ANKARA (İHA) - Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Türkiye'nin tarım politikalarını Avrupa Birliği'ne (AB) uyumlu hale getirmek için harekete geçti.
Türk tarımına AB makyajı yapan Tarım Bakanlığı önümüzdeki 6 yılın tarım stratejilerini belirledi. Buna göre, Doğrudan Gelir Desteği'nin şehirde yaşayan tarla sahiplerine değil gerçek üreticiye verilmesi öngörülürken, ödemelerde Çiftçi Kayıt ve Hayvan Kayıt Sistemi esas alınacak. Tarımda yeniden yapılanmayı öngören ve çerçeve kanunun temelini oluşturacak '2006-2010 Tarım Stratejisi' ile sektörün AB normlarına ulaşması ve müzakerelere hazırlık hedefleniyor. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı ve Hazine Müsteşarlığı'nın hazırladığı, Yüksek Planlama Kurulu'nun onayına sunulan '2006-2010 Tarım Stratejisi' ile tarım desteklerinin ana hedefleri, uygulama ve destekleme araçları belirleniyor. Belge, tarım sektörü ile ilgili kesimlerin karar almalarını kolaylaştırmak yanında, yıl sonunda AB ile uyumlu biçimde çıkarılması öngörülen Tarım Çerçeve Kanunu ile bu kanuna dayalı olarak hazırlanacak ikincil mevzuatın temelini oluşturacak. Dünya Ticaret Örgütü platformunda yürütülen tarım müzakerelerinde hazırlık olarak, Türkiye'nin bakış açısını yansıtan stratejide tarım desteğine bütçeden, GSMH'nın yüzde 1'i oranından az olmamak üzere kaynak ayrılması öngörülüyor.
DOĞRUDAN GELİR DESTEĞİ GERÇEK ÜRETİCİYE ÖDENECEK Yasal bir zorlayıcılığı olmasa da hükümetlerin bütçeleri hazırlarken, bu oranı göz önünde bulundurması hedefleniyor. Gelecek yıl GSMH'nın 400 milyar dolar çıkması beklenirken, tarım destek bütçesinin bu durumda, strateji uyarınca 2006'da 4 milyar doların üzerinde olması gerekiyor. Tarım stratejisi ile tarım desteklerinin halen yüzde 80'ine yakın bölümünü oluşturan, Dünya Bankası'nın da daha önce yasa çıkarılmasını istediği doğrudan gelir desteğinin (DGD) alan üzerinden, dekara bağlı olarak uygulanmaya devam etmesi de karara bağlanıyor. Ancak DGD'nin payının azaltılması ve uygulanma şartlarında değişiklik öngörülüyor. Strateji uyarınca, tarım destek bütçesinin yüzde 45'i DGD ödemeleri, yüzde 13'ü fark ödeme uygulamaları, yüzde 12'si hayvancılık, yüzde 10'u kırsal kalkınma destekleri için ayrılacak. Telafi edici ödemeler, ürün sigortası ödemeleri, Çevre Amaçlı Tarımsal Alanların Korunması (ÇATAK) programı ve diğer desteklere de yüzde 5'er pay ayrılması öngörülüyor. Strateji çerçevesinde Avrupa Birliği'nin 2004 İlerleme Raporu'nda da üzerinde durulması istenen gıda güvenliği ve güvencesinin sağlanması, üretici gelirlerinin artırılması, tarımda rekabet gücünün yükseltilmesi, verimliliğin artırılması, ve tarımsal pazarlama altyapısının iyileştirilmesi gibi konularda açılım yapılması hedefleniyor. Strateji belgesinde, tarımsal destekleme araçları, "DGD ödemeleri, fark ödemeleri, hayvancılık destekleri, Çevre Amaçlı Tarımsal Alanların Korunması (ÇATAK) Programı Destekleri, telafi edici ödemeler, ürün sigortası ödemeleri, kırsal kalkınma destekleri ve diğer destekler" olarak sıralandı.
Sera üreticileri, meyve ve sebze yetiştiricileri ve ÇATAK program alanları DGD uygulamalarının dışında tutulacak. DGD sistemi için ayrılan yüzde 78'lik bütçe payı aşamalı olarak azaltılarak yüzde 45'e indirilecek ve ihtiyaç duyulduğunda Bakanlar Kurulu tarafından artırılıp, azaltılabilecek.
