Tiyatro ile ilgilenen bir grup öğrencinin 1953'te Aspendos Antik Tiyatrosu'na yaptığı geziyle temelleri atılan ve 1963'te festivale dönüştürülen Uluslararası Antalya Film Festivali, 53. kez sinemaseverlere kapısını açacak.
Bu yıl 16-23 Ekim'de, Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı ve Festival Başkanı Menderes Türel ile Festival Direktörü Elif Dağdeviren'in ev sahipliğinde düzenlenecek Uluslararası Antalya Film Festivali'nin tarihi 1953'e dayanıyor. O yıl Aspendos Antik Tiyatrosu'na bir gezi düzenleyen Ankara Devlet Konservatuvarı'ndan bir grup tiyatro öğrencisi, antik tiyatrodan çok etkilenerek yanlarında bulundurdukları kostümlerle burada bir gösteri yapmaya karar verdiler.
Dönemin Antalya Valisi Sabri Çağlayangil ve Belediye Başkanı Seyit Ali Pamir ile görüşen öğrenciler, antik kentteki otlar ve çalıların temizlenmesinin ardından ahşap sahnede Shakespeare'in "Romeo ve Juliet" adlı eserini sahneye koydular. O yıllarda nüfusu 50 bin olan Antalya'da şehir dışındaki tiyatroyu izlemek için 10 bin kişi antik kente geldi. Tiyatroya gösterilen ilgiye şaşıran dönemin yöneticileri, Antalya Belkıs Tiyatro ve Müzik Festivali adı verilen şenliği düzenlemeye karar verdi.
10 yıl öğrenci gösterileri şeklinde süren festival, Avni Tolunay'ın belediye başkanı seçilmesinin ardından Antalyalı sinema sanatçısı Behlül Dal'ın etkisiyle film yarışmasına dönüştürüldü ve ismi de "Antalya Altın Portakal Film Festivali" olarak değiştirildi.
Festival bünyesine 1973'te dönemin Belediye Başkanı Selahattin Tonguç tarafından plastik sanatlar yarışması, 1985'te ise dönemin Belediye Başkanı Yener Ulusoy tarafından "Akdeniz Akdeniz" adlı Uluslararası Müzik Yarışması eklendi ancak bir süre sonra festival programından çıkartıldı.
Festivalin adı değişti, ödülün adı "Altın Portakal" oldu
O döneme kadar ara vermeden yapılan festivalde, 1979'da sansür kurulunun 3 filmi yasaklayıp bazı bölümleri de kesmek istemesi üzerine tüm yapımcı ve yönetmenler şenlikten çekilme kararı aldı. Jüri üyelerinin de filmleri değerlendirmeme kararı alması üzerine festival yönetimi, sanatsal etkinliği iptal etme kararı aldı. Festival bir yıl sonra da 12 Eylül Askeri Darbesi nedeniyle gerçekleştirilemedi.
Darbenin ardından kesintisiz olarak devam eden festivalin adı geçen yıl değiştirildiği açıklandı. Festival yönetimi, "Antalya Altın Portakal Film Festivali"nin adının "Antalya Uluslararası Film Festivali" olarak devam etmesine karar verdi. Festivalde verilen ödülün adı ise "Altın Portakal" oldu.
Festivaldeki ilk ödüller ve "en" ler
Türkiye'nin en köklü film festivalinin ilk en iyi film ödülü "Gurbet Kuşları"na, en iyi yönetmen ödülünü ise bu filmin yönetmeni Halit Refiğ'e verildi. En iyi kadın oyuncu ödülünü "Acı Hayat" filmindeki unutulmaz performansı ile Türk sinemasının sultanı Türkan Şoray, en iyi erkek oyuncu ödülünü ise "Ağaçlar Ayakta Ölür" filmindeki performansı ile usta oyuncu İzzet Günay aldı.
Festivalde 6 defa "Altın Portakal" ödülünü kazanan Atıf Yılmaz, en fazla ödül alan yönetmen olurken, Yılmaz'ı Ömer Kavur 5, Halit Refiğ ve Nuri Bilge Ceylan ise üçer ödülle takip etti. Festivalde, bu yıl hayatını kaybeden ve en iyi erkek oyuncu ödülünü 6 kez kazanan Tarık Akan da en fazla ödül alan erkek oyuncu oldu. Akan'ı, bu kategoride Fikret Hakan 3, Yılmaz Güney, Cüneyt Arkın, Genco Erkal, Hakan Balamir, Ekrem Bora, Şener Şen, Mehmet Aslantuğ ve Erkan Can ikişer ödülle izledi.
