ANKARA (İHA) - Yaklaşık 30 yıl öncesine kadar, "işçi göçü veren" ülke konumunda olan Türkiye, son dönemlerde özellikle Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) dağılması, Ortadoğu'da dinmek bilmeyen savaşlar ve Afrika'daki yoksulluğun artmasıyla birlikte, "işçi göçü alan" ülke durumuna geldi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca hazırlanan, "Yabancı Kaçak İşçi İstihdamı" raporuna göre, Türkiye'deki yabancı kaçak işçi istihdamı konusunda bazen milyonlarla da ifade edilen çeşitli rakamlar telaffuz edildiği belirtilerek, bu rakamların farklı kesimlerin tahminlerine dayalı olduğu kaydedildi.
Yabancı kaçak işçi varlığının ulaştığı büyüklükle ilgili olarak ileri sürülen bu rakamların pek çoğunun alan çalışmalarıyla elde edildiğini, bunların kesin, net ve test edilebilir veri niteliğinde olmadığını ifade eden söz konusu raporda, "Ancak Türkiye'de yabancı kaçak işçiliğin tedbir gerektiren boyutlara ulaştığı ve yabana kaçak işçi İstihdamı ile tüm kesimlerin katıldığı mücadele çalışmalarının yürütülmesi gerektiği düşünülmektedir" denildi. Yakalanma durumuna göre istatistik tutan İçişleri Bakanlığı'nın verilerine dayanılarak hazırlanan rapora göre; Türkiye'de yakalanan yabancı kaçak işçilerin özellikle Bağımsız Devletler Topluluğu (eski Sovyetler Birliği), Bulgaristan, Romanya, Pakistan, Bangladeş, İran, Irak, Suriye ve Afrika ülkelerinden geldiği belirlendi. 1995-2004 yılları arasında Türkiye'ye yasa dışı giriş ve çıkış yapan, ya da illegal olarak ikamet eden kimselerden yakalananların sayısı 467 bin 768 olarak tespit edildi. Bunlardan 28 bin 573'ünün Afganistan, 12 bin 844'ünün Bangladeş, 8 bin 982'sinin Bulgaristan, 12 bin 28'inin Gürcistan, 98 bin 493'ünün Irak, 22 bin 013'ünün İran, 43 bin 87'sinin Moldova, 27 bin 070'inin Pakistan, 18 bin 690'ının Romanya, 14 bin 624'ünün Rusya Federasyonu ve 14 bin 726'sının Ukrayna vatandaşı olduğu kaydedildi.
KAÇAK İŞÇİLERİN ÇALIŞMA ALANLARI Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı raporunda, yabancı kaçak işçilerin bulundukları hemen her ülkede küçük işyerlerinde ve marjinal olarak nitelenebilecek işlerde çalıştıklarının gözlemlendiğini kaydedildi. Rapora göre Türkiye'deki yabancı kaçak işçiler yoğun olarak küçük ve orta ölçekli işletmelerde çalıştırılıyor. Bu tür çalışmalara genellikle inşaat, döküm, deri, tekstil, lastik-plastik, tarım, gemicilik, yükleme-boşaltma, temizlik, tezgahtarlık, otelcilik, fırın işleri gibi işkollarında rastlanılıyor. Yabancı kaçak işçilik genellikle Marmara ve Doğu Karadeniz bölgelerinde yoğunlaşıyor. Rapora göre Türkiye'de yasal yollardan veya kaçak olarak yaşayan yabancılar ticaret, kaçakçılık, uyuşturucu pazarlama gibi işçilik dışı işlerle de faaliyet gösteriyor.
Doğu Karadeniz bölgesinde çalışan yabancı kaçak işçiler çoğunlukla; inşaat, tarım, pazarcılık, ev işlerinde, özel çay fabrikalarında, fındık toplama ve tezgahtarlık gibi işlerde çalışıyor. İstanbul, Bursa, Eskişehir gibi şehirlerde çalışanlar ise inşaatlarda duvarcılık, marangozluk, otellerde temizlikçi, kat işçisi, tekstil ve konfeksiyon, dericilik, bulaşıkçılık, benzin istasyonlarında pompacılık, temizlikçilik, çöpçülük, asfalt dökümcülüğü, tezgahtarlık, rehberlik işlerinde bulunuyor. Ege ve Akdeniz'de ise, turistik amaçlı sektörün yoğun olmasından dolayı garsonluk, barmenlik, animatörlük, tercümanlık, çiçekçilik, bahçıvanlık, işportacılık gibi işlerde ağırlıklı olarak çalıştıkları biliniyor. Rapora göre, yaz aylarında turizm bölgelerinde temizlikçi, animatör ve kat işçisi olarak çalışan kaçak yabancı işçilerin sayısı artıyor. Türkiye'nin Kafkasya ve Orta Asya cumhuriyetleriyle olan ilişkilerinin gelişmesiyle birlikte, bu ülkelerden gelen yabancı kaçak işçi sayısı da yükseldi. 1996 ve 1997 yıllarında Azerbaycan ve Nahçıvan'dan da kaçak işçi gelişleri hızlandı.
NEDEN TÜRKİYE'Yİ TERCİH EDİYORLAR? Raporda, yabancı kaçak işçiliğin, ücretlerin daha yüksek olduğu Avrupa Birliği (AB) ülkelerini değil de Türkiye'yi tercih etmesinin nedenleri şöyle sıralanıyor:
- Türkiye'ye vize almak veya kaçak yollardan girmenin, AB ülkelerine göre çok daha kolay olması
- Türkiye'nin uzun yıllardır ilk kez işçi göçü alan bir ülke durumuna geçmesi
- Türkiye'nin Avrupa'ya göre ucuzluğu, kolay erişilebilirliği ve halkın yabancılara karşı hoşgörüsü
- AB ülkelerinde artan işsizlikle birlikte, oturma ve çalışma izni olan yabancı uyruklulara ve hatta ülke uyruğuna geçmiş yabancı kökenlilere karşı düşmanlık duyguları artmakta ve ırkçıların saldırıları yoğunlaşmakta iken Türkiye'de böyle bir olay bu işsizlik düzeyinde bile yaşanmıyor
- Türkiye'nin doğudan Avrupa'ya bir köprü oluşturması (Son durak olarak Avrupa Birliği'ni amaçlayarak yola çıkan bazı yabancıların geçici sürelerle de olsa Türkiye'de kalmalarına ve kaçak olarak çalışmalarına neden oluyor)
- Komşu ülkelerdeki siyasi istikrarsızlık, iç karışıklıklar ve savaş gibi nedenlerle ülkelerinde yaşama ve iş imkanı bulamayanların ülkemizi tercih etmeleri
- Türkiye'nin jeopolitik konumunun yabancı kaçak işçilerin hedef ülkesi durumuna gelmesindeki elverişliliği