof. Olgaç, bu araştırma ve testlerin neticesinde "gecikme kontrolü" kavramını geliştirdiklerini ifade ederek, buluşlarının kontroldeki performans kaybını gidereceğini söyledi. Belçika'da geçen hafta dünyanın önde gelen matematikçilerinin katıldığı bir forumda geliştirdikleri paradigmayı tanıttıklarını belirten Prof. Olgaç, çalışmalarının finansmanı için Amerikan Ulusal Bilim Vakfı ve ABD Enerji Bakanlığı'nın bir fon onayladıklarını bildirdi. Buluşlarının matematik bilimine getireceği yeni açılımların dışında teknoloji alanında da çarpıcı yeni gelişmelere neden olacağını anlatan Prof. Olgaç, "Buluşumuz özellikle bilgisayar şebekesi kilitlenmeleri (Computer Network Congestion) ve çok kafalı takım tezgahlarında titreşim çalışmalarının yoğunlaşmış olduğu odaklarda büyük yeniliklere sebep olacak" diye konuştu. Buluşun takım tezgahlarına uygulanması durumunda şu an tahmin edilemeyecek boyutta bir verimlilik artışının sağlanacağını da ifade eden Prof. Olgaç, buluşlarının patent hakkı için ABD Patent Ofisi'ne başvuruda bulunduklarını kaydetti. Yüksek hızlı veri şebekesinin internetin ruhunu teşkil ettiğini söyleyen Prof. Olgaç, yeni buluşlarının bu alana aktarılması konusunda çalışmalar yürüttüklerini, buluşun internet teknolojisine aktarılması durumunda veri akış hızının bugünküyle mukayese edilmeyecek derecede süratleneceğini ifade etti.
"Bahsi geçen sistemlerdeki gecikmeyi suni şekilde uzatırsak stabilizasyon sağlayabilir miyiz?" sorusunun mantıksal cevabının "hayır", ancak matematiksel cevabının "evet" olduğunu söyleyen Prof. Olgaç, buluşlarına ABD'nin en büyük jet motoru üreticilerinden biri olan "Pratt and Whitney"in ve dünyaca tanınan Aachen Teknik Üniversitesi Makine Takım Araştırmaları Enstitüsü'nün büyük ilgi gösterdiğini bildirdi.
1972 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Fakültesi'nden master derecesi alan, 1976 yılında Columbia Üniversitesi Mühendislik Bilimlerinde doktorasını tamamlayan Prof. Olgaç, 1981 yılından bu yana Connecticut Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü'nde öğretim üyeliği yapıyor. Prof. Olgaç'ın buluşları için üç patenti bulunuyor. Olgaç, Connecticut Üniversitesi İleri Robotik, Otomasyon ve Üretim Laboratuvarı'nın da başkanlığını yürütüyor.