Festivalde en iyi kadın oyuncu ödülünü Hülya Koçyiğit 5, Türkan Şoray 4, Hale Soygazi, Fatma Girik, Nur Sürer ve Müjde Ar ise 2'şer defa kazandı.
Festivalde bu yıl neler yaşanacak
Antalya Büyükşehir Belediyesince 16-23 Ekim'de düzenlenecek, 53. Uluslararası Antalya Film Festivali bu yıl "Sinemanın ışığı Antalya'dan yükselir" sloganı ile gerçekleştirilecek. Festivalin bu yılki afişinin simgesi ise Venüs heykelciği oldu. Afişte Yivli Minare, Saat Kulesi, Antalya parkları, Hadrianus Kapısı, Cam Piramit gibi pek çok tarihi ve kültürel simge yer aldı.
Festival kapsamında bu yıl festival merkezi ve yolu da oluşturulacak. Cam Piramit Kongre ve Fuar Merkezi'nin bir festival merkezine dönüştürüleceği festivalde Cam Piramit ile Antalya Kültür Merkezi arasındaki kral yolu da festival yolu olarak düzenlenecek. Burada söyleşiler, yerli ve yabancı yıldızlarla imza saatleri, müzik dinletileri, atölyeler, sergiler yapılacak.
İlk Altın Portakallar Tuna ve Gruda'ya
Festivalde Altın Portakal Onur Ödülü Yeşilçam'ın önemli isimlerinden yönetmen Feyzi Tuna ve usta oyuncu Yılmaz Gruda'ya verilecek. Festivalde, Yaşam Boyu Başarı Ödülü ise Emel Sayın'a takdim edilecek. Altın Portakal Emek Ödülleri ise bir zamanlar sinemanın olmazsa olmazları arasında yer alan dublaj sanatçıları Altan Karındaş ve Toron Karacaoğlu'na verilecek.
Yıldırım Önal Anı Ödülü Kenan Işık'ın
Festivalde, kazandığı heykelciği ekonomik sıkıntıları nedeniyle satmak zorunda kalan ve her yıl bir sanatçıdan diğerine devredilen "Yıldırım Önal Anı Ödülü" ise devlet sanatçısı Kenan Işık'ın olacak.
1973'te "Dinmeyen Sızı" filmindeki rolüyle en iyi yardımcı erkek oyuncu seçilerek Altın Portakal sahibi olan, sinema ve tiyatro sanatçısı Yıldırım Önal, hayatının son yıllarında girdiği ekonomik sıkıntı nedeniyle ödülünü bir rehinciye bırakmak zorunda kalmış ve bir daha geri alamamıştı. Yıllar sonra ödülün bırakıldığı rehincinin oğlu tarafından heykelcik festival yönetimine teslim edilmişti. Festival yönetimi de bu ödülü 1999'dan bu yana "Yıldırım Önal Anı Ödülü" olarak her yıl bir oyuncuya emanet ediyor. Geçen yıl ödül Tijen Par'a emanet edilmişti.
Festivalde yarışacak filmler
Festivalin bu yıl Ulusal Yarışma Jüri Başkanlığını Berlin Film Festivali'nde Altın Ayı ödülünü alan yönetmen, senarist ve yapımcı Semih Kaplanoğlu yapacak. Festivalde ikisi belgesel 12 film ulusal yarışma bölümünde Türk sinemasının "Oscar"ı olarak bilinen Altın Portakal ödülünü almak için mücadele edecek.
53. Uluslararası Antalya Film Festivali Ulusal Yarışma Filmleri şöyle:
Albüm (Mehmet Can Mertoğlu), Babamın Kanatları (Kıvanç Sezer), Eşik (Ayhan Salar), Genç Pehlivanlar (Mete Gümürhan), Mavi Bisiklet (Ümit Köreken), Orhan Pamuk'a Söylemeyin Kars'ta Çektiğim Filmde Kar Romanı da Var (Rıza Sönmez), Rauf (Barış Kaya ve Soner Caner), Rüya (Derviş Zaim), Rüzgarda Salınan Nilüfer (Seren Yüce), Siyah Karga (Tayfur Aydın), Tereddüt (Yeşim Ustaoğlu) ve Toz (Gözde Kural).