Dünyanın ilk iki büyük kömür üreticisi olan Çin ve ABD’de meydana gelen maden kazaları incelendiğinde taş kömürü için milyon ton üretim başına ölüm oranlarının Türkiye’den düşük olduğu görülüyor. 2008 yılında, Çin’de milyon ton başına düşen ölüm sayısı 1.27 iken, aynı oranın Türkiye’de 5 kat daha fazla olması dikkat çekiyor.
Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) raporuna göre, 100 milyon ton kömür üretimi başına düşen ölüm sayısı ABD’de 1 ile 6 arasında değişirken, Türkiye’de bu sayı yıllara göre 900’ü dahi aşıyor.
TEPAV’ın 2010 tarihli "Madenlerde Yaşanan İş Kazaları ve Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme Raporu"nda yer alan verilere göre, Türkiye’de maden ocaklarındaki ölümlerin kömür üretimine oranı dünyanın en büyükleri arasında yer alıyor.
Buna göre, üretilen yüz milyon ton kömür başına en az ölüm 256 kişi ile 2006 yılında oldu. Bu rakamın en yüksek olduğu yıl, 100 milyon ton üretime 923 kişinin öldüğü 2003 yılı oldu. Türkiye’de yüz milyon ton üretimde 2000 yılında 710 kişi ölürken, 100 milyon ton başına ölen madrenciler 2008 yılında 722 kişiye çıktı.
Buna karşılık, dünyanın en büyük kömür üreticileri ABD ve Çin’deki kömür üretimi başına düşen ölüm oranları Türkiye’nin çok gerisinde kaldı. Çin’de yüz milyon ton üretim başına düşen ölüm oranları 2000-2008 yılları arasında 150 ile 411 kişi arasında, aynı dönemde ABD’de ise 1 ile 6 kişi arasında arasında değişiyor.
TAŞ KÖMÜRÜ OCAKLARINDAKİ ÖLÜM ORANI
Maden kazaları ile ilgili istatistikleri incelediğimizde kazalardaki ölüm sayılarının taş kömürü ve linyit ocaklarında anlamlı şekilde farklılaştığı görüldü. Milyon ton başına düşen ölüm sayısı 2007 yılında taş kömürü ocaklarında linyitin 30 katı kadar. Yıllara göre bakıldığında aradaki fark değişmekle birlikte yine de her yıl taş kömürü ocaklarındaki ölüm oranı linyitin oldukça üzerinde.
TÜRKİYE MADENLERİNDE ÖLÜMLER
TEPAV’ın raporunda yer alan verilere göre, Türkiye kömür sektöründe, 1991-2008 döneminde iş kazaları ve meslek hastalığı nedeniyle toplam 2 bin 554 kişi yaşamını yitirdi. Bu kazalarda yaralanıp sürekli iş göremez hale gelenlerin sayısı ise 13 bin kişiyi geçti. Türkiye’de 2000-2008 yılları arasında taş kömürü maden kazaları sonucunda hayatını kaybedenlerin sayısı 135 oldu.
Madencilik sektörü iş kazaları ve meslek hastalıklarının en fazla görüldüğü sektörlerden biri. Türkiye’de son yaşanan Zonguldak maden kazası ve son yıllarda bu tür kazaların sıklıkla tekrarlanması ve ölümlerin yaşanması maden ocaklarının yapısı, işçi sağlığı ve güvenliği ile ilgili soruları gündeme getirdi. Sadece kömür sektöründe, 1991-2008 döneminde iş kazaları ve meslek hastalığı nedeniyle toplam 2 bin 554 kişi hayatını kaybederken, sürekli iş göremez hale gelenlerin sayısı ise 13 bin 87’e ulaştı.
ÖZEL İŞLETMELERDE ÖLÜM ORANLARI DAHA YÜKSEK
Taş kömürü üretiminin Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ve taşeronları tarafından yapılması dışında 2000 yılı sonrasında özel işletmeler tarafından da üretim yapılıyor. Kazalar sonucu meydana gelen ölüm sayılarına TTK ve özel işletilen maden ocakları ayrımında bakıldığında milyon ton üretim başına düşen ölüm sayısının özel işletmelerde daha fazla olduğu görülüyor. Özel işletmeli maden ocaklarında 2000 yılından itibaren üretim yapılıyor fakat asıl üretim artışı 2005 yılından itibaren görülüyor. Özel ocaklarda üretim başına düşen ölüm sayısının 2003 yılında bir sıçrama göstermesinin nedeni ise 2002 yılına göre hem üretimin düşmesi hem de kaza sonucu ölen kişi sayısının iki katına çıkması olarak gösteriliyor.