İSTANBUL (İHA) - BP'nin her yıl hazırladığı Dünya Enerji Raporu'nun 2001 yılı enerji verilerine göre geçen yıl Türkiye'de toplam enerji tüketimi 2000 yılına göre yüzde 4.7 oranında azaldı. Türkiye'de petrol tüketiminde yüzde 3.9, hidroelektrik enerji tüketiminde yüzde 22.3, kömür tüketiminde ise yüzde 8.5'lik düşüşler yaşanırken, doğalgaz tüketiminde yüzde 9.7 artış gözlendi.
Dünyada birincil enerji kaynaklarının tüketimi, bu yıl çok küçük oranda, yüzde 0.3 artış gösterdi. 2001 yılı, 1998'den bu yana birincil enerji kaynaklarının tüketim artış hızının yüzde 0.5'in altında gerçekleştiği üçüncü yıl oldu. Küresel ekonomik büyümenin son on yılın yüzde 2.7'lik gelişme trendinin altına, yüzde 1.5'e düşmesi, enerji talebindeki bu zayıflığın ana nedeni olarak görüldü.
GEÇEN YILIN ÖNEMLİ GELİŞMELERİ Yakıt türü bazında bakıldığında, kömür ve nükleer enerji tüketiminin, sırayla yüzde 1.7 ve yüzde 2.8 artışla 2001 yılında önde yer aldıkları görülüyor. Hidroelektrik enerji tüketimi yüzde 3.7 azalırken, yüksek düzeyde seyreden fiyatların bir yansıması olarak petrol ve doğalgaz tüketimleri geçen yıla oranla benzer düzeyde seyretti.
Bölgeler bazında bakıldığında ise, enerji talebi özellikle Amerika kıtasında ve Asya'nın büyük bir bölümünde zayıf kaldı. Kuzey Amerika'da tüketim son 10 yılda ilk kez bir yıl öncesine göre azaldı (yüzde 2.4). Son 10 yılın yıllık yüzde 3.2 büyüme trendine oranla, Güney ve Orta Amerika'da tüketim yüzde 0.3 oranında düştü. Çin hariç, Asya'da enerji tüketiminde yüzde 1.3'lük bir artış gözlendi, ancak bu artış oranı, son 10 yılın yıllık yüzde 3.4'lük artış trendinin oldukça altında kaldı.
Çin ve eski Sovyetler Birliği ülkeleri talepteki göreceli zayıflıklarını kısmen aştılar. Çin'in enerji kullanımı, kömürdeki azalan talep trendinin ani olarak sona ermesiyle, yüzde 4.3 gibi ciddi bir artış gösterdi. Eski Sovyetler Birliği ülkelerinde ise tüketim, ekonomik toparlanma süreci devam ettiğinden, artarda üçüncü kez arttı.
PETROL TÜKETİMİ YÜZDE 0.2 AZALDI Bir dizi kota indirimi sayesinde OPEC, Eylül sonuna kadar petrol fiyatlarını 22 - 28 dolarlık hedef içinde tutmayı başardı. Ancak, petrol talebine ciddi darbe vuran 11 Eylül olaylarının ardından pazar, fiyatları bu düzeyde tutamadı. Toplam olarak OPEC'in üretimi günde 720.000 varil düştü (geçen yıla göre yüzde 2.7 azalma). En büyük düşüş yüzde 8.4 ile Irak'ta ve günde 350.000 varil azalmayla Suudi Arabistan'da yaşandı.
2001 yılında OPEC'in üretimdeki düşüşü, hemen hemen tümüyle OPEC dışı üretim artışıyla telafi edildi. Üstüste ikinci kez, eski Sovyetler Birliği ülkeleri üretimde ciddi artış gösterdi ve iki yılın toplamında üretim günde 1 milyon varilin üzerine çıktı. Bu ülkeler haricinde, OPEC dışı üretim, günde 100 bin varilin altında bir artış gösterdi.
2001'de dünya petrol tüketimi, 1993'den bu yana ilk kez bir önceki yıla göre marjinal düzeyde azaldı (yüzde 0.2). Avrupa ve Afrika, tüketim artışının görüldüğü yegane bölgeler oldu. Son 10 yılın yıllık yüzde 3.6'lık büyüme trendine oranla tüketimin yüzde 0.5 oranında düştüğü Asya'da özellikle talebin zayıfladığı görüldü.
DOĞALGAZ TÜKETİMİ YÜZDE 0.3 ARTTI
Doğalgaz tüketimi, 2000'deki yüzde 4.3'lük artıştan önemli bir sapma göstererek, 2001 yılında sadece yüzde 0.3 arttı. Küresel tablo, özellikle yüksek gaz fiyatları ve ekonomik durgunluğun tüketimde yüzde 5'lik azalmaya yol açtığı Kuzey Amerika'daki gelişmelerden önemli ölçüde etkilendi. Başta Asya-Pasifik bölgesindeki yüzde 5'lik artış olmak üzere, diğer tüm bölgelerde doğalgaz tüketimi arttı.
Kuzey Amerika'da doğalgaz tüketiminde yaşanan azalış, üretim tarafına yansımadı. Kuzey Amerika'da üretim, yüksek fiyatların etkisiyle yüzde 1.6 arttı. Ortadoğu, 2001 yılında doğalgaz üretiminin en hızlı büyüdüğü bölge oldu. Bu gelişmede, Katar ve Umman'ın likit doğal gaz ihracatındaki genişleme önemli bir rol oynadı.
DİĞER YAKITLARDA DURUM 4 yıllık bir düşüşün ardından Çin'deki ve diğer bazı Asya ülkelerindeki talebin artmasına bağlı olarak, dünya kömür tüketimi 2001 yılında yüzde 1.7 oranında artış gösterdi. Avrupa'da kömür tüketimi yüzde 1.2 azalarak düşme trendini devam ettirirken, ABD'de kömür tüketimi 2000 yılının tersine yüzde 1.7 oranında azaldı.
Nükleer üretim kapasitesindeki sınırlı artışa rağmen küresel düzeyde yüzde 2.8 genişleyen nükleer enerji tüketimi, Afrika dışında dünyanın tüm bölgelerinde arttı. Hidroelektrik enerji üretimi ise, Brezilya'daki yüzde 11.7'lik, Kuzey Amerika'daki yüzde 14.1'lik keskin düşüşlere bağlı olarak, küresel düzeyde yüzde 3.7 oranında daraldı.