Türkiye Afet Risk Azaltma Planı'yla afet riskleri azaltılacak

YILDIZ NEVİN GÜNDOĞMUŞ- Afetler yaşanmadan risklerin azaltılmasını hedefleyen Türkiye Afet Risk Azaltma Planı (TARAP), Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığından (AFAD) alınan bilgiye göre TARAP, afet risklerini en aza indirecek faaliyetleri bir süreç dahilinde, sorumluları ve sorumlulukları ile tanımlayan sürdürülebilir bir plan olma özelliği taşıyor. TARAP ile kaynakların etkin ve etkili kullanımı ile azami risk azaltma amaçlanıyor.

TARAP hazırlanırken, ülke genelinde mevcut durum ve ihtiyaç analizleri yapıldı, çalıştaylar düzenlendi. Ulusal ve uluslararası afet risk azaltma öncelikleri ve stratejileri göz önünde bulundurularak afet riski azaltma konusundaki sorun ve çözüm önerileri de belgeye yansıtıldı.

Akademisyenler, paydaşlar ve kurum içi uzmanların katkıları ile şekillenen belgede Sendai Afet Risklerini Azaltma Çerçevesi (2015-2030) ile uyumlu stratejik öncelikler ortaya konuldu.

- TARAP'ın altyapısı İRAP'la hazırlandı

81 ilde İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü tarafından afet risklerinin azaltılması için amaç, hedef, eylemlerin yer aldığı İl Afet Risk Azaltma Planları (İRAP) hazırlandı. İRAP'larda 26 afet türü ile ilgili, 222 amaç, 1364 hedef ve 12 bin 580 eylem bütünleştirilip TARAP belgesinin amaç, hedef ve eylemlerine de altlık oluşturuldu.

Bu kapsamda 1️0️7️ kurumla ortak çalışma, 1️1️ farklı afet türü,1️7️ temel amaç, 6️6️ hedef ve 2️2️7️ üst ölçekli eylem belirlendi.

- 3 bin 500 kurumla anket yapıldı

Konuya ilişkin AA muhabirine bilgi veren Türkiye Afet Risk Azaltma Planı Esaslarını Belirleme Çalışma Grubu Başkanı Çiğdem Tetik Biçer, TARAP ile çok önemli bir adım atıldığını belirterek, AFAD'ın çalışmalara 2017'de başladığını belirtti.

Biçer, "Çok uzun soluklu bir çalışma geçti. Bu süreç içerisinde ülkemizde bulunan tüm kamu kurum kuruluşları, üniversiteler STK'lerle direkt olarak dirsek temasında çalışmalarımızı yürüttük. Bu süreçte 3 bin 500 tane kurumla bizzat anketler yaparak acaba ülkemizin risk azaltılmasında yaşanan sorunlar nedir ve bunlara nasıl çözümler üretebiliriz tartıştık." dedi.

TARAP metnindeki hedefler ve eylemlere ilişkin takvimlendirme çalışmaları yaptıklarını belirten Biçer, Plan'la ilgili şöyle konuştu:

"Buradaki temel amaç ve hedefimiz, tüm eylemlerin gerçekleştirilmesi, tüm bakanlıklar, kurum, kuruluş ve özel sektör ve STK'ler ve üniversiteler tarafından TARAP'ın benimsenmesiyle ülkemizin sürdürülebilir kalkınmasına çok ciddi katkıda bulunacağını düşünüyoruz. Risk azaltma faaliyetlerine harcanan ya da verilecek ekonomik desteğin, ülkemizin gelecek nesillerinin daha dirençli toplumlarda yaşaması için çok kıymetli olduğunu düşünüyoruz."

Biçer, TARAP'ta, Türkiye'de yaygın olarak yaşanan 11 afet türünün çalışıldığına dikkati çekerek, bunların, "Deprem, Kütle Hareketleri, Sel-Taşkın, İklim Değişikliği, Orman Yangınları, Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklar, Kimyasal-Biyolojik-Radyolojik-Nükleer Tehditler (KBRN), Büyük Endüstriyel Kaza, Tehlikeli Madde Taşımacılığı, Maden Kazaları ve Tasman (çöküntü), Kitlesel Göç ve Diğer Afetler" olarak sıraladı.

