TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Serdar Harp, Van'daki depremin ardından bölgede incelemelerde bulunduklarını, özellikle kırsal alandaki durumun içler acısı olduğunu söyledi.
Van'ın köylerinde taş toprak karışımı, kısmi kerpiç ve hiç bir mühendislik hizmeti almamış yapıların yıkıldığını belirten Harp, ''İnsanlar bu yapıların altında yaşıyor. Doğa olayları tabii afete dönüşür. Erciş'te yaşanan da budur'' dedi.
Türkiye'nin yapı stoğu konusunda 1999 depremlerinden sonra ulusal ve uluslararası kuruluşların araştırmalar yaptığına işaret eden Harp, şu açıklamalarda bulundu:
''Ülkemizdeki resmi araştırmalara göre; yapıların yüzde 40'ı projesiz, yüzde 67'si ise projesine uygun yapılmamış ve iskan ruhsatı alınmamıştır. Bunların yüzde 10'unun yıkılarak yeniden yapılması, yüzde 30'unun da güçlendirilmesi gerektiği üzerine bir çok rapor var.
Deprem gibi herhangi bir afette yıkılma riski taşıyan binalarımızın oranı yüzde 60'tır.
Türkiye'de yapı envanteri çıkarılıp binaların depreme dayanıklılığı test edilmezse depremlerin afete dönüşmesi kaçınılmazdır. Bunun da en önemli ayaklarından birisi denetim. Eski yapılarda güçlendirme ve yenileme, yeni binalarda ise yapı üretim süreci çok iyi denetlenmelidir.
Kamu binalarının da denetime tabi tutulması lazım. En çok zarar görenler bunlar oluyor.
Binaların güçlendirilmesi konusu insanların kendi ekonomik gücüne bırakılmamalıdır, devlet bunu fonlarla desteklemeli."
İSTANBUL'DAKİ YAPILARIN YÜZDE 70'İ İSKANSIZ
Van'daki depremin İstanbul ya da İzmir'de olması durumunda kayıpların çok daha fazla olacağına dikkati çeken Harp, ''İstanbul'da binaların yüzde 70'i iskansız. Kaçak yapı oranı da yüzde 40'ın üzerindedir. Projesine uygun yapılmayanın haddi hesabı yok. Türkiye'nin neresinde olursa olsun bu şiddette bir deprem afete dönüşür, çünkü yapı stoğumuz her tarafta aynı. Dolayısıyla mevcut durum iç karartıcı. İnsanlar da adeta mezarda yaşıyorlar'' dedi.
ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
Harp, 1999'daki depremlerin ardından Deprem Konseyi oluşturulduğunu, 2002'de 100 sayfalık rapor hazırlandığı belirterek, şöyle devam etti:
''Yapılması gereken her şey orada var. Yıllardır boşu boşuna zaman kaybediyoruz. Bir program halinde uluslararası fonlar ya da bütçeden kaynaklar ayrılıp yapı stoğumuz yenilenmezse Van'daki yıkım yarın başka yerde yaşanacak. Her şeyden önce yapı stoğu belirlenmeli ve envanteri çıkarılmalı. Güçlendirilmesi ve yıkılıp yeniden yapılanması gereken yapılar için acilen kaynak ayrılmalı. Bu konuda uzun vadeli program dahilinde Türkiye'nin yapı stoğu iyileştirilmeli. Bunun ötesinde de yapı denetim mekanizması çok daha sağlıklı işler hale getirilmeli. Tüm yapılar, kamu binaları dahil denetlenmeli ve mühendislik hizmeti alması mutlaka sağlanmalıdır.
Riskin azaltılması için afet yönetim sistemi oluşturulmalı. Bütün bu yapılacaklar onun denetiminde gerçekleşmeli. Bilim insanlarının ve uzmanların içinde olacağı afet yönetimi tarafından alınan kararları birebir hayata geçirilebilecek mekanizma oluşturulmalı. Bunlar yapılmadığı sürece önümüzdeki yıllarda tekrar acılar yaşayacağız.''