"Türkiye Başkanlık Sistemini Konuşuyor" Konferansı

Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Bilir, "Parlamenter sistemlerde gerçek anlamda bir kuvvetler ayrılığı yok. Kuvvetler ayrılığı insan haklarının güvencesidir. Her biri kendi alanında hareket edecek, birbirine karışmayacak" dedi.

Bilir, AK Parti Burdur İl Başkanlığınca, Burdur Belediyesi Konferans ve Sergi Salonunda düzenlenen "Türkiye Başkanlık Sistemini Konuşuyor" konferansında yaptığı konuşmada, Türkiye'de 2011 seçimlerinden sonra yeni anayasa süreci başladığını, Meclis'te 4 partiden oluşan Uzlaşma Komisyonu kurulduğunu hatırlattı.

AK Parti'nin komisyona hükümet sistemiyle ilgili teklif sunduğunu anlatan Bilir, "Türkiye'deki siyasi istikrar bugünkü parlamenter sistemden kaynaklanmıyor. Bu siyasi istikrarın 2 temel nedeni var. Birincisi AK Parti'nin arkasındaki toplumsal destek, ikincisi ve daha önemlisi Cumhurbaşkanı ve Başbakan uyumudur" diye konuştu.

Türkiye'nin yeni bir hükümet sistemine ihtiyaç duyduğunu, ülkenin kaderinin parlamenter sisteme mahkum olmaması gerektiğini ifade eden Bilir, 2007 yılında cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesinin benimsendiğini söyledi. 2014 yılında Türkiye'nin fiili olarak yarı başkanlık sistemine geçeceğine dikkati çeken Bilir, şöyle konuştu:

"Yarı başkanlık sistemi, Fransa'da uygulanan bir sistem. Bu sistemin işleyişi sadece cumhurbaşkanı ve başbakan arasındaki ilişkiye bağlıdır. Eğer cumhurbaşkanı ve başbakan aynı partiye mensupsa aynı görüşleri savunuyor ise sistem gayet güzel işleyebilir. Ama cumhurbaşkanı ve başbakan arasında uyumsuzluk varsa yarı başkanlık sistemi bir takım sorunlara neden olur. Dolayısıyla sorun yaşamadan yeni bir kurgu yapmak gerekiyor. Tek alternatif kalıyor. Dünyada belli başlı 3 hükümet sistemi var. Parlamenter sistem, yarı başkanlık sistemi ve başkanlık sistemi. Ama başkanlık sistemi AK Parti'nin kırmızı çizgisi değil. Yani uzlaşma adına yarı başkanlık sistemi de savunulabilir. Yalnız yarı başkanlık sistemini Türkiye'nin şartlarına uydurmak kaydıyla."

-"Parlamenter sistemlerde kuvvetler ayrılığı yok"-

Bilir, başkanlık sisteminin gerçek anlamda kuvvetler ayrılığını öngördüğünü, yasama, yürütme ve yargı kuvvetlerinin aynı kişide toplanması halinde antidemokratik bir yönetimin ortaya çıktığını belirtti.

Bu nedenle 3 kuvvetin ayrı organlara verilmesi gerektiğine işaret eden Bilir, "Bizim sistemimize baktığınız zaman aslında yasama yürütmeyle iç içe geçmiş durumda. Parlamenter sistemin kurallarında Meclis'in hükümeti denetlemesi vardır. Ama bu fiilen işlemiyor. Bugün Meclis çoğunluğuna hakim olan bir parti, hükümete de hakim oluyor. Yani yasama yürütme iç içe geçiyor. Parlamenter sistemlerde gerçek anlamda bir kuvvetler ayrılığı yok. Kuvvetler ayrılığı insan haklarının güvencesidir. Her biri kendi alanında hareket edecek, birbirlerine karışmayacak" diye konuştu.

-Başkanlık sisteminin özellikleri-

Bilir, başkanlık sisteminin başkanın doğrudan halk tarafından seçildiği, görevde kalmasının Meclis'in güvenine bağlı olmadığı bir sistem olduğunu kaydetti.

Parlamenter sistemde hükümetlerin görev süresi veya ömrünün Meclis'in tutumuna bağlı olduğunu anlatan Bilir, "Parlamenter sistemde Meclis isterse bir hükümeti görevden alabilir. Ama başkanlık sisteminde böyle bir şey yok" dedi.

Başkanlık sisteminin 4 temel özelliği olduğunu belirten Bilir, şöyle devam etti:

"Parlamenter sistem ise 2 başlı bir sistem. Bir başta başbakan veya bakanlar kurulu, diğer başta cumhurbaşkanı var. Ama başkanlık sistemi tek kişiden oluşuyor. Bir diğer özelliği başkan, halk tarafından seçiliyor. Aslında parlamenter sistemlerde başbakan doğrudan doğruya seçilmiyor. Başbakanı, cumhurbaşkanı atıyor. Sistem adeta pamuk ipliğine bağlı. Türk siyasi hayatında hükümetlerin istikrarsızlığının bir nedeni de sürekli Meclis tarafından düşürülmeleri veya böyle bir tehdit içinde olmalarıdır."

-"Başkanlık sisteminde milletvekilleri bakan olamaz"-

Başkanlık sisteminde bir kişinin hem yasama hem yürütmede aynı anda görev alamayacağına işaret eden Bilir, "Başkanlık sisteminde milletvekilleri bakan olamaz. Bizim siyasi hayatımızda hükümetlerimize baktığımız zaman bakanların yüzde 99'u milletvekilidir. Bu, milletvekillerini sürekli genel başkanın istediğini yapan konumuna sokabilir. Ama başkanlık sisteminin uygulandığı ülkede milletvekilleri gerçekten bağımsızdır" diye konuştu.

Konferansa AK Parti Burdur Milletvekili ve TBMM Başkanlık Divanı Üyesi Hasan Hami Yıldırım, Burdur Belediye Başkanı Sebahattin Akkaya, AK Parti Burdur İl Başkanı İbrahim Ekici, partililer ve vatandaşlar katıldı.

Muhabir: Gökmen Yüce