- "Can ve mal kayıplarını minimize etmeyi hedefliyoruz"

TARAP'ta özellikle son zamanlarda yaşanan orman yangınları ve sel taşkın afeti ile ilgili spesifik eylemlerin yer aldığına işaret eden Biçer, "Her iki afet türü içinde tahmin ve erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması TARAP eylemlerinden bir tanesi. Bu eylemin gerçekleşmesi ile can ve mal kayıplarını minimize etmeyi hedefliyoruz." ifadelerini kullandı.

İRAP'ın ise il bazlı detaylı çalışmaları, iyileştirmeleri ve kurumlarla iş birliğini içerdiğini anlatan Biçer, şunları kaydetti:

"Dolayısıyla İRAP'lardan aldığımız geri bildirimlerle oluşturduğumuz TARAP, üst ölçekte ülkemizin yaygın olarak yaşadığı büyük afetlere karşı risk azaltma konusunda edindiğimiz tecrübeleri en iyi şekilde yansıtan, aynı zamanda bu afetleri bir kez daha yaşamamamız için yapmamız gerekenleri gösteren bir yol haritası niteliğinde. Dolayısıyla TARAP'ta yer alan eylemlerin uygulanması ve hayata geçirilmesi, risklerin azaltılması ve kayıpların azaltılması anlamında bizim için çok kıymetli."

- "İstiyoruz ki afetler olmasın, olursa da en az zararla biz bu işi atlatalım"

TARAP'ın hazırlık sürecinde danışmanlığını yürüten Ankara Üniversitesi Afet Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Nehir Varol da TARAP'ın yürürlüğe girmesinin Türkiye afet yönetimi sistemi için çok önemli olduğunu vurguladı.

Türkiye'nin dünyada iyileştirmeyi ve müdahaleyi en iyi yapan ülkelerden olduğunu dile getiren Varol, "Biz artık istiyoruz ki afetler olmasın, olursa da en az zararla biz bu işi atlatalım. Bir insanımız bile hayatını kaybetmesin, ekonomik kayıplarımız az olsun. Dolayısıyla bizim afetler öncesi döneme, risk azaltma çalışmalarına çok önem vermemiz lazım. Dolayısıyla TARAP bu mantıkla ortaya çıkmış bir plan." diye konuştu.

Varol, Türkiye'nin afet riski açısından durumuna işaret ederek, "Afete maruz bir ülkeyiz, afet olmayacak diye bir şey yok. Doğa olayları devamlı oluyor. Biz bu doğal olayları afete nasıl dönüştürmeyebiliriz, afet oldu, bunu ne kadar az zararla atlatabiliriz bunun derdindeyiz." dedi.

TARAP'ta herkesin bir emeği olduğuna işaret eden Varol, "Tabii bu plan çıktı, ne oldu bitti mi? Bunun izleme ve değerlendirme süreçleri olacak. Bu izleme değerlendirme süreçlerinde kurumların eksiklikleri, belki planın eksiklikleri ortaya çıkacak ve bu da revize edilerek yoluna devam edecek." değerlendirmesini yaptı.

TARAP'ın dünyadaki diğer afet planlarıyla kıyaslamasını da yapan Varol, diğerlerinin tavsiye niteliğinde kararlardan oluşurken, TARAP'ın somut kararlar içerdiğini ifade etti.

Varol, "Ben çok başarılı bir plan olduğunu düşünüyorum. Tabii önemli olan artık bunun uygulaması, izlenmesi ve değerlendirilmesi. Burada da AFAD'a, diğer paydaş kurumlara, üniversitelere büyük rol düşüyor. Yereldeki yönetimi ve sürdürülmesi çok çok önemli." dedi.