DİĞER TARIMSAL DESTEKLER Arz açığı olan ürün yetiştiricilerini destekleme amaçlı ve halen pamuk, ayçiçeği, soya fasulyesi ve diğer yağlı bitkileri kapsayan fark ödemeleri uygulama, mısır ve bazı yemeklik baklagilleri kapsayacak şekilde genişletilecek. Uygulamayla hedef fiyat ve pazar fiyatı arasındaki fark üreticiye prim olarak ödenecek. Fark ödemesinin destek bütçesi içindeki payı yüzde 9'dan 13'e yükselecek. Hayvancılık destekleri kapsamında. Irk ıslahı, kaba yem üretiminin artırılması, verimliliğin artırılması, kimlik sisteminin teşviki, hayvansal ürünlerin pazarlanması ile bunlarla ilgili kontrol standartların iyileştirilmesi amacıyla mevcut destekleme araçlarına ek olarak et primleri modernizasyon destekleri ile çevresel önlemlere yönelik tedbirler uygulamaya konulacak. Yeni destekler yoluyla hayvancılık alt sektöründe ihtisaslaşmış hayvancılık işletmelerinin sayısının artırılması sağlanacak. Hayvancılık desteklerinin tarım destekleme bütçesi içindeki payının yüzde 12 seviyesine yükselmesi hedefleniyor.
TARIM SİGORTA SİSTEMİ DEVREYE GİRECEK Kırsal Kalkınma destekleri ile yerel kapasitenin geliştirilmesi ve kurumsallaşması ilkesi çerçevesinde, tarım dışı sektörlerde istihdamın geliştirilmesi, üretici gelirinin artması ve farklılaştırılması, kadın ve genç nüfusun eğitim ve girişimcilik düzeyinin yükseltilmesi esas alınacak. Mevcut durumda fındık, çay ve tütün üretiminden vazgeçip alternatif ürün yetiştiren üreticilere yapılmakta olan telafi edici ödemeler, arz fazlası probleminin önlenmesi için diğer ürünler için de uygulanabilecek. Bu sayede tarımsal destekleme bütçesinden yüzde 3 oranında pay alan telafi edici ödemelerin yüzde 5 seviyesine yükselmesi sağlanacak. Ürün sigorta destek programı, gerekli teşviklerin sağlanması için başlangıç aşamasında sigorta priminin belirli bir oranının desteklenmesini içeriyor. Buna göre, tarımsal sigorta sistemde devlet tarafından karşılanacak prim destek oranı azami yüzde 50 ile sınırlandırılacak. ÇATAK programı kapsamında erozyon ve olumsuz çevresel etkilere maruz kalan tarım arazilerinde, devlet tarafından en az beş yıl süreyle ve birim alan başına belirlenen yıllık ödemelere dayalı sözleşme karşılığında yem ve örtü bitkileri ile ağaçlandırma faaliyetleri yapılacak. Stratejide, rekabete dayalı araştırma hibeleri dahil, Ar-Ge hizmetleri, ihracat teşvikleri, gerektiğinde bazı girdi destekleri, kredi destekleri ve benzer destekleme araçları da kullanılacak.
DESTEKLERİN UYGULAMA ESASLARI
Üreticilere yapılacak her türlü destekleme ödemelerinde, Çiftçi Kayıt ve Hayvan Kayıt Sistemleri esas alınacak. Destekleme ödemeleri, bölge, işletme, arazi, ürün, tarım sistemi, sözleşmeli üretim ve çevre gibi konularda Kalkınma Planları ile Yıllık Programlar ve bütçe dengeleri esas alınarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın görüşleri doğrultusunda farklı miktarlarda yapılacak. Destekleme ödemelerinin gerekçesi, hedef kitlesi, ödeme biçimi ve ödeme zamanlaması ilgili mevzuatta belirtilecek. Desteklenecek, ürünlerin ve destekleme ödeme miktarlarının belirlenmesinde kalite, standart ve hijyen kriterleri dikkate alınacak. Bir çiftçinin alabileceği toplam destekleme miktarı ise yıllık olarak önceden belirlenecek.