Türkiye, Rusya ve İran dün Moskova'da yaptıkları toplantının sonunda, Suriye'de bir barış anlaşması için aracılık yapmaya hazır olduklarını açıkladılar ve bu konudaki her anlaşmanın uyması beklenen ilkeleri içeren bir deklarasyon kabul ettiler. Üç ülke, Şam yönetimiyle muhalefet arasında varılacak anlaşmaların garantörü olacak.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov'un İranlı ve Türk dışişleri bakanlarıyla yaptığı toplantıya paralel olarak üç ülkenin savunma bakanları da dün Moskova'da bir araya geldiler.
Reuters'ta yer alan habere göre, Rusya Savunma Bakanı Sergei Shoigu'nın "Moskova Deklarasyonu" olarak adlandırdığı belgede, üç ülkenin bu belgenin barış sürecine kaybettiği canlılığı yeniden katacağına inandıkları belirtildi. Belge, Suriye'de geniş kapsamlı bir ateşkesi de öngörüyor.
"BU ANLAŞMANIN GARANTÖRÜ OLMAYA HAZIRDILAR"
Deklarasyonda şöyle denildi: "İran, Rusya ve Türkiye, Suriye hükümeti ve muhalefet arasında halen görüşmeleri süren bir anlaşmanın taslağının hazırlanması için yardımcı olmaya ve bu anlaşmanın garantörleri olmaya hazırdırlar.
"Üç ülke, (Suriye'de) sahadaki durum üzerinde etkisi olan diğer ülkeleri de aynı şekilde davranmaya davet ederler."
"BU GELİŞME RUSYA'NIN İRANLA VE TÜRKİYE İLE BAĞLARININ GİDEREK GÜÇLENDİĞİNİ GÖSTERİYOR"
Bu gelişme Rusya'nın İran'la, ve Ankara'daki büyükelçisinin bir gün önce bir suikasta kurban gitmiş olmasına rağmen Türkiye ile bağlarının giderek güçlendiğini gösteriyor.
Aynı şekilde, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in ülkenin Ortadoğu'da ve daha geniş bir alandaki etkinliğinin sağlamlaştırılması yolundaki kararlılığını yansıtıyor.
Diğer yandan Rusya'nın ABD'de Barack Obama yönetimi ile Suriye konusunda süren uzun ve verimsiz görüşmelerden ne kadar bıktığını da gösteriyor. Lavrov geçen hafta bu görüşmeleri "verimsiz oturup beklemeler" olarak nitelemişti.
SAHADAKİ GERÇEK GÜÇ
Putin geçen hafta yaptığı bir açıklamada, kendisi ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın, ABD'nin veya Birleşmiş Milletler'in katılmadığı yeni bir dizi Suriye barış görüşmeleri hazırlığına olduklarını söylemişti.
Putin bu görüşmelerin Kazakistan'ın başkenti Astana'da yapılabileceğini de belirtmiş ve aralıklı olarak Birleşmiş Milletler desteğinde Cenevre'de yapılan görüşmelere ek olarak sürdürülebileceğini söylemişti.
Lavrov dün, Rusya-İran-Türkiye troykası olarak adlandırdığı üçlünün, Suriye krizinin çözümü için en etkili forum olduğunu söyledi.
Shoigu da, Esad'ı hava saldırılarıyla, özel kuvvetler ve askeri danışmanlarıyla destekleyen Rusya'nın İran ve Türkiye ile birlikte Suriye konusunda durumu gerçekten değiştirebileceğini söyledi.
"HİÇBİRİ SAHADA GERÇEK ANLAMDA ETKİLİ DEĞİLDİ"
Shoigu, "ABD ve ortaklarının eşgüdümlü davranmak için gösterdikleri tüm çabalar başarısız kalmaya mahkumdu. Bunların hiçbiri sahada gerçek anlamda etkili değildi" dedi.
Moskova Deklarasyonunun hükümlerinden biri, Suriye'de varılacak her anlaşmasın, ülkenin toprak bütünlüğünün korunması gereğini vurguluyor.
Metinde, "Bakanlar ateşkesin yaygınlaşması, insani yardıma engelsiz erişim ve sivillerin Suriye içinde hareket özgürlüğünün önemi konusunda görüş birliğindedirler" denildi.
Rusya-Türkiye-İran ortak Suriye bildirisinin ana başlıkları şöyle:
1- Üç ülke, Şam yönetimiyle muhalefet arasında varılacak anlaşmaların garantörü olacak.
2- Üç ülke, Suriye’de çıkmaza giren siyasi çözüm yolunu yeniden açma konusunda ortak çalışmalar yapacak.
3- Üç ülke, sadece Halep değil, tüm Suriye topraklarında kalıcı ateşkes sağlanması için çalışacak.
4- Üç ülke de Suriye krizinde askeri çözüm olmadığı konusunda hemfikir.
5- Astana (Kazakistan) süreci başlatılacak.
6- Üç ülke, Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunmasından yanadır. Bunun bozulmaması için çaba harcayacak.
7- BM’nin terörist ilan ettiği IŞİD, El Nusra ve onlara bağlı terörist gruplarla ortaklaşa mücadele edilecek.
(Ortak bildiride PYD/YPG adından ve Suriye uzlaşı sürdecindeki rolüne değinilmedi.)